Κωνσταντίνα Κούνεβα, ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-GUE/NGL «Υπάρχει κίνδυνος οι Βούλγαροι, οι Έλληνες και οι Ρουμάνοι να γίνουμε οι εσωτερικοί πρόσφυγες στην Ευρώπη»

Μια από τις πιο συγκινητικές και ενδιαφέρουσες συναντήσεις που είχε η ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ- GUE/NGL Κωνσταντίνα Κούνεβα στη Σόφια, σε πρόσφατη επίσκεψή της στη Βουλγαρία στις αρχές του Μάρτη, με την ευκαιρία της προβολής ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τη δράση της, ήταν αυτή με την Άννα Ζάρκοβα. Η Άννα Ζάρκοβα είναι μια θρυλική μορφή της βουλγαρικής δημοσιογραφίας. Επικεφαλής του αστυνομικού ρεπορτάζ της εφημερίδας «Τρουντ»  (Труд στα βουλγαρικά σημαίνει: Εργασία) με πολλές διεθνείς διακρίσεις, έχει πληρώσει ακριβά την ερευνητική και  διεισδυτική δημοσιογραφία που υπηρετεί. Τον Μάιο του1998, ύστερα από σειρά δημοσιευμάτων της που αφορούσαν τη διαφθορά και τη δράση μελών της βουλγαρικής Μαφίας, κι ενώ κατευθυνόταν από το σπίτι της προς την εφημερίδα, η Άννα Ζάρκοβα  δέχθηκε επίθεση από έναν άνδρα, ο οποίος της έριξε οξύ στο πρόσωπο. Είχαν προηγηθεί αρκετά απειλητικά τηλεφωνήματα, ενώ τον Ιανουάριο του ίδιου χρόνου άγνωστοι είχαν τοποθετήσει βόμβα στα γραφεία της εφημερίδας.  Από την επίθεση με οξύ (βιτριόλι) η Βουλγάρα δημοσιογράφος έχασε το αριστερό της μάτι και υπέστη σοβαρές βλάβες. Σήμερα, 19 χρόνια μετά, η Άννα Ζάρκοβα παραμένει στις επάλξεις της μαχητικής αντικειμενικής δημοσιογραφίας, συνεχίζοντας να έχει την ευθύνη του αστυνομικού ρεπορτάζ στην Τρούντ. Από τα δεδομένα αυτά και μόνο, η συνάντηση και η  συνέντευξη της Κωνσταντίνας Κούνεβα στην Άννα Ζάρκοβα αποκτά ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, παρόλο που η συνομιλία τους δεν προσανατολίστηκε στις κοινές εμπειρίες τους, αλλά επικεντρώθηκε στις φλέγουσες εξελίξεις στην Ευρώπη, στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία.

Αννα Ζάρκοβα: Κυρία Κούνεβα, η  προβολή της ταινίας για την καταπληκτική ζωή σας στον κινηματογράφο “Λιουμιέρ”, στη Σόφια, έκανε πολλούς θεατές να κλάψουν. Για το πώς μια Βουλγάρα, πτυχιούχος ιστορίας, για να πληρώσει τη θεραπεία του γιου της, δουλεύει ως καθαρίστρια στο ελληνικό Μετρό, αναδεικνύεται στο συνδικάτο της και δεν σταματάει να αγωνίζεται για τα δικαιώματα των εργαζομένων ακόμη και κι όταν της καίνε το πρόσωπό με οξύ. Από την επίθεση πέρασε πολύς καιρός, αλλά τώρα σας απειλεί  ένας νέος κίνδυνος: από αγωνίστρια να μετατραπείτεσε μια ευρω-γραφειοκράτισσα…
Κωνσταντίνα Κούνεβα: Ναι, η γραφειοκρατία στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα γίνεται όλο και πιο ορατή και αποκρουστική σε περισσότερους ανθρώπους στην Ευρώπη. Προσπαθώ να μην γίνω μέρος της, να μην απομακρύνομαι από τα προβλήματα των ανθρώπων που με έχουν στείλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θα σας πω πώς το καταφέρνω: παραμένω συνδικαλίστρια. Υπήρξα συνδικαλίστρια πριν γίνω ευρωβουλευτής και συνειδητά συνεχίζω να παραμένω τέτοια. Συναντιέμαι και συζητώ με τους εργαζόμενους, με συναδέλφους από συνδικαλιστικές οργανώσεις σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, και δημιουργώ δεσμούς μεταξύ τους. Γνωρίζω τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των εργαζομένων στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία και σε άλλες χώρες. Ως μέλος της Επιτροπής για την Απασχόληση και τα Κοινωνικά Θέματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προστατεύω τα συμφέροντα των εργαζομένων, σε κάθε υπόθεση που αναλαμβάνω.

«Πώς ο πολίτης της Ε.Ε. να εμπιστευθεί το Ευρωκοινοβούλιο, όταν βλέπει ότι ο εκλεγμένος εκπρόσωπός του δεν έχει καμία δύναμη να επιβάλει μια λύση προς το συμφέρον του;»

Α.Ζ.: Υπάρχουν αποκλίνουσες απόψεις: Η ευρω-γραφειοκρατία είναι μύθος ή μια πραγματικότητα, η οποία απείλησε την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης και διευκόλυνε το Brexit;
Κ.Κ.: Δεν είναι μύθος. Η ευρω-γραφειοκρατία υπάρχει. Η γραφειοκρατική δομή των θεσμικών οργάνων  αποτυπώνεται χαρακτηριστικά σε μια εγκατάσταση από μέταλλο, τοποθετημένη στο κτίριο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ένα σύμπλεγμα από μεταλλικές ράβδους που τέμνονται, αναρριχώνται μέχρι την οροφή και αποκλίνουν μεταξύ τους, συνδέοντας τους ορόφους από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο. Το παρατήρησα τις πρώτες ημέρες της θητείας μου, όταν οι υπηρεσίες μου πρόσφεραν βοηθό για να με βοηθήσει να περιηγηθώ στους διαδρόμους…Οι γραφειοκράτες δεν ενδιαφέρονται για τις ανάγκες των ανθρώπων, αλλά μόνο για το πόσα χρήματα, πότε και σε ποιον πρέπει να τα δώσουν. Ήταν η εποχή που ένας Πορτογάλος συνάδελφός ανακοίνωσε την αποχώρησή του από το Κοινοβούλιο, επειδή διαπίστωσε ότι τα αποθεματικά της ασφάλισης των ευρωβουλευτών επενδύονταν στα χρηματιστήρια. «Είμαστε ένας θεσμός που πρέπει να αγωνιζόμαστε ενάντια σε τέτοιες καταχρήσεις,  κι όχι να τις προωθούμε», είχε δηλώσει. Ένιωσα τα λόγια του σαν ένα χαστούκι.
Επανειλημμένα  ήλθα αντιμέτωπη με τη «λογιστική» συμπεριφορά των υπαλλήλων της ΕΕ. Εδώ και τρία χρόνια, με τους συναδέλφους μου ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, αγωνιζόμαστε να επανέλθουν στην Ελλάδα οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό του βασικού μισθού. Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ανεξάρτητα από τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, της GUE/NGL, των Πρασίνων και ορισμένων από τη Σοσιαλιστική Ομάδα, δεν μπορεί να έχει αποτελεσματική παρέμβαση στις πιέσεις που ασκούν το ΔΝΤ, η Κομισιόν και η ΕΚΤ στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή -η οποία αποτελείται από πολιτικούς αξιωματούχους και τεχνοκράτες- είναι πολύ ισχυρότερα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο οποίο οι ευρωβουλευτές εκπροσωπούν εκατομμύρια πολίτες που τους εξέλεξαν και τους  έστειλαν να εργαστούν γι’ αυτούς. Αυτό είναι παράδοξο! Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών να μπλοκάρει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου! Πώς μπορεί, λοιπόν, ο πολίτης της Ευρώπης να εμπιστεύεται  αυτό το Κοινοβούλιο, όταν βλέπει ότι ο εκλεγμένος εκπρόσωπός του δεν έχει καμία δύναμη να επιβάλει μια λύση προς το συμφέρον του;
Υπάρχει, λοιπόν, κρίση της δημοκρατίας στο ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η ακροδεξιά έχει σηκώσει κεφάλι και έχει βγει από το περιθώριο….Μπορεί  να εμφανίζεται με λαϊκίστικα συνθήματα και να δείχνει ότι υπερασπίζεται τις κοινωνικές  πολιτικές, αλλά στα κρίσιμα θέματα οι ευρωβουλευτές της ψηφίζουν υπέρ των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου…

Α.Ζ.: Ευρώπη των δύο και περισσότερων ταχυτήτων! Τι γνώμη έχετε για αυτή την διαίρεση:  Μια Ευρώπη κέντρο και μια Ευρώπη περιφέρεια;
Κ.Κ.: Νομίζω ότι μια τέτοια διαίρεση μπορεί να οδηγήσει στη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης…

«Η Ενωμένη Ευρώπη δεν δημιουργήθηκε  μόνο για το συμφέρον της Γερμανίας και της Γαλλίας»

Α.Ζ.: Ο Πρόεδρος της Βουλγαρίας Ρούμεν Ράντεφ κατέστησε σαφές ότι η Βουλγαρία δεν δέχεται να ενταχθεί στην  περιφέρεια. «Υπάρχει μια τάση η Ε.Ε., από Ένωση αρχών και  αξιών να μετατραπεί σεΈνωση των λογαριασμών και των παζαριών», είπε.
Κ.Κ.: Υποστηρίζω αυτήν την άποψη του Βούλγαρου Προέδρου.

Α.Ζ.: Ένας Βούλγαρος ευρωβουλευτής, ο Пέτερ Κоρουμπάσεφ, χρησιμοποίησε πιο σκληρά λόγια γι’ αυτό που συμβαίνει. Συνέκρινε την ιδέα μιας «Ευρώπης δύο ταχυτήτων» με το απαρτχάιντ, που θα οδηγήσει  στην καταστροφή της Ε.Ε. Και, αστειευόμενος, πρόσθεσε ότι σύντομα το Ευρωκοινοβούλιο θα ανοίξει ειδικές τουαλέτες για τους ανατολικοευρωπαίους. Στη συνέχεια ο πρέσβης της Γαλλίας χαρακτήρισε όσα είπε ο ευρωβουλευτής «σύνδρομο της κλαίουσας περιφέρειας».
Κ.Κ.: Προσβλητικό, πολύ προσβλητικό. Είναι αλήθεια ότι στο εσωτερικό της Ευρώπης, ιδιαίτερα όσον αφορά στην ανάπτυξη, υπάρχουν διαφορετικές ταχύτητες. Σε άλλη ταχύτητα είναι η Γερμανία και η Γαλλία, σε άλλη είναι η Ισπανία, σε τρίτη η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Πορτογαλία. Αλλά ο Γιούνκερ, αντί  να προβάλλει το πώς θα δημιουργηθούν συνθήκες για να ξεπεραστεί αυτή η διαίρεση, ως πρόεδρος της Επιτροπής, με τις δηλώσεις του περί πολλών ταχυτήτων, νομιμοποιεί την υφιστάμενη διαίρεση σε πλούσιες και φτωχές χώρες, σε κέντρο και περιφέρεια. Κι αυτό είναι κυνισμός. Η Ενωμένη Ευρώπη δεν δημιουργήθηκε  μόνο για το συμφέρον της Γερμανίας και της Γαλλίας. Στη βάση υπήρχε η ισότητα, η αλληλεγγύη και η αμοιβαία συνδρομή μεταξύ των κρατών. Και τι αποδεικνύεται σήμερα; Ότι προετοιμάζεται αθόρυβα ένα άλλο σχέδιο. Κι ενώ οι  χώρες του πρώην «ανατολικού μπλοκ», προσαρμοζόμενες στις ευρωπαϊκές οδηγίες, συρρίκνωσαν  τις εθνικές παραγωγές και τους κλάδους τους -δήθεν για το καλό όλων στην Ευρώπη-, τώρα κρίνονται αρνητικά και εξωθούνται προς την περιφέρεια. Την ίδια στιγμή που οι χώρες του κέντρου προκαλούν προβλήματα και συγκρούσεις σε χώρες εκτός της ΕΕ, κι ενώ οι άνθρωποι εκεί γίνονται πρόσφυγες και αναγκάζονται να μεταναστεύσουν, τους εγκαθιστούν σε χώρες της περιφέρειας. Η περιφέρεια μετατρέπεται σε στρατόπεδο προσφύγων, με τις πόρτες κλειστές στην οικονομική ολοκλήρωση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οπως  οι χώρες του Βίσεγκραντ κλείνουν τις πόρτες τους στους πρόσφυγες από τη Συρία και το Ιράκ, έτσι και οι χώρες του κέντρου κλείνουν τις πόρτες (της ανάπτυξης) στους πολίτες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Υπάρχει κίνδυνος οι Βούλγαροι, οι Έλληνες και οι Ρουμάνοι να γίνουμε οι εσωτερικοί πρόσφυγες στην Ευρώπη. Στην πραγματικότητα, έχουμε κιόλας γίνει. Οι κάτοικοι της Βουλγαρίας ολοένα και μειώνονται.

Α.Ζ.: Τα τελευταία χρόνια, η Ε.Ε βρίσκεται σε συνεχή κρίση. Πρώτα, η κρίση του χρέους, στη συνέχεια η  μεταναστευτική  κρίση, πρόσφατα το Brexit, ενώ φόβοι για τη διάλυση της Ευρώπης προβάλλουν τώρα και από τα ιδρυτικά κράτη -μέλη της Ε.Ε., τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία. Πώς αυτό εξηγείται;
Κ.Κ.: Είναι γεγονός ότι πάμε από κρίση σε κρίση. Στις αρχές της Ε.Ε κυριαρχεί η ιδέα της ελευθερίας του εμπορίου μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών σε μια κοινή ευρωπαϊκή αγορά. Αυτή η διαδικασία έχει ήδη ολοκληρωθεί, όπως γνωρίζετε. Προφανώς τα κράτη του κέντρου δεν χρειάζονται τίποτα περισσότερο. Έχουν ήδη μια μεγάλη αγορά. Γιατί, άραγε, θα τους ήταν αναγκαία και μια κοινή κοινωνική πολιτική, μια ομοιόμορφη οικονομική ανάπτυξη; Άλλωστε, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τεθούν υπό εκκαθάριση μερικές από τις τοπικές βιομηχανίες στις χώρες της περιφέρειας. Απαγορεύτηκε ακόμη και η ανάπτυξη τοπικών ποικιλιών φρούτων και λαχανικών… Οι εμπορικές σχέσεις έχει αποδειχτεί ότι είναι υπέρ των αναπτυγμένων.

Α.Ζ.: Τι θα συμβεί αν η Ε.Ε καταρρεύσει ;
Κ.Κ.: Δεν θα είναι εύκολη μια κατάρρευση  της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά δεν αποκλείεται και να συμβεί ύστερα από χρόνια, αν δεν αλλάξουν οι πολιτικές που ενισχύουν την ανισότητα.

«Τη διαφθορά την οσμίζομαι περισσότερο στις Βρυξέλλες»

Α.Ζ.: Να συνεχίσουμε τη σύγκριση μεταξύ των χωρών. Πού κατά τη γνώμη σας  είναι πιο εμφανής η διαφθορά;
Κ.Κ.: Όταν μιλάμε για τη διαφθορά, το πρώτο πράγμα που μού έρχεται στο μυαλό είναι οι λομπίστες, ως εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Τη διαφθορά την οσμίζομαι περισσότερο στις Βρυξέλλες …

Α.Ζ.: Και πού είναι η μεγαλύτερη αποξένωση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικών;
Κ.Κ.: Στη Βουλγαρία. Οι άνθρωποι εδώ είναι πολύ κουρασμένοι και απαισιόδοξοι. Δεν πιστεύουν σε τίποτα και δεν θα ακούσετε καμία καλή κουβέντα για τους πολιτικούς. Υποφέρουν περισσότερο από την κατάσταση της δυστυχίας, τη φτώχεια, την ανισότητα, την απόρριψη, την έλλειψη δικαιοσύνης.

Α.Ζ.: Επειδή είναι η φτωχότερη μεταξύ των Ευρωπαίων, σύμφωνα με τις στατιστικές…
Κ.Κ.: Η φτωχότερη και η πιο απελπισμένη χώρα. Η Βουλγαρία βρίσκεται σε κρίση εδώ και χρόνια, δεν βλέπει διέξοδο. Οι Βούλγαροι δεν έχουν πίστη και ελπίδα. Δεν είναι το ίδιο με τους Έλληνες. Οι Έλληνες πιστεύουν κι αγωνίζονται. Επιλέγουν τους ηγέτες τους μεταξύ των πολιτικών. Και στα μάτια των Βουλγάρων, που πριν από 30 χρόνια έλαμπαν από την ελπίδα ότι κάτι θα άλλαζε, τώρα δεν υπάρχει τίποτα. Τα ίδια μάτια, με το ίδιο κενό βλέμμα έχω συναντήσει και σε μια ομάδα Κολομβιανών που επισκέφθηκε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν από ένα χρόνο. Αλλά στην Κολομβία ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται εδώ και 50 χρόνια. Εκεί οι γείτονες και οι συγγενείς σκοτώνουν ο ένας τον άλλον. Στη Βουλγαρία, υπάρχει ειρήνη. Αλλά η απογοήτευση είναι σαν να υπήρχαν 50 χρόνια πολέμου. Η Βουλγαρική δυστυχία δεν έχει όμοιό της  σε απόγνωση.

«Η Ελλάδα επιστρέφει με τόκο πάνω από τα 2/3 των χρημάτων που δανείστηκε για να αναβιώσει την οικονομία της»

Α.Ζ.: Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δήλωσε πρόσφατα ότι οι πιστωτές στην Ελλάδα δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να συμφωνήσουν με την κυβέρνησή του ότι η Ευρώπη δεν χρειάζεται περισσότερη αστάθεια. Δεν πιστεύετε ότι αυτές οι δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού αποτελούν ένα είδος εκβιασμού σε βάρος των άλλων κρατών-μελών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας, που αποτελεί και το  φτωχότερο μέλος;
Κ.Κ.: Όχι. Η Ελλάδα επιστρέφει με τόκο πάνω από τα 2/3 των χρημάτων που δανείστηκε για να αναβιώσει την οικονομία της. Για να τα επιστρέψει, δανείζεται εκ νέου. Αυτό είναι  δουλεία. Πρέπει να  γίνει αναδιάρθρωση του χρέους και ρυθμίσεις των δανείων, όπως ακριβώς έκαναν με τη Γερμανία μετά το πόλεμο. Γι’ αυτό παλεύει ο Τσίπρας. Και παλεύει σκληρά. Και έχει δίκιο… Η ανεργία στην Ελλάδα είναι η υψηλότερη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ οι συντάξεις έχουν μειωθεί 12 φορές τα τελευταία χρόνια. Ξέρω, θα πείτε ότι οι Έλληνες συνταξιούχοι παίρνουν περισσότερα από τους  Βούλγαρους συνταξιούχους, που μαραζώνουν στη δυστυχία. Ναι, αλλά οι βουλγαρικές συντάξεις είναι χαμηλές όχι γιατί οι Έλληνες παίρνουν υψηλότερες, αλλά επειδή οι εργοδότες στη Βουλγαρία είναι ελάχιστοι, δεν πληρώνουν τις ασφαλιστικές εισφορές και στερούν κεφάλαια από τη χώρα.
Δεν πρέπει οι Έλληνες και οι Βούλγαροι να εναντιωθούν οι μεν στους δε, αλλά πρέπει να διαμορφώσουμε μια κοινή πολιτική. Είμαστε γείτονες με κοινά συμφέροντα. Στις καλές εποχές πολλοί Βούλγαροι στην Ελλάδα εργάστηκαν και έζησαν τις οικογένειές τους με αυτόν τον τρόπο. Σήμερα πολλοί Βούλγαροι ζουν στην Ελλάδα. Ρωτήστε τους, θα σας πουν ότι η Ελλάδα κατάφερε να επιβιώσει τα τελευταία 2-3 χρόνια λόγω της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά στην Ευρώπη υπάρχουν κύκλοι που δεν θέλουν την  επιτυχία της αριστερής κυβέρνησης…

Α.Ζ.: Μερικοί Βούλγαροι προτιμούν την προσέγγιση του Τσίπρα  από αυτήν του  Μπορίσοφ (σ.σ. πρώην προέδρου της Βουλγαρίας), ο οποίος επί 10 χρόνια συμφωνούσε για τα πάντα με τις Βρυξέλλες. Αλλά μήπως η στρατηγική του Μπορίσοφ αποδειχτεί πιο κερδοφόρα;
Κ.Κ.: Ως ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ εγώ βέβαια εγκρίνω τη στρατηγική του Τσίπρα. Και εργάζομαι προς την ίδια κατεύθυνση, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε ένα άλλο επίπεδο. Στις επιτροπές στις οποίες συμμετέχω κι εγώ κι οι άλλοι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ παλεύουμε, δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας για να διευκολύνουμε την τύχη των εργαζομένων και των φτωχών. Για τι ακριβώς αγωνίζεται ο κύριος Μπορίσοφ δεν το γνωρίζω.

«Η φτώχεια είναι πιο εμφανής στην Βουλγαρία^. σημάδια παρακμής άρχισαν όμως να εμφανίζονται και στην Ελλάδα»

Α.Ζ.: Μοιράζετε τη ζωή σας σε τέσσερις χώρες. Σωστά;
Κ.Κ.: Σωστά. Μεταξύ της Γαλλίας, όπου σπουδάζει  ο γιος μου κι  εγώ κάνω θεραπείες, του Βελγίου, όπου είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της Ελλάδας, όπου ήταν οι εργοδότες μου, οι συνάδελφοί μου και οι πολίτες που με ψήφισαν, και της Βουλγαρίας όπου γεννήθηκα.

Α.Ζ.: Πού, κατά τη γνώμη σας, είναι καλύτερη  η ζωή; Πού είναι πιο εμφανής η φτώχεια;
Κ.Κ.: Η φτώχεια είναι πιο εμφανής στην Βουλγαρία. Με το που μπαίνεις στη χώρα, αμέσως βλέπεις τα ξεχαρβαλωμένα κτίρια, τα σπασμένα παράθυρα, τα βρώμικα ταξί. Οι άνθρωποι είναι νευρικοί, ανήσυχοι και συνοφρυωμένοι, ντυμένοι με σκούρα χρώματα. Κι όπως μου είπε πρόσφατα η φίλη μου, η Μαρία, η Σόφια μοιάζει με μια ηλικιωμένη και κουρασμένη και φτωχή γυναίκα που δεν νοιάζεται για την εμφάνισή της. Τέτοια σημάδια παρακμής άρχισαν να εμφανίζονται και στην Ελλάδα. Οι δρόμοι γίνονται όλο και πιο βρώμικοι, γνωστά καταστήματα κλείνουν, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζουν στους δρόμους.
Από τη ζωή στο Βέλγιο δεν έχω πολλές εμπειρίες. Εκεί ξυπνώ πολύ νωρίς το πρωί, πηγαίνω στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και φεύγω αργά το βράδυ. Μέχρι το περασμένο καλοκαίρι δεν είχα δει τις Βρυξέλλες, δεν είχα ιδέα πώς είναι η πόλη, αν και ήδη ζούσα εκεί δύο χρόνια. Όταν ήρθε ο γιος μου, το περασμένο καλοκαίρι, και αποφάσισα να του δείξω την πόλη, είδα για πρώτη φορά τα πάρκα και τα παλιά σπίτια.

Α.Ζ.: Και στη Γαλλία;
Κ.Κ.: Τη Γαλλία την ξέρω καλύτερα. Για εκεί μπορώ να πω ότι οι άστεγοι είναι περισσότεροι και το έλλειμμα ασφάλειας είναι ορατό. Κατοικώ σε μια  εργατική γειτονιά με μετανάστες και διαπιστώνω πως οι άνθρωποι εκεί κλειδώνονται στα σπίτια τους όλο και πιο νωρίς. Ο δρόμος ερημώνει από τις 6 το απόγευμα. Πού και πού εμφανίζεται κάποιος να περπατά βιαστικά για να πάει σπίτι μετά τη δουλειά του. Οι άνθρωποι στο Παρίσι νοιώθουν όλο και περισσότερο ανασφαλείς, ενώ  αστυνομία και στρατός περιπολούν πολύ συχνά τους δρόμους.