«Οι απειλές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ηχούν τόσο εκκωφαντικές, ώστε είναι αδύνατο να γνωρίζει κανείς πόσο σοβαρά θα πρέπει να τις λάβει υπόψη του», σχολιάζει η βρετανική εφημερίδα The Independent, σ’ ένα άρθρο γνώμης, όπου επιχειρεί να εξηγήσει γιατί οι λεονταρισμοί του Τούρκου προέδρου είναι κενοί περιεχομένου…
«Ο τούρκος πρόεδρος έχει απειλήσει να απελευθερώσει ένα κύμα τριών εκατομμυρίων Σύρων και Ιρακινών προσφύγων προς την Ευρώπη σε μια περίοδο που τα αντι-μεταναστευτικά αισθήματα ρίχνουν νερό στο μύλο της λαϊκιστικής ακροδεξιάς.
Οι λεονταρισμοί του Ερντογάν έρχονται μετά την έγκριση απ’ το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ενός μη δεσμευτικού ψηφίσματος για πάγωμα των ενταξιακών συνομιλιών με την Τουρκία σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το πογκρόμ διώξεων, που εξαπέλυσε η Άγκυρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Το κύμα εκκαθαρίσεων επεκτάθηκε -πέραν εκείνων που συνδέονται με το πραξικόπημα- σε αντιπάλους του κυβερνώντος κόμματος και Κούρδους, ενώ τα λίγα εναπομείναντα ανεξάρτητα ΜΜΕ στην Τουρκία είτε κλείνουν το ένα μετά το άλλο είτε τίθενται υπό κρατικό έλεγχο.
Η Ε.Ε. έχει δίκιο να μιλά για ”δυσανάλογη απάντηση στο πραξικόπημα”, την ώρα που ο Ερντογάν διαμαρτύρεται επειδή η καταδίκη της απόπειρας ανατροπής του απ’ τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες άργησε τόσο να έλθει το καλοκαίρι, ώστε να ”υποθέτει κανείς ότι θα προτιμούσαν να είχε πετύχει το πραξικόπημα”.
Ο τούρκος ηγέτης λέει τώρα ότι ίσως σκίσει τη συμφωνία του περασμένου Μαρτίου για το προσφυγικό, που προέβλεπε ότι η Τουρκία θα κρατούσε στο έδαφός της πρόσφυγες και μετανάστες, με αντάλλαγμα την επιτάχυνση των ενταξιακών συνομιλιών, την κατάργηση της βίζας για τα ταξίδια των τούρκων πολιτών στην Ε.Ε. και οικονομική βοήθεια. ”Εμείς είμαστε που ταϊζουμε τρία με τριάμιση εκατομμύρια πρόσφυγες σ’ αυτή τη χώρα”, είπε ο Ερντογάν. ”Εσείς αθετήσατε τις υποσχέσεις της. Αν το παρατραβήξετε αυτές οι πύλες στα σύνορα θα ανοίξουν…”
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να αποτολμήσει κάτι τέτοιο, αν και η απειλή του θα είχε περισσότερο νόημα όταν ήταν ευκολότερο για τους μετανάστες να κινηθούν βόρεια μέσω της ”βαλκανικής οδού” προς την κεντρική Ευρώπη. Οι συνοριακοί έλεγχοι κι οι φράχτες καθιστούν κάτι τέτοιο πολύ πιο δύσκολο τώρα. Αλλά η απειλή ενός νέου κύματος μεταναστών εξακολουθεί να έχει σημαντικές πολιτικές παρενέργειες, ειδικά ενόψει των προεδρικών εκλογών στην Αυστρία, όπου προηγείται στις δημοσκοπήσεις ο ακροδεξιός υποψήφιος Νόρμπερτ Χόφερ.
Η επιτυχία που κατέγραψε στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές ο λαϊκιστικός εθνικισμός με μια δόση ρατσισμού του Ντόναλντ Τραμπ υπογραμμίζει σε ποιο βαθμό το μεταναστευτικό επαναπροσδιορίζει την πολιτική ατζέντα.
Στην τελευταία κόντρα Ε.Ε.- Άγκυρας υπάρχει ένα στοιχείο σκιαμαχίας. Πιθανώς δεν ήταν καλή ιδέα να συνδεθεί η κρίση του προσφυγικού με την πρόοδο της Τουρκίας στις ενταξιακές συνομιλίες, επειδή συνδύασε δύο άλυτα προβλήματα σε ένα. Δημιούργησε στην Τουρκία προσδοκίες που δεν πρόκειται να εκπληρωθούν και αναπόφευκτα προκάλεσε απογοήτευση. Από την άλλη πλευρά δεν συμφέρει ούτε την Άγκυρα ούτε την Ε.Ε. να κλιμακώσουν την έριδά τους πέραν ενός σημείου, ακόμη κι αν οι σχέσεις τους γίνονται ολοένα και πιο ανταγωνιστικές- επειδή χρειάζονται η μία την άλλη.
Και οι δύο πλευρές πληρώνουν το τίμημα που επέτρεψαν στους πολέμους στο Ιράκ και τη Συρία να συνεχίζονται για τόσο διάστημα και που έκαναν τόσο λίγα για να τους τερματίσουν. Ε.Ε. και Τουρκία διέπραξαν σοβαρότατα λάθη, που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, και καμία απ’ τις δύο δεν υιοθέτησε ρεαλιστικές πολιτικές.
Η Τουρκία λειτούργησε επί μακρόν ως καταφύγιο και διαμετακομιστικός κόμβος για την ένοπλη Ισλαμιστική αντιπολίτευση, που πλημμύρισε τη Συρία. Ο Ερντογάν κι οι περί αυτόν ήταν πεπεισμένοι ότι η κυβέρνηση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ ήταν έτοιμη να ανατραπεί -παραβλέποντας τις περί του αντιθέτου ενδείξεις.
Μετά το 2011 οι ηγέτες μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών, όπως η Βρετανία κι η Γαλλία, είχαν υιοθετήσει μια πολιτική στο Συριακό βασισμένη σε ευσεβείς πόθους και στην πίστη ότι η σύρραξη θα αφήσει ανεπηρέαστα τα ζωτικά τους συμφέροντα. Ήθελαν να συνεχίσουν τις μπίζνες με τους παραδοσιακούς συμμάχους-αγοραστές όπλων στη Σαουδική Αραβία και τον Περσικό Κόλπο. Και μόνον όταν οι Σύροι πρόσφυγες άρχισαν να εισρέουν κατά κύματα στην Ευρώπη το 2015 και μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις που εξαπέλυσε το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος σε Γαλλία και Βέλγιο έγιναν εμφανή τα αποτελέσματα της τρέλας τους. Η πραγματική πρόοδος στον τερματισμό της προσφυγικής κρίσης συνδέεται με τον τερματισμό του εμφυλίου στη Συρία.»
