Κυρίες και κύριοι,
Πάνε πολλά χρόνια που τέτοιες ομιλίες με θέματα σαν το δικό μου έγιναν σε όλη την Ελλάδα αλλά με λύπη μου βλέπω ότι δυό δεκαετίες μετά είμαστε ακόμη στο σημείο μηδέν. Το θέμα μου είναι η ελληνική και η τουρκική στάση απέναντι στην πομάκικη ταυτότητα. Κι όταν λέω τουρκική στάση εννοώ τη στάση των ανθρώπων της Τουρκίας μέσα στην ελληνική Θράκη, μέσα στην πατρίδα μας. Γιατί – κι αυτό είναι το εξωφρενικό – το τουρκικό κράτος δίνει μέσα στην δική του επικράτεια πολύ περισσότερα δικαιώματα στους Πομάκους από όσα αφήνει να αναγνωριστούν για εμάς μέσα στην Ελλάδα!
Πρώτα πρώτα να θυμίσω ποια είναι η επίσημη γραμμή της Ελλάδας για το ζήτημα: η χώρα μας δέχεται πως υπάρχει μόνο μια θρησκευτική μειονότητα στην Θράκη, με τρεις εθνοτικές ομάδες στο εσωτερικό της: τουρκογενείς, Πομάκους και Ρομά. Για την Τουρκία όλοι είμαστε Τούρκοι. Κι ενώ η πατρίδα μας λέει την αλήθεια, δεν κάνει σχεδόν τίποτε για να την αναδείξει ή για να υπερασπίσει την πραγματικότητα από τις πλαστογραφήσεις της άλλης πλευράς. Μόνοι μας οι Πομάκοι, κυρίως στον νομό Ξάνθης, προσπαθήσαμε να βρούμε βοήθειες από δω κι από κει, ώστε να καταγράψουμε τη γλώσσα μας, τα τραγούδια μας, τα παραμύθια μας, να διασώσουμε τις φορεσιές μας, τους χορούς μας, τις παραδόσεις μας. Όχι βέβαια όλοι οι Πομάκοι. Πολλοί έχουν ταυτιστεί με την τούρκικη πολιτική που μας θέλει όλους Τούρκους, τουλάχιστον στην συνείδηση αν όχι και στην καθημερινή γλώσσα. Άλλοι το κάνουν από συμφέρον και άλλοι γιατί δεν θέλουν φασαρίες. Ακόμα περισσότεροι είναι όσοι δεν εκφράζονται δημόσια για το θέμα αυτό. Και λίγοι είμαστε όσοι δηλώνουμε ανοιχτά την ρίζα μας και την ταυτότητά μας, πληρώνοντας συχνά ένα μεγάλο τίμημα. Αξίζει εδώ να πω ότι όταν πρωτοφτιάξαμε τον Σύλλογο Πομάκων νομού Ξάνθης, τα ονόματα όσων υπέγραφαν το καταστατικό μας μπήκαν σε όλα τα τζαμιά της περιοχής και στις τουρκόφωνες εφημερίδες. Οι πιέσεις στις μικρές κοινωνίες των χωριών για αυτούς που τους έλεγαν «πουλημένους» και άλλα παρόμοια ήταν αφόρητες, κάποιοι έσπασαν και απέσυραν τις υπογραφές τους, όμως ο Σύλλογος άντεξε κι έφτασε μέχρι σήμερα. Κι αφού δεν κατάφεραν να μας εξαφανίσουν οι άνθρωποι του τουρκικού Προξενείου της Κομοτηνής (αυτοί που κάθε μήνα παίρνουνε μισθό κανονικό για να κάνουν τη δουλειά της Άγκυρας), τώρα λένε απλώς ότι είμαστε μετρημένοι άνθρωποι όσοι δηλώνουμε Πομάκοι και αυτό δεν αλλάζει τον «τούρκικο χαρακτήρα της μειονότητας». Βέβαια δεν λένε τι νιώθουν πραγματικά οι άνθρωποι, τι ξέρουν βαθειά μέσα τους ότι είναι, άσχετα που φοβούνται να το πούνε δημοσίως, για να μην έχουν τα προβλήματα που είχαμε όλοι εμείς που ξεκινήσαμε κάποτε.
Σήμερα έχουν γίνει αρκετά πράγματα για το Πομάκικο θέμα, από ιδιωτικές πάντα πρωτοβουλίες, όμως πολύ περισσότερα περιμένουν ακόμα κάποιον να τα κάνει. Κι όταν λέμε κάποιον εννοούμε κάποιον δημόσιο φορέα, δίνω μερικά συγκεκριμένα παραδείγματα:
1) Τα έθιμά μας έχουν όλα καλυφθεί με τούρκικο χρώμα και κανείς δεν τολμάει να πει μια λέξη. Άραγε γιατί όλα τα μουσουλμανικά πανηγύρια της Θράκης γίνονται στο βουνό, όπου πάντα κατοικούσαν οι Πομάκοι και κανένα δεν υπάρχει στον κάμπο, όπου ζει και πολύς περισσότερος κόσμος; Η απάντηση είναι απλή, είναι όλα κατάλοιπα του παραδοσιακού μας πολιτισμού, αφού εμείς έχουμε στο βουνό ρίζες που πάνε πολλούς αιώνες πίσω. Αντίθετα, οι Τούρκοι που ζούσανε πάντα στα πεδινά δεν έχουν τίποτε απολύτως, ίσως επειδή κι αυτοί ήρθαν σχετικά πρόσφατα, με τις μετακινήσεις των μουσουλμανικών πληθυσμών από τις βαλκανικές χώρες που απελευθερώνονταν τα τελευταία 100-150 χρόνια. Κι όμως, τώρα στα έθιμά μας και στα πανηγύρια μας εμείς είμαστε πια από έξω, οι διοργανωτές είναι Τούρκοι, έρχονται χορευτές, τραγουδίστριες, αγάδες, παλαιστές, ακόμη και θεατές από την Τουρκία. Πού είναι το τοπικό Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο να καταγράψει την πραγματικότητα, να ψάξει στο παρελθόν τι γινόταν, να πει την αλήθεια; Αν εξαιρέσεις δυο τρείς ανθρώπους κανένας δεν ασχολήθηκε μαζί μας, ούτε κι όταν έγιναν συγκεκριμένες προτάσεις, ακόμα και για χρηματοδότηση (θυμίζω την πρόταση του κ. Εμφιετζόγλου για την πομάκικη γλώσσα, όταν η προσφορά του για δεκαετή χρηματοδότηση ούτε καν συζητήθηκε!).
2) Ο πολιτισμός και η γλώσσα μας δεν υπάρχουν για το ελληνικό κράτος πουθενά. Όλοι ακούμε τόσα χρόνια για την πολυπολιτισμικότητα και για τον «πλούτο της διαφοράς», όμως για μια μεγάλη ομάδα Ελλήνων πολιτών, για τους Πομάκους, αυτά είναι σαν να μην υπάρχουν. Μας διδάσκουν στα μειονοτικά σχολεία τουρκικά, στα δικαστήρια, στα νοσοκομεία και στις εκλογές έχει μεταφραστές στα τουρκικά και τώρα μάς ετοιμάζουν, λέει, και νηπιαγωγεία στα τουρκικά. Πού είναι η μητρική μας γλώσσα που την κατοχυρώνει και η Συνθήκη της Λωζάννης; Ακόμα και μια τοπική τηλεόραση που είχε ειδήσεις στα πομάκικα σταμάτησε και τώρα μεταδίδει ειδήσεις στα τουρκικά, όπως κάνει και το κρατικό ραδιόφωνο! Αξίζει εδώ να πούμε ότι η αλλαγή έγινε μετά από παρέμβαση του δημοτικού συμβουλίου Μύκης, του δήμου μας δηλαδή, στον ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό! Ούτε και το αίτημα στην κρατική ΕΡΑ ποτέ απαντήθηκε, παρότι βλέπουμε ότι έχουν μπει δελτία ειδήσεων στα αραβικά για τους πρόσφυγες και μετανάστες που απλώς περνάνε από την Ελλάδα. Δηλαδή τόσες χιλιάδες μόνιμοι κάτοικοι της Θράκης δεν δικαιούνται να ακούσουν τη γλώσσα τους, παράλληλα με τα τουρκικά που υπάρχουν τόσα χρόνια;
3) Είναι δεδομένο ότι μέσα στην μουσουλμανική κοινωνία οι Πομάκοι είμαστε οικονομικά και κοινωνικά πιο κάτω από τους τουρκογενείς. Αφού το ελληνικό κράτος εφαρμόζει πολιτικές θετικών διακρίσεων, όπως κάνει συνολικά με τα παιδιά της μειονότητας για τα ελληνικά Πανεπιστήμια, γιατί δεν κάνει κάτι συγκεκριμένο για μας; Γιατί δεν θεσπίζει μια προνομιακή μεταχείριση ειδικά για τους ορεσίβιους Πομάκους; Το μέτρο που πήρε πρόσφατα η Κυβέρνηση για δωρεάν δορυφορική σύνδεση με τα ελληνικά κανάλια, ενδιαφέρει κυρίως εμάς που ζούμε σε σημεία απομακρυσμένα. Χρειάζεται τέτοιον εξοπλισμό ο Τούρκος αστός στην Ξάνθη; Θα μπορούσε να δοθεί λοιπόν στον πομακικό πληθυσμό του ορεινού όγκου, έτσι, ονομαστικά. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση να φέρει ευρωπαϊκά προγράμματα ειδικά για εμάς, είτε για κατάρτιση – εκπαίδευση, είτε για τις υποδομές στα χωριά μας (δρόμοι, αντιπλημμυρικά, Internet…) που είναι πολύ πίσω. Επίσης ο Στρατός θα μπορούσε να μεταχειρίζεται κάπως ιδιαίτερα τα παιδιά των φτωχών Πομάκων που κατατάσσονται ή μετατίθενται, ώστε να διευκολύνεται και η επιβίωση των οικογενειών τους. Κτλ κτλ.
Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω για την πρόσκληση τους διοργανωτές, όλους εσάς για την προσοχή σας και όλους τους Θρακιώτες φίλους που μας βοήθησαν αυτά τα χρόνια να αντέξουμε την τουρκική πίεση και την ελληνική αδιαφορία. Εύχομαι την επόμενη φορά να μπορώ να ευχαριστήσω και κάποιους δημόσιους φορείς που θα έχουν κάνει κάτι από όσα είπα προηγουμένως. Σας ευχαριστώ και πάλι.
Εμινέ Μπουρουτζή, Σύλλογος Πομάκων ν. Ξάνθης
