Η Ελληνική κουζίνα είναι κυρίως Μεσογειακή, έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά με τις παραδοσιακές κουζίνες τηςΙταλίας, των Βαλκανίων, της Τουρκίας και του Λεβάντες (τμήμα της Μέσης Ανατολής).
Η σύγχρονη ελληνική μαγειρική έχει ευρεία χρήση λαχανικών, ελαιόλαδου, δημητριακών, ψαριών, κρασιού καικρέατος (λευκό & κόκκινο). Επίσης, άλλα σημαντικά προϊόντα είναι οι ελιές, οι ντομάτες, το τυρί, οι μελιτζάνες, τακολοκυθάκια, το κρεμμύδι, το σκόρδο και το γιαούρτι. Τα κύρια χαρακτηριστικά των ελληνικών γλυκών είναι οι ξηροί καρποί και το μέλι ενώ συχνά χρησιμοποιούνται και διάφορα φρούτα κυρίως για τα λεγόμενα γλυκά του κουταλιού.
Ακόμα μια σημαντική παράμετρος της Ελληνικής κουζίνας είναι οι μεζέδες που είναι ένα συλλογικό όνομα για μια ποικιλία από μικρά γεύματα, που συνήθως σερβίρονται με κρασί, με ούζο ή με τσίπουρο σε μεζεδοπωλεία, ουζερί και τσιπουράδικα αλλά επίσης σερβίρονται και σε κάποιον επισκέπτη που μπορεί να έχει κάποιος στο σπίτι του.
Ιστορία
Πήλινη Αρχαιοελληνική πιατέλα με ερυθρόχρωμα ζωγραφισμένα φρέσκα ψάρια (Μουσείο του Λούβρου)
Η ελληνική γαστρονομία έχει παράδοση περίπου 4.000 χρόνων και αποτελεί μέρος της ιστορίας και του πολιτισμού της Ελλάδας. Ιστορικά είναι ένας πρόδρομος της Δυτικής κουζίνας με μαγειρική εξάπλωση, μέσω της αρχαίας Ρώμης σε όλη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν.
Ο Αρχέστρατος ήταν αρχαίος Έλληνας που το 320 π.Χ. έγραψε το πρώτο βιβλίο μαγειρικής στην ιστορία.
Η Αρχαία ελληνική κουζίνα χαρακτηριζόταν από λιτότητα και είχε ως βάση την «τριάδα της Μεσογείου»: Σιτάρι – ελαιόλαδο – κρασί, με βάση τα ψάρια. Το κρέας τρωγόταν πιο σπάνια. Αυτή η τάση στην ελληνική διατροφή συνεχίστηκε στα ρωμαϊκά καιοθωμανικά χρόνια και άλλαξε σχετικά πρόσφατα, που με την τεχνολογική πρόοδο το κρέας έχει γίνει πιο εύκολα διαθέσιμο. Η αστικοποίηση μετά το 1960 έφερε τις ανάλογες αλλαγές όπως νέες συνταγές, νέους τρόπους παρουσίασης και περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Το κρασί και το ελαιόλαδο ήταν πάντα ένα κεντρικό μέρος της και η εξάπλωση των σταφυλιών και των ελαιόδεντρων στην περιοχή της Μεσογείου και ακόμη πιο μακριά συσχετίζεται στενά με τον Ελληνικό αποικισμό.
Η Βυζαντινή κουζίνα ήταν παρόμοια με την αρχαιοελληνική κουζίνα, με διαφορά όμως ότι περιλαμβάνει νέα συστατικά που δεν ήταν διαθέσιμα στο παρελθόν, όπως το χαβιάρι, το μοσχοκάρυδο, τον βασιλικό και τα λεμόνια, ενώ το ψάρι συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διατροφής. Η Βυζαντινή κουζίνα είχε επωφεληθεί από τη θέση της Κωνσταντινούπολης ως ένα παγκόσμιο κέντρο του εμπορίου τωνμπαχαρικών.
Επισκόπηση
Το πιο χαρακτηριστικό και αναπόσπαστο στοιχείο της ελληνικής κουζίνας είναι το ελαιόλαδο, που χρησιμοποιείται συχνά στα περισσότερα πιάτα. Παράγεται από τις ελιές και αποτελεί χαρακτηριστική γεύση της ελληνικής διατροφής. Η βασική παραγωγή σιτηρών στην Ελλάδα είναι το σιτάρι και το κριθάρι. Σημαντικά λαχανικά είναι οι ντομάτες, οι μελιτζάνες, οι πατάτες, τα φασόλια, οιμπάμιες, οι πιπεριές και τα κρεμμύδια. Το μέλι στην Ελλάδα είναι κυρίως από το νέκταρ των οπωροφόρων, εσπεριδοειδών καικωνοφόρων δέντρων. Επίσης υπάρχει και η Μαστίχα που είναι αρωματική φυσική ρητίνη που εξάγεται από το μαστιχόδεντροπου καλλιεργείται μόνο στο νησί της Χίου.
Ελληνική κουζίνα χρησιμοποιεί κάποια αρώματα πιο συχνά από ο,τι άλλες μεσογειακές κουζίνες, δηλαδή: ρίγανη, μέντα,σκόρδο, κρεμμύδι, μαϊντανός, άνηθο και φύλλα δάφνης. Άλλα κοινά βότανα και μπαχαρικά όπως ο βασιλικός, το θυμάρι και ο μάραθος. Σε πολλές ελληνικές συνταγές, χρησιμοποιούνται και γλυκό-μπαχαρικά σε συνδυασμό με κρέας, όπως η κανέλα και το γαρίφαλο.
Το κλίμα και το έδαφος της χώρας έχει την τάση να ευνοεί την εκτροφή αιγών και προβάτων περισσότερο απ’ ότι βοοειδών όπως οι αγελάδες και ως εκ τούτου πιάτα με ντόπιο βόειο κρέας είναι πιο σπάνια. Τα ψάρια και τα θαλασσινά είναι περισσότερο κοινά όπως είναι φυσικό στις παραθαλάσσιες περιοχές και στα νησιά.
Στην ελληνική κουζίνα χρησιμοποιείται μια μεγάλη ποικιλία από τυριά, όπως η φέτα, το κασέρι, το κεφαλοτύρι, η γραβιέρα, η φορμαέλα, το ανθότυρο, το μετσοβόνε, ημυζήθρα και το χαλούμι (κυρίως στην Κύπρο).
Οι ταβέρνες και κάποια εστιατόρια είναι από τους βασικούς χώρους που σερβίρουν παραδοσιακά ελληνικά πιάτα για τους ντόπιους και τους τουρίστες. Πρόσφατα, τα “fast food” έχουν γίνει επίσης δημοφιλής στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Παρά το γεγονός ότι το γρήγορο φαγητό κερδίζει τη δημοτικότητα και πολλές μεγάλες αλυσίδες “fast food” έχουν ανοίξει σε όλη την Ελλάδα, οι Έλληνες εξακολουθούν να βασίζονται κατά κύριο λόγο στην πλούσια και εκτεταμένη ελληνική διατροφή. Επιπλέον, μερικά παραδοσιακά ελληνικά φαγητά, ειδικά το σουβλάκι και η πίτα με γύρο συχνά σερβίρονται σε στυλ γρήγορου φαγητού.
Κλασικά πιάτα
Η ελληνική κουζίνα είναι πολύ ιδιαίτερη και διαφορετική, παρόλο που υπάρχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των γαστρονομικών παραδόσεων των διαφόρων περιοχών στο εσωτερικό της χώρας, υπάρχουν επίσης και πολλές διαφορές, γεγονός που καθιστά δύσκολο να παρουσιάσει έναν πλήρη κατάλογο των αντιπροσωπευτικών πιάτων. Για παράδειγμα, το χορτοφαγικό πιάτο Χανιώτικο μπουρέκι είναι ένα τυπικό πιάτο της δυτικής Κρήτης, στην περιοχή των Χανίων. Μια οικογένεια στα Χανιά μπορεί να καταναλώσει αυτό το πιάτο 1-2 φορές την εβδομάδα κατά τη θερινή περίοδο. Ωστόσο, δεν είναι δημοφιλείς σε οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Ελλάδας.
Ο κατάλογος θα παρουσιάσει μερικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά ελληνικά πιάτα που μπορούν να βρεθούν σε όλη τη χώρα και τα πιο δημοφιλή από τους τοπικούς φορείς:
