Η ποίηση της Ξάνθης και ο Κωνσταντίνος Ταβουλτσίδης

Του Θανάση Μουσόπουλου

φιλόλογου – συγγραφέα – ποιητή

Κάθε κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, έχει κάποιους δείκτες που βοηθούν  – όσοι ζουν μέσα στην κοινωνία αυτή να καθορίζουν το βηματισμό τους και την πορεία τους – όσοι ζουν εκτός της συγκεκριμένης κοινωνίας ή εποχής να κρίνουν το βαθμό εξέλιξης αυτής της συγκεκριμένης συσσωμάτωσης ανθρώπων.

Κατεξοχήν σημαντικοί είναι οι δείκτες που αναφέρονται στην τέχνη και γενικότερα στο χώρο του πνεύματος. Η τέχνη του λόγου εξακολουθεί να είναι το δημιουργικότερο εφεύρημα του ανθρώπου.

Η Ξάνθη ευτύχησε από τα τέλη του 19ου αιώνα να έχει μια σειρά από πνευματικούς ανθρώπους που διαμόρφωσαν το πρόσωπο της πόλης, στηρίζοντας έτσι το παρόν και το μέλλον της – κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Ιδιαίτερα σημαντική παρουσία έχουν οι ποιητές.

Πρώτος αναφερόμενος ποιητής είναι ο Άργης Κόρακας (1880 – 1940), ακολουθούν Γ. Ξ. Στογιαννίδης (1912 – 1994), Κατίνα Βέικου Σεραμέτη (1912 – 1989), Στέφανος Ιωαννίδης (1923 – 2001), Ευάγγελος Λάμπρου (1927 – 1987). Ξέχωρη περίπτωση ποιητή είναι ο πολυτάλαντος Μάνος Χατζιδάκις (1925 – 1994).

Νεότεροι ποιητές / ποιήτριες  Θανάσης Κατσάς, Μαρία Ράλλη Υδραίου, Έλενα Ψαραλίδου Φιλιππιτζή, Ελένη Δημητριάδου Εφραιμίδου, Θανάσης Μουσόπουλος, Θωμάς Βουγιουκλής, Γιώργος Κωτούλας, Αναστάσιος Συμεωνίδης, Ραμπάν Ιμπράμογλου, Άννα Ζανιδάκη, Αλεξάνδρα Χρηστακίδου, Χάρις Καρακατσάνη, Γιάννης Αντωνιάδης, Μαρία Μουσοπούλου (αναφέρονται όσοι/όσες εξέδωσαν βιβλίο).

Νέος ποιητής με πλούσιο και ενδιαφέρον λογοτεχνικό έργο είναι ο Κωνσταντίνος Ταβουλτσίδης, που γεννήθηκε το 1976, στις όχθες του Νέστου.

H ποιητική αφετηρία του Κωνσταντίνου Ταβουλτσίδη

Όσα χρόνια γνωρίζω τον Κωνσταντίνο Ταβουλτσίδη, τον έχω ταυτίσει με την ποίηση. Μάλλον, διάγει βίον ποιητικόν – πράγμα που σημαίνει ότι κριτήριο της αλήθειας για τον Κώστα είναι ο ρυθμός και η πρόκληση του λόγου. Οφείλω να τον ευχαριστήσω,  γιατί εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες με εμπιστεύεται, με θεωρεί φίλο του και πολλά ποιήματά  του τα βλέπω εν τω γεννάσθαι. Με χαρά ανέλαβα, με τη συνδρομή εκλεκτών και αγαπητών φίλων και βεβαίως του θεάτρου Ανατολικά του Νέστου που κοσμεί την πόλη μας, την τιμητική τούτη  βραδιά.

Στη σημερινή μας σύναξη που είναι μια συμβολή στην Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και με την ευκαιρία της έκδοσης του νέου βιβλίου του ποιητή μας, είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία να αναφερθούμε στην ποιητική αφετηρία του Κωνσταντίνου Ταβουλτσίδη, στα προηγούμενα βήματά του.

Το 1999 εκδόθηκε η πρώτη του συλλογή «Επτά Σπόνδυλοι του Έρωτος» που την παρουσίασα στις 10 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου, λίγες μέρες μετά το θάνατο του φίλου Φίλιππου Αμοιρίδη. Το αναφέρω γιατί, και η σημερινή εκδήλωση πραγματοποιείται λίγες μέρες μετά το θάνατο του φίλου ποιητή Γιώργου Κωτούλα. Είναι ωσεί παρών.

Η συλλογή Επτά Σπόνδυλοι του Έρωτος, είναι 42 σελίδες, εκδόσεις Σπανίδη,  χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, έδωσε από την πρώτη στιγμή το στίγμα ενός μεγάλου ποιητή.

Το 2002 παρουσιάστηκε η δεύτερη συλλογή «Αυτόματος Γεφυροπλάστιγξ» από τις εκδόσεις Σπανίδη. Πρόκειται για κομψή και άψογη έκδοση. Επιβεβαίωσε με τον καλύτερο τρόπο την ποιητική μαεστρία του Κωνσταντίνου.

Για τις δύο πρώτες συλλογές παραπέμπω σε σχετικό άρθρο μου στο περιοδικό «Φοροτεχνική και Θρακική Προσέγγιση» (τ. 149 / Σεπτέμβριος 2006).

Το 2010 κυκλοφόρησε η τρίτη συλλογή του Κώστα με τίτλο «Άναξ». Αποτελείται από 80 σελίδες. Το εξώφυλλο έχει τον υπότιτλο «Εντροπία», ενώ στην πρώτη σελίδα γράφει «Άναξ – Ο βασιλιάς της ζωής».  Το βιβλίο είναι μια περιδιάβαση στις βάσεις της Προσωκρατικής φιλοσοφίας. Θα περιγράψω το βιβλίο με στίχους του ποιητή.

  1. Όλα όσα γράφω είναι ένας ύμνος / και μια υπενθύμιση / της θεϊκής σας φύσης (…) Στα νερά σου λούζομαι γυμνός ποταμέ / βαφτίζομαι ποιητής – αναφέρεται στο Νέστο
  2. Το χώμα  Ο Δημόκριτος δεν μένει εδώ. Μάταια ήρθα να τον ψάξω μες στην νύχτα
  3. Το νερό Αχ! Έρωτα / τρέχουν / και δε γεμίζουν τη στέρνα μου
  4. Η φωτιά Πρίγκιπες της χαράς / περπατώντας ξυπόλητος έρχομαι / στο πανηγύρι τη ζωής
  5. Ο αέρας Τα πιο σπουδαία πράγματα δεν μπορώ να τα πω / είναι έτσι φτιαγμένα / που να μη λέγονται με λόγια
  6. Ο αιθέρας Τρόμαξα / χαώδης πάλλονταν εντός μου / εις το αρχιπέλαγος / με τις χημικές ενώσεις / και τα κράματα / η νέα σύνθεση.

Ανέφερα τις προσωκρατικές βάσεις όχι τυχαία – ο Κωνσταντίνος Ταβουλτσίδης έχει κατά βάση φιλοσοφική προσέγγιση των πραγμάτων – δεν γράφει ιστορία – γράφει ποιητική φιλοσοφία, αν θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε έτσι αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «νέα σύνθεση».

Νεοϋπερρεαλισμός – μαγικός ρεαλισμός – με απρόοπτη σύνδεση των λέξεων και έντονα εικαστικά στοιχεία. Με την πάροδο του ποιητικού βίου, πέρασμα στην αχλή του καβαφικού κόσμου.

Τι κομίζει στην ποίηση το νέο βιβλίο του Κ. Ταβουλτσίδη

Tο πολυσέλιδο βιβλίο του «Έλιξ – Το βιβλίο με τις πέστροφες», έκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη, σελ. 231, συγκροτείται από δύο μέρη: το ένα αποτελείται από ποιήματα και το άλλο από παραμύθια – η έννοια της ποίησης κατά μία διευρυμένη έννοια μπορεί να καλύπτει όλα τα είδη λόγου που έχουν ρυθμό και μετρική αρμονία.

Το ερώτημα που τίθεται είναι: Τι κομίζει στην ποίηση το νέο αυτό βιβλίο  του Κωνσταντίνου Ταβουλτσίδη.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι η ποίησή του δεν είναι ακατανόητη. Είναι απρόβλεπτη πολλές φορές, οι λέξεις η μία μετά την άλλη δημιουργούν ένα κλίμα μυστηρίου και γοητείας. Οι ποιητικές του αφετηρίες ελληνικές και ξενόγλωσσες  συνδυάζονται με την Ξάνθη και την ιδιαίτερη παρανέστια γενέτειρά του. Δεν κρύβει την ανάγκη να επικοινωνήσει μέσα από την ποίηση. Λειτουργεί αντίθετα προς μια διάχυτη τάση πολλών ποιητών του καιρού μας ή γενικότερα λογοτεχνών και ανθρώπων της τέχνης να είναι απομακρυσμένοι από την κοινωνία, συχνά ακατανόητοι.

Οι μεγάλοι ποιητές είναι κατανοητοί, οι μικροί περιβάλλουν τη ζωή και το έργο τους με μια αχλή μύθου, μυστηρίου. Καλλιεργείται συχνά μια δοσοληψία και συναλλαγή δημιουργών – εκδοτών – κριτικών που αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. Αυτό συχνά φαίνεται στις βραβεύσεις και στη συγκρότηση κριτικών επιτροπών. Ο λαός έτσι μένει  αμέτοχος σε όλο αυτό το περίεργο πανηγύρι.  Ο Κωνσταντίνος Ταβουλτσίδης παρακολουθεί την πορεία της σύγχρονης τέχνης, απορρίπτοντας τον αποκρυφισμό και την επιδίωξη του ακατανόητου καινοφανούς, ξεδιπλώνει τον βαθύτερο ψυχισμό του με ειλικρίνεια και αγάπη. Φτιάχνει ένα κόσμο κατοικήσιμο και ωραίο.  Έναν κόσμο δικό του, μοναδικό. Το 2016 στην αντίστοιχη Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης που οργάνωσε ο Κώστας του αφιέρωσα το παρακάτω ποίημά μου:

Η επίπονος εργασία του ποιητού καθ’  εκάστην

Στον ποιητή Κωνσταντίνο Ταβουλτσίδη

Ανοίγεις την πόρτα

ανοίγεις τα παράθυρα

απλώνεις το ένα χέρι

απλώνεις και τ’  άλλο

ψαχουλεύεις τον αέρα

ψαχουλεύεις τις μυρουδιές

και τραβάς μέσα το χέρι σου το ένα

τραβάς και το άλλο

και ζεις την υπόλοιπη μέρα

με ό,τι ρούφηξες στ’  ανοιχτά παράθυρα

και στη μισάνοιχτη πόρτα.

Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος για την ποιητική παρουσία του Κωνσταντίνου Ταβουλτσίδη – ένας ωραίος κρίκος στην ξανθιώτικη τέχνη του λόγου.

Ξάνθη, 21 Μαρτίου 2017