Δημοψήφισμα 15ης Ιανουαρίου 1950: Αξιούμεν την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα

15 Ιανουαρίου 1950, μια μέρα ορόσημο στην σύγχρονη Ιστορία της Κύπρου. Υπό την Εθνική καθοδήγηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Β’, οι Έλληνες της Κύπρου έδωσαν όρκο τιμής για ένωση με την Ελλάδα, κατέθεσαν την ψυχή τους στα δελτία του Δημοψηφίσματος, υπογράφοντας κάτω από το σύνθημα που τους διακατείχε εκείνη την περίοδο: ΑΞΙΟΥΜΕΝ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

Διότι τότε οι Έλληνες της Κύπρου αξίωναν την ΕΝΩΣΗ και δεν συμβιβάζονταν με τίποτα λιγότερο.

Την 8η Δεκεμβρίου του 1949 αναγγέλλεται επίσημα με εγκύκλιο προς τον λαό το Ενωτικό Δημοψήφισμα από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Β’, που αποτελούσε αδιαφιλονίκητος ηγέτης της εποχής, ένας φλογερός πατριώτης, ένας Έλληνας με όλη την σημασία της λέξεως που έδωσε πολλές μάχες για τον Ελληνισμό της Κύπρου και ήταν ο πρωτεργάτης του Ενωτικού Δημοψηφίσματος.

Η Εγκύκλιος καταλήγει με τις ακόλουθες ιστορικές φράσεις, που έχουν την σημασία τους σε βάθος αιώνων:

«Κυπριακέ λαέ. Καλείσαι, όπως ηνωμένος και αδιάσπαστος υπέρ πάσαν άλλην περίπτωσιν επιτελέσης και τώρα προς την δούλην πατρίδα το καθήκον σου μετ’ ενθουσιασμού. Δι Ένωσιν και μόνον Ένωσιν αγωνίσθης επί τόσα έτη. Ένωσιν και μόνον Ένωσιν καλείσαι να επισφραγίσης διά της ψήφου σου.

Εμπρός Κύπριοι! Όλοι εις τας επάλξεις διά την μάχην του Δημοψηφίσματος διά την εθνικήν αποκατάστασίν μας. Δια την Ένωσιν με την Αθάνατον Μητέρα Ελλάδα. Ο δίκαιος Θεός, οστίς εδημιουργησε τον άνθρωπον διά να ζη ελεύθερος, είναι βοηθός και παραστάτης του αγώνος μας.

Ζήτω η Ένωσις».

Η συμμετοχή σε αυτό το δημοψήφισμα ήταν καθολική. Σύσσωμος ο Ελληνισμός της Κύπρου ψήφησε υπέρ της Ιστορικής και Εθνικής αποκατάστασης του νησιού, δηλαδή υπέρ της πολυπόθητης Ένωσης με την Ελλάδα. Μόνο οι δημόσιοι υπάλληλοι απείχαν από την ψηφοφορία, λόγω απαγορευτικού από τους Άγγλους υπερδημοκράτες δυνάστες μας.

Το σύνθημα «ΕΛΛΑΣ ΚΥΠΡΟΣ ΕΝΩΣΙΣ» αντηχούσε παντού, από την πρωτεύουσα μέχρι την τελευταία γωνιά της πάντοτε Ελληνικής Κύπρου. Από τους 224,747 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους, υπέρ της Ένωσης ψήφισαν 215,108 άτομα, δηλαδή το 95.7% των ψηφοφόρων. Είναι η πρώτη και μοναδική φορά στα χρονικά, που ένα δημοψήφισμα με καθόλα δημοκρατικούς μεθόδους είχε τέτοια μεγάλη αποδοχή. Αυτό το αποτέλεσμα άφησε κατάπληκτους πολλούς ξένους δημοσιογράφους και αντιπροσώπους μεγάλων πρακτορείων ειδήσεων που δεν περίμεναν με τίποτε ένα τόσο θεαματικό αποτέλεσμα.

Κύμα ξέφρενων πανηγυρισμών ξεκίνησε από την Κύπρο και εξαπλώθηκε σε κάθε γωνιά Ελληνικής γης. Συγκλονισμένο το Πανελλήνιο έβλεπε τις εξελίξεις στην σκλαβωμένη Κύπρο ως προμήνυμα Ένωσης και Λευτεριάς. Οι Άγγλοι τύραννοι όμως δεν ήταν διατεθειμένοι να φύγουν από την Κύπρο, μιας και ανέκαθεν είχε τεράστιο γεωστρατηγικό βάθος.

Παρά τον τεράστιο αγώνα που καταβλήθηκε από τον Ελληνισμό της Κύπρου, το Ενωτικό Δημοψήφισμα δεν εισακούστηκε και οι Άγγλοι «δημοκράτες» παρέμειναν στο νησί «με το έτσι θέλω». Τρανή απόδειξη τα λεγόμενα του Άγγλου υφυπουργού Αποικιών, Χόπκινσον, γραμμή που ακολουθεί μέχρι και σήμερα η Αγγλική Κυβέρνηση: «Η Κύπρος ως στρατηγική περιοχή ουδέποτε θα μπορούσε να τύχει αυτοδιαθέσεως». Τα ύπουλα σχέδια των Άγγλων για το μέλλον της Κύπρου είχαν προαποφασιστεί και η ανακοπή τους δεν θα γινόταν με διπλωματικά μέσα.

Πέντε χρόνια αργότερα εκτυλίσσεται στα σκλαβωμένα χώματα της Κύπρου ένας Αγώνας για την Ελευθερία, ένας αγώνας για την αποτίναξη του Αγγλικού ζυγού και Ένωση με την Ελλάδα. Ένας αγώνας ηρωικός, αγνός και τίμιος που όμοιός του δεν είχε ξαναγίνει. Με καθοδηγητή τον Αρχηγό Διγενή και άξιους συνοδοιπόρους τα παλληκάρια της Ε.Ο.Κ.Α. γίνεται κατορθωτό το θαύμα. Η μικρή και ασήμαντη Κύπρος, κατά τους Άγγλους, αποδεικνύεται τεράστια και ισχυρή ξεφτιλίζοντας τον στρατό και την αυτοκρατορία της αυτού μεγαλειότης.

Μετά από ένα ανεπανάληπτο ανταρτοπόλεμο, κακουχίες, χαμούς και ολοκαυτώματα αγωνιστών, βασανιστήρια σε κέντρα κράτησης και στέλλοντας στην αγχόνη νέα παιδιά, η Ε.Ο.Κ.Α. με τις προσταγές του Γεωργίου Γρίβα Διγενή φέρνει την Λευτεριά στην Κύπρο.

Μια Λευτεριά που ο μακάριος είχε προδώσει πολύ πριν τελειώσει ο αγώνας, στις 22/9/1958 σε συνέντευξή του στην Μπάρμπαρα Κάσολ, βουλευτή της εργατικής αντιπολίτευσης δήλωσε: «Δέχομαι λύση ανεξαρτησίας με αποκλεισμό της Ενώσεως». Την δήλωση αυτή την έκανε 20 μέρες μετά την ηρωική μάχη στον Αχυρώνα Λιοπετρίου, το νέο χάνι της Γραβιάς.