Οι πιέσεις θα ενταθούν από τον Σεπτέμβριο, αφού τα πιστωτικά ιδρύματα σκοπεύουν να… κατέβουν με σύστημα «φουλ επίθεση» προς επίτευξη του στόχου-δέσμευση στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Οπως τονίζουν νομικοί κύκλοι, την καταγγελία μιας δανειακής σύμβασης ακολουθεί η άσκηση των ενδίκων μέσων και έπειτα η έκδοση εκτελεστού τίτλου. Βάσει αυτού, η τράπεζα προχωράει σε μέτρα αναγκαστικής είσπραξης, δηλαδή σε εκπλειστηριασμό της ακίνητης και κινητής περιουσίας του οφειλέτη, ο οποίος, πλέον, σ’ αυτό το στάδιο έχει εξαιρετικά περιορισμένη προστασία εξαιτίας του αναθεωρημένου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Με σκοπό, λοιπόν, να μη βρεθούν οι οφειλέτες προ εκπλήξεων και να προστατέψουν την περιουσία τους πριν να είναι αργά, ο «Ε.Τ.» συγκέντρωσε και παρουσιάζει τις βασικές επιλογές που έχουν και τις… κακοτοπιές που θα πρέπει να αποφύγουν.

1. Στεγαστικά δάνεια

Καταρχάς, όσον αφορά στα κόκκινα στεγαστικά δάνεια, οι πολίτες που χρωστούν και επιθυμούν να διευθετήσουν τις οφειλές τους προστατεύοντας, παράλληλα, την πρώτη κατοικία τους έχουν ως βασικές επιλογές το νόμο Κατσέλη και τον Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών (ΚΔΤ).

-Νόμος Κατσέλη

Το λεγόμενο «καταφύγιο» για τους δανειολήπτες με στεγαστικά δάνεια στο… κόκκινο (ν. 3869/2010) αναθεωρήθηκε το 2015 από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. και τέθηκε σε ισχύ από 1ης.1.2016. Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, τα πιο αυστηρά κριτήρια (εισόδημα και αντικειμενική αξία ακινήτου σε χαμηλά επίπεδα) που προβλέπει έκτοτε ο νόμος Κατσέλη συνεπάγονται μείωση του αριθμού των ωφελουμένων. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν πως ο νόμος θα μετατραπεί σε ακόμη πιο «στενό κουστούμι» δεδομένου του αιτήματος του SSM για επανεξέταση των όρων που θέτει. Σημειώνεται πως απώτερος σκοπός του «Μηχανισμού» είναι να βρεθούν οι λεγόμενοι στρατηγικοί κακοπληρωτές, δηλαδή αυτοί που παρότι έχουν χρήματα δεν είναι τυπικοί στις οφειλές τους, εκμεταλλευόμενοι τις διατάξεις του νόμου.

Στο μεταξύ, τραπεζικά στελέχη υποστηρίζουν πως από τον Σεπτέμβριο θα επιταχυνθεί η διαδικασία εκδίκασης υποθέσεων που εντάσσονται στο συγκεκριμένο νόμο, προκειμένου έως το 2018 να έχουν εκδικαστεί 100.000 από τις συνολικά 170.000 υποθέσεις.

Κατά τα λεγόμενα της κυβέρνησης, από την αναθεώρηση του ν. 3869/2010 καλύπτεται το 60% των δανειοληπτών με «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια (Πίνακας 1). Μάλιστα, για το 25% αυτών, που αφορά σε δανειολήπτες εξαιρετικά ευάλωτους οικονομικά, με εισοδήματα γύρω από το όριο της φτώχειας, θέση της είναι πως υπάρχει οριζόντια προστασία. Κάτι που αμφισβητούν νομικές πηγές, υπογραμμίζοντας πως η εκάστοτε τράπεζα έχει το δικαίωμα στην περίπτωση που δεν είναι συνεργάσιμος ο «κόκκινος» οφειλέτης (π.χ. δεν παρέχει στην τράπεζα οικονομικά στοιχεία και οποιοδήποτε άλλο έγγραφο του ζητηθεί) να μη δεχτεί τη ρύθμιση που επιδιώκει.

Το υπόλοιπο 35% των δανειοληπτών αφορά στα μεσαία οικονομικά στρώματα που η τύχη τους υπόκειται, επίσης, στη διακριτική ευχέρεια των τραπεζών. Γι’ αυτή τη δεύτερη κατηγορία οφειλετών προβλέπεται, καταρχήν, εξωδικαστική προσπάθεια διευθέτησης χρέους, δηλαδή «κρούση» στη συνεργαζόμενη τράπεζα, με στόχο να αναζητηθεί η κατάλληλη ρύθμιση για τη διευθέτηση του χρέους. Αν δεν επέλθει συμβιβασμός μεταξύ τράπεζας-δανειοληπτών υπάρχει η επιλογή των Ειρηνοδικείων. Εκεί, ακόμη και αν το δικαστήριο αποφασίσει πως ο δανειολήπτης μπορεί να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή του δανείου του χωρίς προβλήματα, είναι στο «χέρι» της τράπεζας να δεχτεί ή όχι την εκάστοτε απόφαση. Εφόσον κρίνει ότι δεν είναι προς όφελός της, π.χ. το δικαστήριο προσδιορίζει εξαιρετικά χαμηλή δόση, θα ανοίγει ο δρόμος για τον πλειστηριασμό.

-Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζών

Η κυβέρνηση προχώρησε στην αναθεώρηση του Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών (ΚΔΤ) πέρυσι τον Αύγουστο. Το συγκεκριμένο πλαίσιο είναι δεσμευτικό για τις τράπεζες, τους δανειολήπτες και τα λεγόμενα funds, καθιστώντας σαφές πως η κατηγοριοποίηση ενός δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμου «μπορεί να έχει συνέπεια το εκπλειστηρίασμα της πρώτης κατοικίας του».

Μεταξύ άλλων ο ΚΔΤ περιλαμβάνει τρία πακέτα ενδεικτικών λύσεων για ιδιώτες και επιχειρήσεις με τζίρο έως 1 εκατ. ευρώ, τα οποία αφορούν στις εξής ρυθμίσεις:

Βραχυπρόθεσμες

Ως βραχυπρόθεσμοι τύποι ρυθμίσεων θεωρούνται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μικρότερη των δύο ετών που αφορούν σε περιπτώσεις όπου οι δυσκολίες αποπληρωμής κρίνονται, βάσιμα, προσωρινές.

Μακροπρόθεσμες

Κατατάσσονται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μεγαλύτερη των 2 ετών, με στόχο τη μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης ή/και της δανειακής επιβάρυνσης, λαμβάνοντας υπόψη συντηρητικές παραδοχές για την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη του προγράμματος αποπληρωμής.

Λύσεις οριστικής διευθέτησης

Ως λύση οριστικής διευθέτησης ορίζεται οποιαδήποτε μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης ή ο τερματισμός αυτής, με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος έναντι του δανειολήπτη. Η λύση αυτή μπορεί να συνδυάζεται με παράδοση (εθελοντική) της εμπράγματης εξασφάλισης στο ίδρυμα προς μείωση του συνόλου της απαίτησης ή ακόμα και με οικειοθελή ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων προς τακτοποίηση της απαίτησης.

Η «τρικλοποδιά»

Η εθελοντική παράδοση του ενυπόθηκου ακινήτου, σύμφωνα με τη δικηγόρο Αριάδνη Νούκα, αποτελεί μια λύση που παρέχεται μέσω του ΚΔΤ, η οποία «εξυπηρετεί de facto πλήρως τις τράπεζες στους στόχους απομείωσης των “κόκκινων δανείων”, διότι κατ’ αυτό τον τρόπο αποκτούν το ακίνητο σε εξαιρετικά ελάχιστο χρόνο αποφεύγοντας χρονοβόρες και πολυέξοδες δικαστικές διαμάχες και επιλύουν μια προβληματική δανειοδότηση».

Ωστόσο, κατά τα λεγόμενα της ίδιας αποτελεί μια «καλοστημένη» παγίδα για το δανειολήπτη. Κι αυτό διότι η αποτίμηση του εθελοντικά παραδοθέντος ακινήτου και ο προσδιορισμός της αξίας του θα πραγματοποιούνται με την τρέχουσα εμπορική αξία αυτού και όχι με την αξία του κατά τη χρονική στιγμή της δανειοδότησης. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η αξία του ακινήτου εξαιρετικά δύσκολα να καλύπτει το εναπομείναν υπόλοιπο του δανείου, δηλαδή την οφειλή του δανειολήπτη κατά τη χρονική στιγμή της εθελοντικής παράδοσης, με δεδομένο ότι κατά μέσο όρο οι αξίες των ακινήτων έχουν υποχωρήσει κατά 40% και σε κάποιες περιοχές μέχρι και 70%. Επί της ουσίας, δηλαδή, ο δανειολήπτης θα συνεχίζει να οφείλει στην τράπεζα.

2. Επιχειρηματικά δάνεια

Επειτα από αναμονή ετών, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις με οφειλές προς τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία και προμηθευτές μπορούν (από τις 3.8.2017) να υποβάλουν αίτηση ένταξης στον εξωδικαστικό συμβιβασμό (ν. 4469/2017) προσδοκώντας σε ρύθμιση.

Ο μεγαλύτερος εχθρός του μηχανισμού είναι η γραφειοκρατία, γι’ αυτό και οι ενδιαφερόμενοι που έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους σε αυτόν πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιμασμένοι. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως το χρονικό διάστημα 3.8.2017-11.8.2017 υπήρξαν μόλις 15 οριστικές αιτήσεις, λόγω του όγκου των δικαιολογητικών που απαιτούνται.

Αίτηση υπαγωγής στο εξωδικαστικό συμβιβασμό μπορεί να υποβάλει κάθε φυσικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα και κάθε νομικό πρόσωπο το οποίο αποκτά εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, εφόσον:

-κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016 είχε προς χρηματοδοτικό φορέα οφειλή από δάνειο σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών ή οφειλή που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016 ή είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη φορολογική διοίκηση ή είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές προς φορέα κοινωνικής ασφάλισης ή είχε βεβαιωθεί η μη πληρωμή επιταγών εκδόσεώς του λόγω μη επαρκούς υπολοίπου ή είχαν εκδοθεί διαταγές πληρωμής ή δικαστικές αποφάσεις λόγω ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων εις βάρος του,

-οι συνολικές προς ρύθμιση οφειλές του ξεπερνούν το ποσό των 20.000 ευρώ,

-ο οφειλέτης που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστημα κρίνεται επιλέξιμος εφόσον έχει θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης,

-ο οφειλέτης που τηρεί διπλογραφικό λογιστικό σύστημα κρίνεται επιλέξιμος εφόσον πληροί μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης:

α. έχει θετικά αποτελέσματα προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων ή

β. έχει θετική καθαρή θέση (equity).

Στις πιθανές ρυθμίσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του «μηχανισμού» συμπεριλαμβάνονται η επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής των δανείων, η εξόφληση σε περισσότερες δόσεις, η μείωση επιτοκίου, η διαγραφή μέρους των απαιτήσεων, η απονομή περιόδου χάριτος στον οφειλέτη, η εκποίηση επιμέρους περιουσιακών του στοιχείων σε πιστωτή ή τρίτο πρόσωπο κ.λπ.

Η σχετική αίτηση υποβάλλεται έως τις 31.12.2018, αποκλειστικά ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), μέσω της χρήσης ειδικής πλατφόρμας (www.keyd.gov.gr).

Τα Κέντρα Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΚΕΥΔ)

Κατά την τρέχουσα εβδομάδα κοινοποιήθηκαν οι έδρες των 30 Κέντρων Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΚΕΥΔ). Εκεί μπορούν να καταφεύγουν οι οφειλέτες αναζητώντας εξειδικευμένες συμβουλές από δικηγόρους και οικονομολόγους για τα δικαιώματά τους και τις επιλογές που έχουν για ρύθμιση των χρεών τους. Ηδη στους Δήμους Αθηναίων και Πειραιά τα ΚΕΥΔ λειτουργούν από τις 16/8, ενώ από τις 21/8 θα ανοίξουν τις… πόρτες τους και αυτά στους Δήμους Θεσσαλονίκης, Παύλου Μελά, Λάρισας, Ιωαννιτών και Κοζάνης. Πρόσθετα, θα στηθούν ΚΕΥΔ στους εξής Δήμους: Ζωγράφου, Ηλιούπολης, Αμαρουσίου, Χαλανδρίου, Περιστερίου, Γλυφάδας, Καλλιθέας, Αχαρνών, Φυλής, Κορδελιού – Ευόσμου, Αλεξανδρούπολης, Καβάλας, Βέροιας, Σερρών, Βόλου, Χαλκιδέων, Πατρέων, Αγρινίου, Κορινθίων, Καλαμάτας, Ρόδου, Ηρακλείου και Χανίων.

ΙΩΑΝΝΑ ΦΕΝΤΟΥΡΗ
ifentouri@e-typos.com
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου