Του Δημήτρη Καζάκη

Τελευταία έχουν πληθύνει οι φωνές που μιλάνε για κούρεμα χρέους και εισαγωγή κάποιου είδους νέου εναλλακτικού νομίσματος, ή δραχμής υπό καθεστώς – προσωρινής έστω – εξόδου από το ευρώ. Το κουβεντολόι αυτό ενισχύεται και από την αρθρογραφία του Γερμανικού τύπου, η οποία επιχειρεί να επαναφέρει τη γνωστή πρόταση Σόιμπλε στο τραπέζι.

Κανείς όμως δεν αναφέρεται στο καθεστώς κατοχής που έχει επιβληθεί στη χώρα μας. Ένα καθεστώς κατοχής από ξένους “θεσμούς” και δανειστές.

Κατοχή; Ποιά κατοχή; Πού την είδατε την κατοχή; Ακόμη και σήμερα, 7 χρόνια μετά την πρώτη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης και το πρώτο μνημόνιο, υπάρχουν πολλοί που αρνούνται να δουν το πιο εντυπωσιακό γεγονός απ’ όλα. Το γεγονός ότι ένα συγκροτημένο κράτος και ο λαός του τέθηκε υπό κατοχή προκειμένου να υποβληθεί σε θυσίες για να στηριχθεί το ευρώ και η ΕΕ, αλλά και για να προστατευθούν οι μεγάλες τράπεζες και οι κεφαλαιαγορές από ένα ντόμινο χρεοκοπιών.

Αυτό δεν ομολόγησε κι ο κ. Τσίπρας στη Θεσσαλονίκη στις 14/12/2016, όταν εμφανίστηκε να θριαμβολογεί γιατί επεκτείνει σε 7 Δήμους τα συσσίτια για ανήλικα; Δείτε τι είπε: “Νομίζω ότι οφείλουν όλοι να σεβαστούν τον ελληνικό λαό, που εδώ και επτά χρόνια κάνει πολύ μεγάλες θυσίες στο όνομα της Ευρώπης. Κρατάμε στις πλάτες μας την προσφυγική κρίση. Έχουμε εφαρμόσει στο όνομα της Ευρώπης, τα τελευταία χρόνια, μια εξαιρετικά σκληρή πολιτική λιτότητας.”

Θαυμάστε πρωθυπουργό ελληνικής κυβέρνησης. Ομολογεί ανοιχτά ότι ο ελληνικός λαός θυσιάζεται στο όνομα της Ευρώπης και κανείς δεν θίγεται. Είναι απολύτως φυσιολογικό να θυσιάζεται ένας λαός για το συμφέρον ενός υπερεθνικού μορφώματος. Όπως συνέβαινε πάντα με τις αυτοκρατορίες.

Το γεγονός ότι κανείς εισαγγελέας ή ανώτατος δικαστής δεν θίχτηκε από τη δήλωση αυτή του πρωθυπουργού αρκεί για να αντιληφθεί ακόμη και ο πιο αφελής ότι δεν υφίσταται πλέον ούτε ίχνος θεσμικής προστασίας του έλληνα πολίτη, των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του στην δική του εθνική επικράτεια. Αυτό από μόνο του συνιστά ομολογία κατοχής της χώρας υπέρ ξένων συμφερόντων.

Το πρωτοφανές δεν είναι αυτό. Το πρωτοφανές είναι το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμη και σήμερα αντιμνημονιακοί και μάλιστα της αριστεράς, που ακόμη αναρωτιούνται αν η Ελλάδα βρίσκεται υπό κατοχή. Και μάλιστα σε μια περίοδο όπου έχει γίνει νόμος του κράτους το γεγονός ότι δεν θα παίρνεται καμιά απολύτως απόφαση στην Ελλάδα, αν πρώτα δεν ενημερωθούν και δεν συμφωνήσουν οι “θεσμοί”, το ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Το επιχείρημά τους είναι εξαιρετικά απλοϊκό σε βαθμό κουφότητας, όπως ευγενικά αναφέρεται στον Ποινικό Κώδικα η βλακεία: Κατοχή είναι η κατάληψη ενός κράτους από ξένες δυνάμεις με άσκηση στρατιωτικής βίας. Έχουμε τέτοια κατάληψη του ελληνικού κράτους; Προφανώς όχι. Επομένως δεν έχουμε καθεστώς κατοχής.

Το συγκεκριμένο επιχείρημα – το οποίο από τους πιο επαναστάτες αριστερούς διανθίζεται και με πλήθος αντικαπιταλιστικά και δήθεν ταξικά συνθήματα – έχει την ίδια αξία με το να πει κανείς εν μέσω κατακλυσμού βροχής, ότι ο μόνος τρόπος για να γίνεις μούσκεμα είναι με το να πέσεις σε λίμνη ή θάλασσα.

Από πότε η επιβολή καθεστώτος κατοχής σε μια χώρα είναι προϊόν αποκλειστικά και μόνο στρατιωτικής ισχύος; Ειδικά την εποχή του ιμπεριαλισμού. Ή μήπως δεν υπάρχει ιμπεριαλισμός;

Να πώς ορίζεται η κατοχή: “Κατοχή με νομικούς όρους σημαίνει την ανάληψη ή την εκμετάλλευση της φυσικής κυριότητας. Στο διεθνές δίκαιο, ο όρος χρησιμοποιείται επίσης με την έννοια της ανάληψης κυριότητας σε μια no-man’s land με σκοπό τη δημιουργία τίτλων κυριαρχίας πάνω σ’ αυτήν. Σήμερα, αυτό το είδος της κατοχής δεν παίζει κανένα πρακτικό ρόλο.

Η κατοχή με την έννοια του διεθνούς δικαίου χρησιμοποιείται παραδοσιακά για την εκμετάλλευση της φυσικής κυριότητας, με την έννοια του πραγματικού ελέγχου στην επικράτεια άλλου κράτους (ή τμημάτων αυτού). Αν αυτός ο έλεγχος έχει αποκτηθεί με τη χρήση στρατιωτικής ισχύος, η κατοχή ονομάζεται εμπόλεμη (occupatio belica). Αν το κράτος στο οποίο ανήκει το έδαφος έχει συναινέσει στην κατοχή, τότε αυτή παραδοσιακά ονομάζεται ειρηνική κατοχή (occupatio pacifica).” (Max-Planck-Institut fur auslindisches offentliches Recht und Volkerrecht, Encyclopedia of Public International Law, vol. 4, Amsterdam-New York-Oxford: Norm-Holland, 1982, σ. 64)

Τι σημαίνει ανάληψη ή εκμετάλλευση της φυσικής κυριότητας; Σημαίνει ότι ξένη δύναμη κάνει κουμάντο σε μια χώρα, χωρίς να την έχει προσαρτήσει ή να της έχει αποσπάσει την κυριαρχία. Με άλλα λόγια κατοχή σημαίνει η ανάληψη ή εκμετάλλευση της φυσικής κυριότητας πάνω σε μια χώρα, χωρίς αυτή να έχει μετατραπεί επίσημα σε αποικία, ή προτεκτοράτο.

Αν αυτή η κατοχή έχει επιβληθεί ως προϊόν πολέμου ή στρατιωτικής επέμβασης, τότε ονομάζεται εμπόλεμη κατοχή, ενώ αν το κράτος που τέθηκε υπό κατοχή έχει συναινέσει σ’ αυτήν τότε ονομάζεται ειρηνική κατοχή. Ειδικά η ειρηνική κατοχή μιας χώρας ή ενός κράτους δεν απαιτεί καν παρουσία ξένων στρατιωτικών δυνάμεων.

Μέχρι και το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ένα καθεστώς ειρηνική κατοχής θα μπορούσε νόμιμα να επιβληθεί σε μια χώρα, σ’ ένα κράτος, ή σε μια περιοχή που ανήκει σε κυρίαρχο κράτος υπό δύο θεμελιώδεις προϋποθέσεις: Είτε λόγω διεθνούς συμφωνίας, όπως συνέβη, π.χ., με την περιοχή του Ρουρ της Γερμανίας το 1919, η οποία τέθηκε υπό την κατοχή των Γάλλων, των Άγγλων και Αμερικανών. Η συγκεκριμένη κατοχή ονομάστηκε ειρηνική.

Είτε μετά από συμφωνία και αποδοχή του ίδιου του κράτους, το οποίο τίθεται υπό καθεστώς ειρηνικής κατοχής. Τέτοιο παράδειγμα ήταν η επιβολή του Κατοχικού Υπουργείου, όπως ονομάστηκε, στην Ελλάδα τον Μάιο του 1854. Η κατοχή επιβλήθηκε από τους Αγγλογάλλους με επίδειξη στρατιωτικής ισχύος και την επιβολή μιας “οικουμενικής” κυβέρνησης του Αγγλικού και Γαλλικού κόμματος για να αποσπαστεί η συναίνεση του ελληνικού κράτους. Η κατοχή αυτή διήρκεσε επίσημα έως το 1857 και την ακολούθησε η εγκατάσταση ειδικής επιτροπής οικονομικού ελέγχου για την “επιβολή της τάξεως” έως το 1859.

Ο ελληνικός λαός για να ξεπλύνει την εθνική ντροπή αυτής της κατοχής φρόντισε να εξαφανίσει από το πολιτικό προσκήνιο το Αγγλικό και Γαλλικό κόμμα και να διώξει με την εξέγερση του 1862 και τον Όθωνα μαζί με τους βαυαρούς του. Έστω κι αν η διάδοχη κατάσταση δεν ήταν αντάξια των ελπίδων και των προσδοκιών για εθνική ανεξαρτησία και κυριαρχία.

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο η έννοια της ειρηνικής κατοχής έπαψε ουσιαστικά να υπάρχει, γιατί δεν νοείται με βάση το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συμβάσεις του ΟΗΕ κατοχή κράτους και λαού με συναίνεση του ιδίου. Μόνο ως προϊόν πολέμου μπορεί να υπάρξει καθεστώς κατοχής και στην περίπτωση αυτή ο ασκών κατοχή οφείλει να τηρεί το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και το δίκαιο της κατοχής όπως αυτό τροποποιήθηκε με τη Διεθνή Συνθήκη της Γενεύης το 1949.

Η έννοια της ειρηνικής κατοχής, δηλαδή της κατοχής με συναίνεση του κράτους, δεν αναγνωρίζεται πλέον στο διεθνές δίκαιο. Δεν νοείται καν, διότι αντιβαίνει το λίκνο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δηλαδή το δικαίωμα της ελεύθερης αυτοδιάθεσης ενός λαού.

Γι’ αυτό και θεμελιώδης αρχή των διεθνών δεσμευτικών συμβάσεων του ΟΗΕ είναι και η παρακάτω ρήτρα: Κανένα κράτος [ή ομάδα κρατών] δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ή να ενθαρρύνει τη χρήση των οικονομικών πολιτικών ή οποιουδήποτε άλλου είδους μέτρα για να εξαναγκάσει ένα άλλο Κράτος προκειμένου να λάβει από αυτό την υποταγή στην άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων του και να εξασφαλίσει από αυτό πλεονεκτήματα οποιουδήποτε είδους. (UN General Assembly Resolution 2625 (XXV) of 24 October 1970).

Ο Δημήτρης Καζάκης είναι Γενικός Γραμματέας του Ε.ΠΑ.Μ.