Μία πάρα πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση με δεκάδες εκκρεμή μέτωπα, αλλά και έναν μεγάλο κίνδυνο, αυτόν της αναβολής της καθόδου των επικεφαλής των κλιμακίων των θεσμών στην Αθήνα περιγράφουν διπλωματικές πηγές από τις Βρυξέλλες. Ο λόγος για έναν κίνδυνο που αν δεν αποσοβηθεί, μεταφέρει χρονικά τις διαπραγματεύσεις και το επόμενο πακέτο δόσεων, αλλά και για την έξοδο στις αγορές.
Εξηγούν ότι ακόμη δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι επικεφαλής των θεσμών θα κατέβουν αμέσως μετά την σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον, δηλαδή από 16 Οκτωβρίου, όπως δηλαδή αρχικά είχε σχεδιαστεί. Και τούτο διότι – όπως αναφέρουν – οι δανειστές πιέζουν ζητώντας πρώτα να διασφαλίσουν ότι υπάρχει επαρκής πρόοδος στην υλοποίηση των 95 προαπαιτούμενων και μετά να λάβουν τις αποφάσεις τους.
Η σύνοδος του Eurogroup και η έναρξη της αξιολόγησης
Χθες στις δηλώσεις που έγιναν μετά την σύνοδο του Eurogroup για την Ελλάδα ο κ. Regling έκανε σαφές ότι πρέπει να ολοκληρωθεί εγκαίρως η γ΄ αξιολόγηση λέγοντας όμως χαρακτηριστικά ότι “πρέπει να γίνει ακόμα πολλή δουλειά”. Ο κ. Dijsselbloem επανέλαβε ότι “στόχος είναι να ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του έτους” και ότι αυτό απαιτεί “περισσότερη δουλειά σε σειρά θεμάτων”, αλλά και ο Επίτροπος Μοσκοβισί προειδοποίησε πως “θα υπάρξουν προκλήσεις και θα απαιτηθεί εντατική δουλειά”.
Πρώτο προαπαιτούμενο ο προυπολογισμός
Σημειώνεται ότι στην χθεσινή ανακοίνωση του Συμβουλίου γίνεται σαφές ότι η 3η αξιολόγηση έχει ήδη ξεκινήσει, αλλά και ότι το πρώτο προαπαιτούμενο είναι ο προϋπολογισμός για το 2018…
Την προηγούμενη Τετάρτη, κορυφαίο στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών έκανε σαφές ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, δηλαδή αν μέσα στον Οκτώβριο ξεκινήσει η κάθοδος των δανειστών τότε είναι εφικτή η ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης μέσα στον Ιανουάριο του 2018. Αυτό, εξήγησε, είναι και το τέλος χρόνου προκειμένου να μην εμπλακεί το ζήτημα της διαπραγμάτευσης με τις 3 μεγάλες “μάχες”: για το χρέος, για το ρόλο του ΔΝΤ αλλά και για την μετά 3ου Μνημονίου εποπτεία.
Χθες, ο Έλληνας ΥΠΟΙΚ είπε για την κάθοδο των θεσμών ότι του μετέφεραν “ότι το πιο πιθανό είναι να έρθουν πολύ σύντομα μετά την φθινοπωρινή συνάντηση του ΔΝΤ”. Έκανε επίσης σαφές ότι “κανείς δεν εφησυχάζει, κανείς δεν λέει ότι έχουν τελειώσει τα προβλήματα, όλοι λέμε ότι πρέπει να δουλέψουμε πολύ σκληρά” και δήλωσε ότι έχει “ανησυχία για τον όγκο εργασίας που πρέπει να γίνει”…
Υπάρχει όμως και μία άλλη “παρενέργεια” μίας πιθανής καθυστέρησης: η κυβέρνηση θέλει να λάβει μέσα στον Νοέμβριο τις αποφάσεις για την διανομή μερίσματος για το έτος 2017 μαζί με τους θεσμούς. Όμως αυτό προϋποθέτει την κάθοδο τους στην Αθήνα για να οριστικοποιηθεί πρώτα η επίδοση του 2017 αλλά και η εκτίμηση για το 2018 που κομίζει – ενδεχομένως – νέα δημοσιονομικά μέτρα…
Τα νέα μέτρα
Ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει η ελληνική πλευρά θα είναι πάρα πολύ δύσκολος, δύσβατος και θα περιλαμβάνει πυκνά και πολύ σημαντικά βήματα τα οποία θα πρέπει να διαδεχθούν το ένα το άλλο χωρίς καθυστερήσεις. Το πρώτο βήμα αφορά στην ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης και των 95 προαπαιτούμενων χωρίς χρονοτριβή.
Ένα πολύ σημαντικό βήμα θα είναι και αυτή τη φορά οι παρεμβάσεις στις τράπεζες, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα ξεκινήσουν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί κάτι που – ενδεχομένως – να αναχαιτίσει έστω και μερικά την απαίτηση του ΔΝΤ για νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών όπως αυτή εκφράστηκε εκ νέου την Πέμπτη από τον κ. Ράις (σ.σ. αλλά “απαντήθηκε” από τον Μπερνουά Κερέ που έκανε χθες μετά το Eurogroup σαφές ότι η ΕΚΤ είναι αυτή που επιβλέπει τις ελληνικές τράπεζες).
Παράλληλα, συντονιστικό όργανο θα μετρά την πρόοδο των υπουργών στα δεκάδες εκκρεμή προαπαιτούμενα στο πεδίο των αποκρατικοποιήσεων, της απελευθέρωσης των αγορών, του εργασιακού και του δημοσίου.
Και βεβαίως θα πρέπει η κυβέρνηση να αναχαιτίσει τα μεγάλα δημοσιονομικά μέτωπα. Δηλαδή το κατά πόσο θα πρέπει τελικά να ληφθούν νέα μέτρα το 2018 κάτι που συνδέεται με νέες “διορθωτικές” διατάξεις στη φορολόγηση των αυτοαπασχολούμενων και των αγροτών, αλλά και με πιθανές παρεμβάσεις περικοπής δαπανών για να καλυφθεί το κόστος αναδιάρθρωσης των επιδομάτων, αν οι θεσμοί κρίνουν ότι τα χρήματα που εξοικονομούνται από την Επισκόπηση Δαπανών δεν επαρκούν.
Χθες ο Έλληνας ΥΠΟΙΚ ανέφερε σχετικά ότι “το θέμα για το 2018 θα το ξέρουμε περί τον Νοέμβριο. Υπάρχει ανησυχία για την υστέρηση στους φόρους εισοδήματος αλλά έχουμε την ίδια στιγμή υπεραπόπόδοση στο πεδίο των ασφαλιστικών εισφορών και του ΦΠΑ. Άρα το καθαρό αποτέλεσμα δεν το ξέρουμε ακόμη, έχω την πεποίθηση ότι δεν θα χρειαστούμε μέτρα για το 2018 γιατί θεωρώ ότι η υπεραπόδοση και η υποαπόδοση θα εξουδετερώσουν η μία την άλλη”.
Η επόμενη ημέρα
Αν και όταν τελειώσει η 3η αξιολόγηση, θα ανοίξουν τα μεγάλα μέτωπα της επόμενης ημέρας. Μεταξύ αυτών το κατά πόσο θα μπορέσει – όπως ανέφερε την Πέμπτη ο αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών – η Ελλάδα μέσα στους επόμενους έξι με εννέα μήνες να βγει εκ νέου σε αγορές (είτε για νέες εκδόσεις ομολόγων είτε για ανακύκλωση υφιστάμενων υποχρεώσεων), προκειμένου να αποφύγει (σε κάποιο έστω βαθμό) ένα νέο μνημόνιο.
Μάλιστα το στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών προϊδέασε ότι η έξοδος από τα μνημόνια χωρίς κανενός τύπου νέο πρόγραμμα ενδεχομένως να μην είναι εφικτή. Σε σχετικό ερώτημα ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ανάμεσα στις επιλογές μιας προληπτικής πιστοληπτικής γραμμής (ECCL – PCCL, δηλαδή ουσιαστικά ενός νέου προγράμματος τριμηνιαίων ελέγχων που θα μοιάζει πάρα πολύ με το υφιστάμενο μνημόνιο) και σε μία εντελώς καθαρή έξοδο στις αγορές υπάρχουν πολλά ενδιάμεσα στάδια και επιλογές. Το τι θα γίνει τελικά τους επόμενους μήνες δεν συνδέεται μόνο με την δυνατότητα της κυβέρνησης να βγει στις αγορές και να δημιουργήσει μία καμπύλη αποδόσεων ομολόγων, αλλά και με το κατά πόσο θα δημιουργήσει ένα επαρκές “μαξιλάρι” διαθεσίμων.
Χθες ο κ Τσακαλώτος ανέφερε ότι δεν υπάρχει λόγος για προληπτική πιστοληπτική γραμμή. Εξήγησε ότι η δήλωση του Eurogroup του προηγούμενου Ιουνίου αναφέρεται στο δημοσιονομικό “μαξιλάρι” την οποία ερμήνευσε ότι “μπορούμε να πάρουμε κάποια από τα λεφτά του υπολοίπου του δανείου” του ESM. Εξήγησε ότι είναι μία συζήτηση που μπορεί να γίνει μεταξύ Φεβρουαρίου – Μαΐου και όχι τώρα.
Τα διαθέσιμα
Με δεδομένο λοιπόν ότι το καλύτερο σενάριο πλέον για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης είναι τον Ιανουάριο του 2018, ο σχεδιασμός για νέες καταβολές δόσεων περιορίζεται μοιραία σε μία ή δύο όπως, άλλωστε έχει προδικάσει το ίδιο κορυφαίο στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών πριν από ένα μήνα. Και αντίστοιχα ενδεχομένως να περιορίζεται η διάθεση των Θεσμών να διαθέσουν μέρος από το δάνειο των 86 δις ευρώ για αυτό το σκοπό.
Το ίδιο πρόβλημα διαθεσίμων δημιουργείται επίσης από το θέμα των αποκρατικοποιήσεων και των εσόδων των 5,7 δις ευρώ που θα έπρεπε να συλλέξει η Ελλάδα μέχρι το τέλος του Αυγούστου του 2018 αλλά πιά φαντάζουν ως ένας πολύ δύσκολος στόχος.
Οι καθυστερήσεις στην Εγνατία οδό, στο Ελληνικό και σε άλλα πεδία του υπερταμείου συνεχίζουν να υπάρχουν και έτσι δημιουργούν την ανάγκη να βρεθεί ένα άλλο “όχημα” το οποίο θα προσφέρει διασφάλιση ρευστότητα στα κρατικά ταμεία ώστε να προφυλαχθεί η ελληνική οικονομία από κερδοσκοπικές επιθέσεις στη μεταμνημονιακή εποχή.
Τα … πρωτοβρόχια στις διαπραγματεύσεις έχουν ήδη έρθει και αφορούν στο “τελεσίγραφο” που έδωσε την προηγούμενη Τετάρτη από τις Βρυξέλλες αξιωματούχος του Eurogroup. Έκανε ξεκάθαρο ότι δεν θα υπάρξει παράταση (πέραν της 31ης Οκτωβρίου που λήγει η περίοδος διαθεσιμότητας) για την υποδόση των 800 εκατ. ευρώ που εκκρεμεί από την 2η αξιολόγηση. Η κυβέρνηση επιχειρεί να καταθέσει στοιχεία στις Βρυξέλλες που να αποδεικνύουν ότι έχει τηρήσει τα συμφωνηθέντα, δηλαδή ότι έχει δαπανήσει το 150% του ποσού (800 εκατ. ευρώ της 2ης υποδόσης) που έλαβε τον Ιούλιο.
Ο κ. Ρέγκλινκ επανέλαβε χθες ότι το ποσό θα είναι διαθέσιμο έως τα τέλη Οκτωβρίου και περιμένει νέα στοιχεία από τις ελληνικές αρχές.
