Άρθρο της Χαράς Κεφαλίδου
για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου
Δεν είναι εύκολη υπόθεση να αντιστέκεσαι στη λήθη. Να διατηρείς τη συλλογική μνήμη για το βαρύ πλήγμα που δέχτηκε ο Ελληνισμός στον Πόντο, στις αρχές του 20ου αιώνα. Κι όμως, είναι δικό μας χρέος να μεταλαμπαδεύουμε στις νεότερες γενιές αυτό που κάποιοι ακόμα και σήμερα θεωρούν «ατύχημα της ιστορίας». Να θυμόμαστε την τραγική ιστορία των γιαγιάδων και των παππούδων μας, των πανάρχαιων και εκλεκτών Ελλήνων του Πόντου. Τον ξεριζωμό τους με ασύλληπτα μέσα.
Σαν σήμερα, πριν από 97 χρόνια, στις 19 Μαΐου του 1919, έκλεινε με τραγικό τρόπο ο αφανισμός του Ελληνισμού στον Πόντο. Εξοντώθηκε ένα εκλεκτό κομμάτι του Ελληνισμού που κρατούσε ζωντανή τη γλώσσα, υψηλό το φρόνημα, πάλλουσα την ελληνική συνείδηση. Συνυπήρχε ειρηνικά με τους Τούρκους, και κυριαρχούσε στην οικονομική και πνευματική ζωή. Από πότε; Από τα πανάρχαια χρόνια. Το πιστοποιεί ο Ξενοφώντας, στο έργο του «Κύρου Ανάβασις»: «Και ήλθον επί θάλατταν εις Τραπεζούντα, πόλιν Ελληνίδα, οικουμένη εν τω Ευξείνω Πόντω, Σινωπέων αποικίαν, εν τη Κόλχων χώρα» αναφέρει για μια πόλη που έπλασαν οι Έλληνες τον όγδοο αιώνα προ Χριστού. Και μαζί μεσουράνησαν η Κερασούντα, η Σινώπη, η Σαμψούντα, η Αργυρούπολη-όλες αυτές οι κοιτίδες ενός σφριγηλού πολιτισμού.
Κι όμως ήταν αυτοί ακριβώς οι πρόγονοί μας- αυτοί που σφράγισαν με την παρουσία τους τούς τόπους αυτούς επί χιλιετίες, που σφαγιάστηκαν, ξεριζώθηκαν, εξοντώθηκαν με τους πιο απάνθρωπους τρόπους για έναν λόγο. Επειδή ήταν Έλληνες και Χριστιανοί. Αυτή είναι η πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία του Πόντου.
Αυτή είναι η γενοκτονία. Δεν είναι απλώς μια πράξη βίας, ούτε καν μαζική δολοφονία. Είναι η εσκεμμένη και μεθοδική εξολόθρευση κάποιων, όχι για κάτι που έκαναν. Επιχειρήθηκε βίαια να ξεριζωθούν η σκέψη, τα ήθη, τα έθιμα, οι παμπάλαιες παραδόσεις, μαζί με τη δημιουργική ανάταση πολλών λαμπρών προσωπικοτήτων. Η γενοκτονία είναι μια πράξη απόλυτης φρίκης, ένα απαράγραπτο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που δεν πρέπει να ξεχνιέται ποτέ. Και πώς αλλιώς θα μπορούσε άλλωστε.
Αυτός ήταν και ο λόγος που η Βουλή των Ελλήνων, στις 24 Φεβρουαρίου του 1994 αναγνώρισε με νόμο τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Όχι, δεν ήταν η ιστορική αυτή απόφαση ένα καπρίτσιο της πολιτικής συγκυρίας. Ούτε μια πράξη σκοπιμότητας, όπως ορισμένοι κακόβουλα θεωρούν.
Αν ήταν έτσι, θα διαπράτταμε το έγκλημα της παραγραφής για όλους εκείνους που εξοντώθηκαν στις επιδρομές, στα τάγματα εργασίας, στις επιστρατεύσεις, στις αγγαρείες, στις βίαιες εκτοπίσεις, στις αναγκαστικές μετοικεσίες, στις πεζοπορίες χιλιάδων χιλιομέτρων μέσα στην αφιλόξενη ενδοχώρα.
Κάθε χρόνο σαν σήμερα έχουμε χρέος ιερό, όλους αυτούς να τους θυμόμαστε.
Σε πείσμα εκείνων που οργάνωσαν τόσο μεθοδικά τον αφανισμό τους, οι ξεριζωμένοι Πόντιοι κατάφεραν να ξεπεράσουν την οδύνη τόσων μαζεμένων απωλειών. Ξανάφτιαξαν τις ζωές στην Ελλάδα και, παρά τις κακουχίες, πρόκοψαν. Παράλληλα με τη σκληρή δουλειά, δεν ξέχασαν ποτέ τη γλώσσα τους, τους πανάρχαιους χορούς τους, τις αλησμόνητες πατρίδες τους. Σήμερα που όλες οι πραγματικές αξίες χειμάζονται στη δίνη της παγκοσμιοποίησης, ας θυμόμαστε από πού άντλησαν δύναμη οι παππούδες μας και τα κατάφεραν τόσο καλά. Πώς κατόρθωσαν να κλείσουν τις πληγές τους, να δώσουν ιδανικά και οράματα στα παιδιά και τα εγγόνια τους.
Η γενοκτονία των προγόνων μας αποτελεί μια μαύρη σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας. Είναι ηθικό χρέος όλων μας να διατηρήσουμε την ιστορική μας μνήμη τιμώντας αυτούς που υπέφεραν, ξεριζώθηκαν, χάθηκαν. Δεν θυμόμαστε για να αναμοχλεύσουμε πάθη, ούτε για να κάνουμε αυθαίρετες μεταφορές του τότε στο τώρα, ούτε για να αποδείξουμε ότι οι άλλοι είναι κακοί κι εμείς καλοί.
Οφείλουμε να θυμόμαστε τη γενοκτονία των Ποντίων, όπως κάθε άλλη. Γιατί κάθε γενοκτονία γράφεται στο ποινικό μητρώο της ανθρωπότητας. Ντροπιάζει ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο. Μας δείχνει με τον πιο απόλυτο τρόπο για τι απεχθή εγκλήματα είμαστε ικανοί εμείς οι άνθρωποι.
Σήμερα θυμόμαστε για να πάψει κάποτε το φρικτό έγκλημα της γενοκτονίας να είναι η εύκολη λύση των προβλημάτων. Θυμόμαστε για να είναι η μαρτυρική θυσία των χιλιάδων Ποντίων προγόνων μας ιερή παρακαταθήκη για έναν καλύτερο κόσμο. Για να μάθουν επιτέλους, λαοί και ηγεσίες, από τα φρικτά λάθη του παρελθόντος. Για να δουλεύουμε πιο επίμονα και πιο σκληρά στην κατεύθυνση της συμφιλίωσης και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών.
Οι αμφισβητήσεις για το έγκλημα δεν είναι λίγες. Οι ανιστόρητες θεωρίες που επιχειρούν να μειώσουν το μέγεθος του αφανισμού ενός ακμαίου πολιτισμού εξακολουθούν να ελλοχεύουν, να υποδαυλίζονται, να εκμεταλλεύονται το πέρασμα του χρόνου για αχρείαστες αναθεωρήσεις. Από την άποψη αυτή μόνο ζημιά και προσβολή συνιστούν τοποθετήσεις από επίσημα κυβερνητικά χείλη για «διακρίσεις ανάμεσα στην εθνοκάθαρση και το φαινόμενο της γενοκτονίας». Μόνο καλό δεν κάνουν οι αμφισβητήσεις για τη γενοκτονία στο όνομα της «αυστηρής επιστημονικής έννοιας». Πολύ περισσότερο από πρόσωπα που έχουν την πρώτη ευθύνη για τη διαπαιδαγώγηση των νέων, αλλά και το χρέος να τους θωρακίζουν τόσο στη διαβρωτική επίδραση της λήθης όσο και στις ακραίες φωνές της καπηλείας και του κίβδηλου εθνολαϊκισμού.
Λένε ότι το παρελθόν είναι μια δεύτερη καρδιά που χτυπάει μέσα μας, κι αυτούς τους χτύπους έχουμε χρέος να τους ακούμε. Κάθε χρόνο τέτοια μέρα ας θυμόμαστε μια ακόμη γενοκτονία που ο πολιτισμός μας δεν κατάφερε να αποτρέψει. Ας νιώσουμε μέσα από την οδύνη μιας καταστροφής, την ελπίδα μιας ανάτασης που έχει ανάγκη ο τόπος. Η δύναμη του ποντιακού ελληνισμού αποδεικνύει ότι η ανάταση αυτή είναι εφικτή για την πατρίδα μας!
*Η κ. Χαρά Κεφαλίδου είναι βουλευτής Δράμας της Δημοκρατικής Συμπαράταξης
