ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Δρ. Νικόλαος Λ. Μωραίτης

Πολιτικός Σχεδιασμός

Ο πρωταρχικός ρόλος της κυβέρνησης είναι η επίλυση των προβλημάτων. Αυτοί που είναι επιφορτισμένοι με την ευθύνη της λήψης αποφάσεων για θέματα εξωτερικής πολιτικής εκτελούν μία από τις πιο σημαντικές θέσεις εργασίας στην κυβέρνηση. Το ζήτημα του πώς και κατά πόσο καλά οι κυβερνητικές αρχές προωθούν το εθνικό συμφέρον, την εθνική ανεξαρτησία, και την ευημερία του έθνους, είναι πολύπλοκο και μερικές φορές προκαλεί σύγχυση. Θα προσπαθήσω να δώσω μια γενική ιδέα του πολιτικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της πραγματικής πολιτικής των διεθνών και περιφερειακών προβλημάτων.

Για να γίνει πιο σαφές, θα αναπτύσουμε ένα μοντέλο του Πολιτικού Σχεδιασμού, που καθοδηγεί τις δραστηριότητες των υπευθύνων. Θα προσδιορίσουμε πέντε απαραίτητα στοιχεία της ορθής επίλυσης προβλημάτων. Οι υπεύθυνοι για τις επιλύσεις προβλημάτων θα πρέπει: “(1) Να αποσαφηνίσουν τους στόχους που θα θέλουν να πραγματοποιήσουν, (2) Να προσδιορίσουν τις κατευθύνσεις του παρελθόντος και του μέλλοντος, οι οποίες φέρνουν το πρόβλημα στην πρώτη γραμμή, (3) Να γίνει ανάλυση των συνθηκών (ή καταστάσεων), που διαμόρφωσαν το γενικό πλαίσιο του προβλήματος, (4) Σχεδιάζονται οι τρέχουσες εξελίξεις στο μέλλον και, τέλος, (5) Επινοούμε, αξιολογούμε και επιλέγουμε εναλλακτικές λύσεις για την επίλυση του προβλήματος”.

Το Μοντέλο του Πολιτικού Σχεδιασμού είναι το ακόλουθο:

Ι. Η Δημιουργία ενός Σχεδίου

Σε αυτό το μοντέλο, ο πολιτικός σχηματισμός έχει τις ακόλουθες πτυχές:

A. Η Αναγνώριση του Προβλήματος

Ένα προφανές πρώτο βήμα του πολιτικού σχεδιασμού είναι η προσεκτική αναγνώριση του προβλήματος. Έχουμε δηλώσει και αλλού για το πόσο σημαντικό είναι το θέμα του ορθού προσδιορισμού του προβλήματος. Κάπως παραδόξως, σε αυτό το σημείο είναι που ο πολιτικός-σχεδιασμός βρίσκεται σε ένα σημαντικό κίνδυνο να διακοπεί ή να πάρει λάθος κατεύθυνση.

Για παράδειγμα, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η αμερικανική τραγωδία της συμμετοχής της στο Βιετνάμ προήλθε από μια λανθασμένη αναγνώριση του προβλήματος από τους αμερικανικούς φορείς που χάραξαν την τότε πολιτική.

Επομένος, για την Ελλάδα, τα μέλη που είναι υπεύθυνα για τον σχεδιασμό κρίσης προβλημάτων, θα πρέπει να αναπτύξουν ένα σχέδιο που να απαιτεί να γίνει μια προσεκτική αναγνώριση του προβλήματος. Είναι ανάγκη για έναν εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό για την αποτροπή κινδύνων, όπως, π.χ., το λαθρομεταναστευτικό, για την επιδίωξη της τουρκίας περί αλλαγής του status quo εις βάρος της εθνικής ανεξαρτησίας στο Αιγαίο, οι τουρκικές παραβιάσεις του Ελληνικού και θαλάσσιου χώρου, η απειλή κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Θράκη, και η κατάκτιση δια μέσου μετανάστευσης.

B. Η Κατεπείγουσα Ανάγκη του Προβλήματος

Στο μοντέλο λήψης αποφάσεων, τα προβλήματα ποικίλλουν, όχι μόνο στην σημασία τους, αλλά και στην ένταση της πίεσης για την επίλυση του προβλήματος. Ορισμένα προβλήματα είναι πιο επείγοντα από άλλα.

Προβλήματα, όπως η κρίση των πυραύλων της Κούβας, απαιτούν άμεση προσοχή όταν υπάρχει περιορισμένος χρόνος για αποφάσεις. Οι μελετητές των διεθνών σχέσεων πάντα αναπτύσουν μοντέλα κρίσης, όχι μόνο για την απόκτηση καλύτερων εξηγήσεων του γιατί είχε ληφθεί η απόφαση μιας δράσης, αλλά και για την εξασφάληση κάποιας καθοδήγησης στους λειτουργούς των αποφάσεων. Το θέμα είναι ότι η αληθινή κρίση προβλημάτων, στην οποία οι βασικές αξίες, που είναι η ύπαρξη του έθνους, όταν άμεσα απειλείται, εκθέτει λίγα περιθώρια για να εφαρμοστεί ένας προσεκτικός σχεδιασμός. Μπορεί να υπάρξει ένας χρήσιμος σχεδιασμός ενδεχόμενης έκτακτης ανάγκης και προσομοίωσης καταστάσεων κρίσεων. Υποστηρίζεται, ότι αυτό το είδος του σχεδιασμού είναι επιθυμητό, ακόμα κι αν είναι απίθανο, η εξέλιξη ενός γεγονότος θα είναι ακριβώς η ίδια όπως στην προσομοίωση του σχεδίου.

Ωστόσο, το πλείστον της πολιτικής διαμόρφωσης, δεν επικεντρώνεται σε μια άμεση κρίση. Υπάρχει χρόνος για έναν προσεκτικό σχεδιασμό. Αυτό, βέβαια, δεν αναιρεί ότι πρέπει να γίνουν ορισμένες εκτιμήσεις για μια επείγουσα ανάγκη του προβλήματος. Απλώς, επειδή μια κατάσταση δεν βρίσκεται σε άμεση “κρίση”, δεν μας λέει ότι δεν μπορεί να είναι πολύ σημαντική, αλλά, ούτε ότι η απόφαση του δεν απαιτεί αμεσότητα. Ακόμα και για ένα μη κρίσιμο πρόβλημα απαιτείται προσοχή, για να μην επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο.

Συνεπώς, για το ελληνικό πρόβλημα, θα πρέπει να γίνει μια ενημέρωση για το σχετικό επείγοντα χαρακτήρα του προβλήματος. Οπως, εισβολής λαθρομεταναστευτικού, και να προσφέρουν μια αιτιολόγηση της παρούσας απόφασης για μια ορθολογιστική εθνική στρατηγική που ο σκοπός της θα αποτελεί να διασφαλίζει το εθνικό συμφέρον, την εθνική ανεξαρτησία και την ασφάλεια της Ελληνικής Επικράτειας.

Γ. Το Ιστορικό: Καταστάσεις, Γεγονότα, Κατευθύνσεις και / ή Δράσεις που Οδηγούν στο Πρόβλημα

Ο αρμόδιος για τον πολιτικό σχεδιασμό θα πρέπει να ανακαλύψει ποιά γεγονότα, ποιές συνθήκες, ποιές τάσεις, ή / και προηγούμες δράσεις (τα ερεθίσματα) έχουν φέρει το πρόβλημα στο προσκήνιο αυτή τη στιγμή. Εδώ πρέπει να γίνει μια προσπάθεια για να ανακαλύψει τι προκάλεσε το πρόβλημα και, αν είναι ένα μακροχρόνιο πρόβλημα, τι προσπάθειες έχουν επιχειριστεί για να επιλυθεί και γιατί δεν είχαν πλήρη επιτυχία. Ο κατάληλος για τον πολιτικό σχεδιασμό πρέπει να δώσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην απόφαση που θα πάρει γύρω από τις κατευθύνσεις, που θα είναι οι αιτίες για την επιδείνωση του προβλήματος στο μέλλον, ή μπορεί να υποδείξει ότι οι κατευθύνσεις κινούνται προς μια ευνοϊκότερη πορεία. Και πάλι, ο αρμόδιος για τον πολιτικό σχεδιασμό θα πρέπει να επισημάνει όποιες πολυπλοκότητες παρουσιάζει το πρόβλημα, τόσο για τα συστήματα πεποιθήσεων των φορέων της πολιτικής χάραξης, αλλά και για τις δυνατότητες των πόρων για την επίλυσή του.

Κατά συνέπεια, οι εξειδικευμένοι του σχεδιασμού, πρέπει να παρουσιάσουν μια πειστική και ζωντανή έκθεση για το πώς αυτή η κατάσταση εξελίχθηκε σε πρόβλημα. Επειδή τα πιο σοβαρά προβλήματα είναι στην ουσία συγκρούσεις, με την σύγκρουση αξιών και συμφερόντων, εδώ είναι όπου η ομάδα εξειδικευμένων μπορεί να παρουσιάσει μια αίσθηση των αρνητικών η θετικών γεγονότων. Επειδή, στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχη ρυθμιστική εξουσία, το πολιτικό προσωπικό πρέπει να διαθέτει γνώση της διεθνούς πολιτικής και των ανεξέλεκτων αλλαγών στο διεθνές συγκρουσιακό σύστημα. Αυτά υποδεικνύουν ότι επειδή οι σχέσεις μεταξύ κρατών είναι σχέσεις “ισχύος”, οι πολιτικοί πρέπει να γνωρίζουν ότι οι ανακατανομές ισχύος στην περιοχή μας, θα προσδιορίσουν την σταθερότητα η την αστάθεια στην Ελλάδα.

Δ. Σχεδιασμός για τις Σημερινές Κατευθύνσες που δεν έχουν Παρθεί Αποφάσεις

Ο σοφός σχεδιαστής προσπαθεί να σχεδιάσει τις κατευθύνσεις ή τις συνέπειες ενός συγκεκριμένου προβλήματος αν το πρόβλημα θα συνεχιστεί χωρίς να έχει παρθεί μια απόφαση ή ένας μετριασμός. Αυτό, όχι μόνο θα βοηθήσει να καθοριστεί η συγκριτική κατεπείγουσα ανάγκη του προβλήματος, αλλά θα ευαισθητοποιήσει την ομάδα του σχεδιασμού για την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στα προβλήματα και να σκεφτούν για το μέλλον. Συχνά, αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο έργο, ειδικά στην αντιμετώπιση των σύνθετων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο σχεδιαστής της πολιτικής. Ακόμα και στον τομέα της διεθνούς οικονομικής πολιτικής, όπου ένας κλάδος της επιστήμης της οικονομίας έχει αναπτύξει πολύ εξελιγμένα εργαλεία πρόβλεψης, συχνά, οι προβλέψεις είναι πολύ λεπτές και άκρως απρόβλεπτες.
Δεν είναι απορίας άξιον ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σχεδιαστής της πολιτικής είναι αποθαρρηντικά. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να γίνει μια προσπάθεια πρόβλεψης αν το πρόβλημα είναι να τεθεί σε σωστή προοπτική, και η προοπτική για την επιδείνωση ενός πρόβληματος πρέπει να αποφεύγεται. Ακόμα κι αν ο σχεδιαστής προσδοκεί μόνο να τα καταφέρει με έναν ικανοποιητικό τρόπο, αυτό δεν τον απαλλάσσει από την προσπάθεια να είναι πολύ ενημερωμένος, συστηματικά και αυστηρά οργανωμένος, σαφές, και να κοιτάζει όσο το δυνατόν μπροστά. Αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος του πολιτικού σχεδιαστή.

Για παράδειγμα, το σημερινό πρόβλημα του διεθνούς χρέους, που αντιμετωπίζει ο δανειστής και ο λήπτης, αντιμετωπίζουν και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε πολλές χώρες. Δεν είναι μόνο ότι είναι απαραίτητο να γίνει μια προσεκτική ανάλυση του πώς και γιατί προέκυψε το πρόβλημα, αλλά είναι επίσης επιθυμητό να γίνουν προβλέψεις για τις συνέπειες της συνέχισης του προβλήματος χωρίς μετριασμού ή λύση. Ποιες θα είναι οι συνέπειες τόσο για οφειλέτη όσο και για τον πιστωτή μιας αθέτησης; Θα μπορούσε η λίμνη επενδύσεων, σε τόσο μεγάλη ζήτηση από ορισμένες χώρες, απλά να στεγνώσει; Ποιες θα ήταν οι συνέπειες της αθέτησης στο βιοτικό επίπεδο των δανειστών ή στα σχέδια ανάπτυξης των αποδέκτων; Ποιες θα είναι οι συνέπειες για την υγεία και τη βιωσιμότητα ολόκληρης της καπιταλιστικής διεθνούς πολιτικής οικονομίας; Αυτά τα ερωτήματα, καθώς και πολλά άλλα, είναι η ουσία της πρόβλεψης ή του σχεδιασμού. Κατά μία έννοια, κάποτε διαιρούνται είτε θετικά, και κάποτε σε ένα σοβαρά επικύνδινο παιχνίδι του «τι γίνεται αν;”

Γι’αυτό το λόγο, και για ελληνική εθνική στρατηγική, θα πρέπει να διατυπωθούν κατάλληλες ερωτήσεις όπως, «τι γίνεται αν”, και στη συνέχεια, να εξετάζονται οι κατάληλλες μελέτες που εστιάζουν το πρόβλημα. Σε αυτό το σημείο προσπαθούμε να κάνουμε προβλέψεις ή εκτιμήσεις αν το πρόβλημα απειλεί την εθνική ασφάλεια, την οικονομική ευημερία, η μάστιγα της πείνας, την ανεργία, της φτώχειας, “την μετατόπιση πληθυσμών”, την παραβίαση των εθνικών μας συνόρων, κ.λπ. Εδώ ο στρατηγικός σχεδιασμός θα πρέπει να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τους στόχους, τα κοινωνικά κριτήρια , το επείγον πρόβλημα, και εναλλακτικές επιλογές σε κάθε μία από τις εν λόγω απειλές στα θέματα που αντιμετωπίζει η χώρα.

Ε. Θέσεις και Συμφέροντα

Για να γίνει μια αρμόδια δουλειά προς την επίλυση ενός προβλήματος, είναι απαραίτητο να ανακαλύψουμε τους στόχους και τις αιτιώδεις παράγοντες για όλα τα διαπλεκόμενα μέρη. Στο διπλωματικό σχεδιασμό, αναφερόμαστε στους στόχους και τον αιτιώδη παράγοντα, όπως οι θέσεις και τα συμφέροντα. Όλοι οι καλοί σχεδιαστές πρέπει να καθορίσουν τις θέσεις και τα συμφέροντα των μερών σε ένα πρόβλημα ή να αμφισβητήουν όσο το δυνατόν ακριβέστερα. Τώρα, η ανάθεση για αυτό το μέρος του σχεδιασμού είναι να ανακαλύψουμε τις θέσεις και τα συμφέροντα των αντίπαλων μερών, καθώς και άλλων που είναι, τουλάχιστον, εν μέρει εμπλέκόμενοι.
Τι εννοούμε με τους όρους θέση και το συμφέρον; Μια θέση είναι η δήλωση ενός προτινώμενου αποτελέσματος, δηλαδή ένός σκοπού. Ένα συμφέρον είναι κάτι που προκαλεί τους ανθρώπους να κάνουν το ένα πράγμα ή το άλλο. Με αυτή την έννοια το συμφέρον βασίζεται σε ένα σύστημα πεποιθήσεων που περιλαμβάνει τις αξίες, τις στάσεις, τις εικόνες και τα συναισθήματα. Μια θέση είναι κάτι που έχει αποφασιστεί. Συμφέρον είναι αυτό που προκάλεσε τη σχετική δράση. Για παράδειγμα, σε μια διεθνή διαφωνία, όπως των αιγυπτιακών / ισραηλινών διαφορών για το Σινά μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, η αιγυπτιακή θέση ήταν ότι το Σινά ανήκε σε αυτούς, η αντίθετη ισραηλινή θέση ήταν ότι ένα μέρος του Σινά τώρα ανήκει σε εκείνους. Από την άλλη πλευρά, το συμφέρον του Ισραήλ ήταν η ασφάλεια του, ενώ το Αιγυπτιακό συμφέρον ήταν η διατήρηση της κυριαρχίας επί του Σινά, η οποία ήταν μέρος της Αιγύπτου από την εποχή των Φαραώ. Είναι απολύτως κρίσιμο στην πολιτική (και στη διαπραγμάτευση) να εντοπιστούν οι θέσεις και τα συμφέροντα. Οι προοπτικές για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης σε ένα πρόβλημα πρέπει να εξαρτάται από την ικανότητα του σχεδιαστή να εντοπίσει ή να αναπτύξει ορισμένα σημαντικά συμφέροντα που είχαν από κοινού τα συμβαλλόμενα μέρη.

1. Θέσεις των Εμπλεκομένων Μερών

Συχνά, υπάρχουν πρωτοβάθμιοι και δευτεροβάθμιοι παίκτες στο διεθνές δραματικό πρόβλημα. Η εστίαση, βέβαια, θα πρέπει να είναι στους πρωτογενής παίκτες, αλλά δεν πρέπει να λησμονούνται οι δευτεροβάθμιοι όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Για παράδειγμα, οι πρωτογενείς παράγοντες στην προσπάθεια για τη δημιουργία μιας βορειοαμερικανικής Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών ήταν ο Καναδάς, το Μεξικό και οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η επιθυμία των άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής, που πρέπει να περιλαμβάνονται, έπρεπε να εξεταστούν.

2. Συμφέροντα των Αντιμαχόμενων Μερών

Για άλλη μια φορά, πρέπει να θυμόμαστε να εντοπίζουμε τα συμφέροντα όλων των μερών, τόσο στην πρωτοβάθμιων όσο και τη δευτεροβάθμιων παικτών.

3. Πιθανή Σύγκλιση Συμφερόντων

Εδώ θα πρέπει να ψάξουμε για πιθανές περιοχές σύγκλισης συμφερόντων μεταξύ των μερών για το πρόβλημα. Αυτό είναι το μέρος που απαιτεί την πιο πολύ δημιουργικότητα. Θα πρέπει να γίνουν σωστές κρίσεις, καθώς και από έρευνα που να επικεντρώνεται στα συμφέροντα και τις θέσεις.

Οπως προκύπτει, εδώ πρέπει να καταλήξουμε σε συμφωνία σχετικά με το πόσο κρίσιμο είναι οι θέσεις και τα συμφέροντα που πρέπει να εξεταστούν. Το πολιτικό προσωπικό πρέπει να έχει στόχο μια Ελληνική Εθνική Στρατηγική με βάση την διατήρηση του εθνικού συμφέροντος και την ασφάλεια της εδαφικής κυριαρχίας. Η Ελλάδα πρέπει να “μεριμνήσει για την ασφάλειά της” λαμβάνοντας υπόψη την “αυτοσυντήρηση/επιβίωση”.

Ζ. Σειρά Πιθανών Δράσεων

Το επόμενο βήμα για την επίλυση ενός προβλήματος είναι να ορίσουμε μια σειρά από επιλογές, μέσω των οποίων μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Αυτή η διαδικασία περιγράφεται παρακάτω. Ωστόσο, πριν κάνουμε την περιγραφή θα χρειαστεί να ψάξουμε για ανάλογες προηγούμενες περιπτώσεις, έτσι ώστε η ομάδα των ερευνητών να μπορεί να αποκτήσουν γνώσεις από τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του παρελθόντος.

1. Ανάλογες Περασμένες Περιπτώσεις

Ενας σώφρων πολιτικός σχεδιαστής, αναγνωρίζει ότι μπορεί να υπήρξαν κάποια παρόμοια προβλήματα στο παρελθόν. Ίσως κάτι μπορεί να μάθει για τις επιτυχίες και τις αποτυχίες αυτών των περιπτώσεων του παρελθόντος, έστω και αν δεν ήταν άμεσα ανάλογες. Οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι απαραίτητες για τη συμμετοχή των συμμετεχόντων στο τρέχον πρόβλημα. Αλλά, η αναζήτηση για περασμένες ανάλογες περιπτώσεις έχει ως στόχο να καταδείξει αν υπάρχει ένα προηγούμενο που θα μπορούσε να ακολουθηθεί (ή να αποφευχθεί) στην υπό εξέταση περίπτωση, αν η τελευταία πολιτική δράση ή δράσεις ήταν επιτυχής ή όχι. Μπορεί να εξακολουθεί να είναι επιθυμητό να επιχειρήσει να αντλήσει διδάγματα και καθοδήγηση από αυτές τις εμπειρίες. Τα διδάγματα από το παρελθόν μπορεί να βοηθήσουν στην αποφυγή της επανάληψης των ίδιων λαθών. Για παράδειγμα, τα μαθήματα που οι Αμερικανοί έμαθαν από την πανωλεθρία στο Βιετνάμ ήταν πολλά. Ίσως, το πιο σημαντικό ήταν ότι μια σαφής κατανόηση της φύσης του προβλήματος, και σαφώς καθορισμένοι στόχοι και τα μέσα για να τους επιτύχει ήταν απαραίτητα. Αν είχε γίνει αυτό, υπάρχει μεγάλη αμφιβολία στο αν οι ΗΠΑ θα είχουν εμπλακεί σε αυτή στην σύγκρουση.

Αρα, πρέπει να ερευνηθούν δύο η τρία ανάλογα προβλήματα και να δούμε τι μπορούμε να μάθουμε από τις επιτυχίες η τις αποτυχίες των άλλων ανάλογων περιπτώσεων.
Εδώ πρέπει ένα ικανό πολιτικό προσωπικό να ενημέρωση για το σχετικό επείγοντα χαρακτήρα του προβλήματος και να προσφέρουν μια αιτιολόγηση της παρούσας απόφασης για μια ορθολογιστική εθνική στρατηγική που ο σκοπός της θα αποτελεί να διασφαλίζει το εθνικό συμφέρον, την εθνική ανεξαρτησία και την ασφάλεια της Ελληνικής Επικράτειας.
2. Πιθανές Λύσης: Εναλλακτικά Σχέδια

Είμαστε τώρα στο σημείο της διαμόρφωσης πραγματικών σχεδίων που αποσκοπούν να επιλύσουν, να μετριάσουν, ή με άλλο τρόπο, να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Κάθε σχέδιο πρέπει να διαθέτει τα εξής μέρη:

α. Έκθεση των Στόχων

Ενώ ο συνολικός στόχος του σχεδιαστή είναι να λύσει το πρόβλημα, ένας σχεδιαστής πρέπει να έχει κάποιους καλά μελετημένους στόχους (ή αποφασιστικούς σκοπούς) που να αρθρώνονται προσεκτικά. Με τον τρόπο αυτό το σχέδιο θα έχει καλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Για παράδειγμα, η έκθεση των στόχων του Χίτλερ στο σκοπό του ήταν να κυριαρχήσει στον κόσμο, θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν, πρώτα να κυριαρχήσει τη Δυτική Ευρώπη και την Αγγλία. Στη συνέχεια να υποτάξει την Ανατολική Ευρώπη και τη Σοβιετική Ένωση. Και μετά, να προχωρήσει στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Και, τέλος, να απομονώσει την Νότια Αμερική.

β. Μια Σειρά Κατευθυντήριων Αρχών

Ένα καλό σχέδιο πρέπει επίσης να έχει μια σειρά από κατευθυντήριες αρχές ή τις κατευθυντήριες γραμμές που δείχνουν τι μπορεί ή δεν μπορεί να γίνει με την εκτέλεση του σχεδίου. Έτσι, η συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών στο σχέδιο για να αστυνομεύσει τη συμφωνία ειρήνης στην πρώην Γιουγκοσλαβία, προφανώς καθοδηγείθηκε από τις αρχές μιάς περιορισμένης χρονικής περιόδου για την εμπλοκή των αμερικανικών στρατευμάτων, ήταν μια επιθετική απάντηση προς τις δυνάμεις που ήταν εναντίον της ειρηνευτικής συμφωνίας, τοποθετώντας τις Αμερικές δυνάμεις υπό τη διοίκηση ενός Αμερικανού στρατηγού, καθώς και την επιχείρηση υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ.

γ. Διαδικασία Εφαρμογής

Εδώ ο σχεδιαστής πρέπει να παρέχει μια αρκετά λεπτομερή περιγραφή του τι μέτρα θα πρέπει να ληφθούν, πώς να επιτευχθούν, τι υλικοί πόροι πρέπει να υπάρχουν και ποιός είναι αυτός που θα αναλάβει οποιαδήποτε δράση που είναι απαραίτητη για να επιτευχθεί το σχέδιο. Προφανώς, οι σχεδιαστές συχνά πρέπει να ασχολούνται με ερωτήσεις για το τι να κάνουν σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας, ποιόν να κρίνουμε για την παραβίαση, και πώς να φέρουμε τα μέρη πίσω στο τραπέζι, αν κάποοι παραπαίουν την συμφωνία.

δ. Μια Εφικτή Ανάλυση (Ανάλυση Κόστους-Οφέλους)

Ένα σχέδιο για να είναι εφικτό ή όχι, πρέπει να παρουσιάζει ερωτήσεις κατόπιν ερευνών. Εδώ είναι μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τον σχεδιαστή ή για αυτόν που θα κληθεί να επιλύσει το πρόβλημα. Πολλά ερωτήματα προκύπτουν όταν γίνεται ανάλυση κόστους-οφέλους ή εφικτή ανάλυση. Τα παρακάτω είναι αρκετά σημαντικά (Μπορούμε να σκεφτούμε και άλλα): Ποιες είναι οι πολιτικές μελέτες (εγχώριες και διεθνείς), που μπορεί να υπόσχονται την επιτυχία ή την αποτυχία του σχεδίου; Υπάρχουν διαθέσιμες δυνατότητες για την εκτέλεση του προγράμματος (όπλα, προϋπολογισμός, πόροι); Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες (βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες) για ένα επιτυχημένο σχέδιο; Τι σχέδιο υπάρχει, αν η επίλυση προβλημάτων αποτύχει. (Οι διαπραγματευτές αυτό το αποκαλούν BATNA -Καλύτερη Εναλλακτική λύση σε μια Διαπραγματευτική συμφωνία.)

Για τους παραπάνω λόγους, οι Ελληνες σχεδιαστές πρέπει να ορίσουν, τουλάχιστον, τρία εναλλακτικά σχέδια ή προγράμματα δράσης. Στο σημείο αυτό, χρειάζεται γνώση της λειτουργίας της στρατηγικής θεωρίας με βάση το εθνικό συμφέρον. Η ορθολογιστική στρατηγική πρέπει να βασιστεί σε έναν υπολογισμό κόστους-οφέλους. Εδώ χρειάζεται γνώση της λειτουργίας της στρατηγικής θεωρίας με βάση το εθνικό συμφέρον.

ΙΙ. Επιλογή

Τελικά, πρέπει να γίνει μια σωστή επιλογή. Η επιλογή μπορεί να είναι μία από τις εναλλακτικές που αναπτύχθηκαν παραπάνω ή μπορεί να είναι ένας συνδυασμός αυτών των περιπτώσεων .

Επιλογικά, πρέπει να δούμε γιατί ένα εναλλακτικό σχέδιο είναι το καλύτερο για τη λύση του προβλήματος.

Νικόλαος Λ. Μωραίτης. Ph.D. Καλιφόρνια, Μάρτιος 2016
Διεθνείς Σχέσεις-Συγκριτική πολιτική-
Εξωτερική Πολιτική των ΗΠΑ.
Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας

ΠΗΓΗ: International Hellenic Association