Πολύτιμες πληροφορίες έδωσε μια 95χρονη Τουρκοκύπρια στην Επιτροπή για Αγνοούμενα Πρόσωπα (CMP- EAΠ), με αποτέλεσμα να βρεθεί στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου ομαδικός τάφος με λείψανα 36 ανθρώπων, αποκάλυψε το τρίτο μέλος της Επιτροπής Πολ Αρνί, εκπρόσωπος του γγ του ΟΗΕ και του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, σε δημόσια συζήτηση με διοργανωτές το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στην Κύπρο και την ΕΑΠ.
Πληροφορίες του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων αναφέρουν ότι κατ’ ακρίβεια πρόκειται για δύο τάφους στον Τράχωνα σε περιοχή που ο τουρκικός στρατός χαρακτήριζε «στρατιωτική ζώνη». Στον ένα τάφο βρέθηκαν λείψανα 20 Ελληνοκυπρίων και στον άλλο 16. Για την περίπτωση αυτή είχε δώσει από το 2014 κάποια στοιχεία ο Ελληνοκύπριος εκπρόσωπος στην Επιτροπή Νέστορας Νέστορος.
Στη συζήτηση πήραν για πρώτη φορά μέρος και τα τρία μέλη – Πολ Αρνί, Γκιουλντέν Κιουτσούκ και Νέστορας Νέστορος- μέλη της ΕΑΠ. Και οι τρεις ανέφεραν ότι, έως σήμερα, για το 69% των καταγεγραμμένων αγνοουμένων δεν έχουν ταυτοποιηθεί και επιστραφεί λείψανα στις οικογένειες.
Μέσα από τη συζήτηση, αναδείχθηκαν η αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στηρίξει το δύσκολο έργο της Επιτροπής για Αγνοούμενα Πρόσωπα (CMP- EAΠ) από τις δικοινοτικές συγκρούσεις του 1963-65 και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο του 1974, αλλά και οι δύσκολες προκλήσεις, που έχει ενώπιόν της η Επιτροπή. Τη σημασία της στήριξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στην Επιτροπή, υπογράμμισε στο οπτικογραφημένο μήνυμα του ο ευρωβουλευτής Ράϊμερ Βπέγκε (ΕΛΚ, Γερμανία), ο οποίος είπε πως «χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να πείσουμε ορισμένα άτομα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Συμβούλιο να μας υποστηρίξουν. Έτσι, μέχρι σήμερα, μεταφέρθηκαν στη ΕΑΠ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ γύρω στα 16 εκατομμύρια ευρώ». Σημείωσε πως «το έργο της Επιτροπής αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της ειρηνικής συνύπαρξης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και παράγοντα, που επηρεάζει τη λύση του Κυπριακού προβλήματος».
Τη συζήτηση άνοιξε ο επικεφαλής του Γραφείο του ΕΚ στην Κύπρο Ανδρέας Κεττής, ο οποίος, επικαλούμενους σχετικό ψήφισμα του ΕΚ του 2015, υπέδειξε ότι η Επιτροπή τυγχάνει και θα συνεχίσει να τυγχάνει της στήριξης του ΕΚ τόσο ηθικά και πολιτικά όσο και με τη μορφή οικονομικής συνεισφοράς. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο Γιώργο Μαρκοπουλιώτης, ο οποίος επίσης ανέδειξε τη διάσταση της αμέριστης οικονομικής στήριξης της ΕΕ προς την ΕΑΠ.
Την αποστολή της Επιτροπής παρουσίασαν τα τρία μέλη της- Πολ Αρνί, Γκιουλντέν Κιουτσούκ και Νέστορας Νέστορος. Το επιστημονικό έργο της Επιτροπής παρουσίασαν η αρχαιολόγος, Ντεμέτ Καρσιλί και η ανθρωπολόγος, Θεοδώρα Ελευθερίου.
Τα τρίτο μέλος της Επιτροπής, ο Πολ Αρνί, εκπρόσωπος του γγ του ΟΗΕ και του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, μίλησε για τις εμπειρίες του με τους συγγενείς των αγνοουμένων και τα συναισθήματα τους. Είπε πως έχει δουλέψει 23 χρόνια σε ανθρωπιστικά θέματα σε Βοσνία και αλλού, αλλά, σημείωσε, «πουθενά ο πόνος δεν ήταν τόσο μεγάλος όσο εδώ στην Κύπρο με τις περιπτώσεις των αγνοουμένων». Όπως ανέφερε, όταν έχεις χάσει ένα μέλος της οικογένειας σου χωρίς να ξέρεις τι έχει απογίνει και αυτή η αβεβαιότητα συνεχίζεται για δεκαετίες «τότε αυτός ο πόνος φθάνει πάρα πολύ βαθιά και δημιουργεί ψυχολογικά τραύματα».
Μεταξύ άλλων, επικαλέστηκε την περίπτωση μιας γυναίκας, η οποία είχε χάσει τον σύζυγό της τρεις μόλις βδομάδες μετά τον γάμο τους και πριν από δύο χρόνια τα λείψανά του εντοπίστηκαν, ταυτοποιήθηκαν και της επιστράφηκαν. « Αυτή η γυναίκα τώρα νιώθει ήσυχη, καθώς έχει θάψει τον σύζυγό της και κάθε μέρα επισκέπτεται τον τάφο και του μιλά για τα 40 αυτά χρόνια που ήταν αγνοούμενος» είπε.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο κ. Αρνί, μέχρι τώρα έχουν εκταφεί 1061 άνθρωποι και μόνο 625 από αυτούς, δηλαδή το 30%, έχουν ταυτοποιηθεί και δοθεί τα λείψανα στους οικείους τους.
Ο κ. Νέστορας Νέστορος μίλησε για τη λειτουργία της Επιτροπής από τη συλλογή των πληροφοριών για τους χώρους ταφής, τις εκσκαφές, την ταυτοποίηση και την παράδοση των λειψάνων. Όπως είπε, για να γίνει αρχικά η εκταφή πρέπει να υπάρξουν επαρκείς και ακριβείς πληροφορίες, σημειώνοντας πως το ποσοστό της ακρίβειας για την Επιτροπή φθάνει στο 20-30%. Ο κ. Νέστορος είπε πως, αφού εντοπιστούν δείγματα οστών, στέλλονται από το 2014 σε ένα εργαστήριο στις ΗΠΑ για ανάλυση γενετικού υλικού, ενώ προηγουμένως η Επιτροπή συνεργάστηκε και με τρία άλλα εργαστήρια. Αναφέρθηκε στη συνέχεια στο πρόβλημα με την επιστροφή πολύ μικρού αριθμού οστών στις οικογένειες, σημειώνοντας την προσπάθεια της Επιτροπής για να παραδώσει στις οικογένειες ό,τι καλύτερο μπορεί.
Η κ. Γκιουλντέν Κιουτσούκ στη δική της παρέμβαση αναφέρθηκε στο ιστορικό της Επιτροπής, λέγοντας πως από το 1981 μέχρι το 1995 γινόταν μια διαπραγμάτευση για να καταρτιστούν οι κατάλογοι των αγνοουμένων. Την τετραετία 1994 με 1998 έγιναν διερευνήσεις για να εξακριβωθεί η τύχη των αγνοουμένων και μεταξύ του 1998-2004 δεν υπήρχαν καθιερωμένες συναντήσεις της Επιτροπής, καθώς δεν υπήρχε πολιτική στήριξη. Όμως, όπως είπε, από το 2004, με τη στήριξη των ηγετών των δύο κοινοτήτων, ξεκίνησαν οι συνεδριάσεις της Επιτροπής και το 2006 άρχισε το έργο του εντοπισμού, της εκταφής και της παράδοσης των λειψάνων στους συγγενείς.
Η επικεφαλής της αρχαιολογικής ομάδας της ΕΑΠ Ντεμέτ Καρσιλί, μίλησε για τη διαδικασία που ακολουθείται κατά τις ανασκαφές. Είπε ότι σήμερα η Επιτροπή διαθέτει οκτώ διαφορετικές ομάδες που διεξάγουν ανασκαφές σε οκτώ διαφορετικά μέρη, στις ελεύθερες και κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου: Λιβάδια, Άγιος Γεώργιος, Μια Μηλιά, Αθαλάσσα, Δίκωμο, Μαράθα, Επιχώ και Βουνό. Όπως εξήγησε, υπάρχουν πέντε κύριοι τύποι ανασκαφών, που είναι τα ανοικτά πεδία, τα πηγάδια, οι σπηλιές, τα βουνά και οι λόφοι, και τα ρεύματα και κοίτες των ποταμών.
Η επικεφαλής της ομάδας Ανθρωπολόγων Θεοδώρα Ελευθερίου, παρουσίασε τη διαδικασία ταυτοποίησης λειψάνων στο ανθρωπολογικό εργαστήριο.
Σύμφωνα με την κ. Ελευθερίου οι κύριες λειτουργίες του εργαστηρίου είναι:
Α) Η παραλάβει των οστών, που εντοπίστηκαν από την αρχαιολογική ομάδα,
Β) Η επιστημονική ανάλυση των ανθρωπίνων λειψάνων,
Γ) Οι ταυτοποιήσεις λειψάνων και των ατόμων,
Δ) Η επιστροφή των λειψάνων στους συγγενείς.
