Η Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου, κάνοντας πράξη την επιθυμία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. κ. Παντελεήμονα, επιθυμία που προέκυψε έχοντας λάβει πληροφορίες και έχοντας δεχθεί διηγήσεις και εμπειρίες από τον πρόεδρο και τα μέλη του Παραρτήματος των Αποστράτων Αξιωματικών Νομού Ξάνθης, που αποκτήθηκαν από τις συχνές επισκέψεις τους στην Β. Ήπειρο, πραγματοποίησε 3ήμερο Προσκυνηματικό ταξίδι στην Β. Ήπειρο.
Ο σκοπός του ταξιδίου διπλός. Αφενός μεν να αποτίσουμε φόρο τιμής στους ήρωες νεκρούς μας που υπάρχουν διάσπαρτοι και άθαφτοι στην περιοχή της Βορείου Ηπείρου, τα Ελληνόπουλα εκείνα, που πριν από 77 χρόνια πολέμησαν για την Ελευθερία της Πατρίδος μέχρι τελευταίας ρανίδας του αίματος τους και αφετέρου να έλθουμε σε επαφή με τους Χριστιανούς αδελφούς μας της περιοχής, δηλώνοντας με την παρουσία μας ότι είμαστε δίπλα τους, δεν τους ξεχνάμε και υποστηρίζουμε το Εθνικό τους έργο, ανταποκρινόμενοι στις ικεσίες τους, «μην μας ξεχνάτε».
Έτσι συγκεντρωθήκαμε μια ομάδα συμπατριωτών μας και με επικεφαλής τον ίδιο τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας, συνοδευόμενο από τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως, Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο Γκουτζίνη και τους ιερείς πατέρες, Νικόλαο Κυνηγόπουλο και Γεώργιο Βρένο, με αρχηγό αποστολής τον υπογράφοντα, Ταξίαρχο ε.α. Αργύριο Ανδριώτη (αποστολή που παραχωρήθηκε με πολύ καλοσύνη από τον Σεβασμιώτατο), ξεκινήσαμε με λεωφορείο του τουριστικού γραφείου ΚΤΕΛ Ξάνθης, και πραγματοποιήσαμε το προσκύνημα αυτό που για πολλούς ήταν μια εμπειρία ζωής
Το συνοπτικό οδοιπορικό μας, με τις κύριες δραστηριότητες και γεγονότα κατά ημέρα, ήταν :
15 Σεπτεμβρίου (1η ημέρα ): Ξάνθη – Ιωάννινα – Αργυρόκαστρο
Κινηθήκαμε μέσω της ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ. Περάσαμε τον μεθοριακό σταθμό της Κακαβιάς και εισήρθαμε στα ιερά εδάφη της Βορείου Ηπείρου. Σε απόσταση 6 χιλμ. φθάνουμε στο χωριό Βουλιαράτες, ένα από τα 24 χωριά της επαρχίας Δρόπολης, που βρίσκεται επί της οδού Κακαβιάς – Αργυροκάστρου. Δίπλα στο χωριό, ο ομογενής Μπάκος Ιωάννης, είχε χτίσει εκκλησάκι, στον προαύλιο χώρο του οποίου είχαν ταφεί έλληνες στρατιώτες, τους τάφους των οποίων και φρόντιζε, όπως και οι άλλοι κάτοικοι. Επί Χότζα, έκρυψε τους σταυρούς και τηρούσε με μεγάλη μυστικότητα τον κατάλογο με τα ονόματα των νεκρών στρατιωτών. Συνεχιστής σήμερα ο γιος του, Γ. Μπάκος (ή Πάκος), που από ετών φροντίζει τους τάφους και το ηρώο. Μετά το 1991 ιδρύθηκε το σημερινό στρατιωτικό νεκροταφείο, επισκευάσθηκε το παλαιό μικρό εκκλησάκι και αφιερώθηκε στην Αγία Σκέπη. Εγκαινιάσθηκε την 28η Οκτ 1999. Τελέσαμε Τρισάγιο, ενός λεπτού σιγή και από όλους μας ψάλθηκε ο Εθνικός Ύμνος. Ο κ. Γεώργιος Μπάκος, μας υποδέχθηκε με μεγάλη χαρά και μας εξιστόρησε τα γεγονότα και μας ενημέρωσε για τις σημερινές συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν οι ομογενείς μας. Καλοσυνάτος με όλους μας, συνομίλησε και απάντησε σε όλες μας τις ερωτήσεις.
Φθάσαμε στο Αργυρόκαστρο. Εδώ το βράδυ συγκεντρωθήκαμε σε ένα υπέροχο χώρο του ξενοδοχείου μας, με θέα όλο το Αργυρόκαστρο, όπου απολαμβάνοντας τα αξιοθέατα της πόλης, η ξεναγός μας, η ομογενής κ. Έλενα Καλούδη, μας ενημέρωσε για την ιστορία της πόλεως. Είμαστε τυχεροί γιατί στον ίδιο χώρο βρισκόταν και ο παραδοσιακός οργανοπαίχτης και ερμηνευτής Τάσος Μαγκλάρας και μας τραγούδησε παραδοσιακά τραγούδια της περιοχής. Το δείπνο μας συνόδευσε μια ομάδα ντόπιων καλλιτεχνών που τραγουδούσαν παραδοσιακά πολυφωνικά τραγούδια της περιοχής. Μερικοί από μας είχαμε την ευκαιρία να περπατήσουμε στους δρόμους της παλιάς πόλης του Αργυροκάστρου.
16 Σεπτεμβρίου (2η ημέρα): Αργυρόκαστρο – Κλεισούρα – Τεπελένι – Φίερι – Κολικάντασι – Αυλώνα
Ξεκινάμε για Κλεισούρα. Μέσα σε ένα πανέμορφο καταπράσινο τοπίο, κόντρα στη ροή του Αώου ποταμού, συναντάμε σε ένα χωράφι, ένα άτυπο νεκροταφείο. Ένας σταυρός μαρτυρά ότι εδώ βρίσκονται τάφοι ηρώων.
Φθάνουμε στο ολοκαίνουριο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Κλεισούρας στο (νέο) στρατιωτικό νεκροταφείο, έργο και αυτό του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου, στον αύλειο χώρο του οποίου υπάρχει ένας τεράστιος σταυρός που υψώνεται πάνω από τους 350 κενούς τάφους (ανά 28άδες, με σταυρούς, χωρίς ονόματα ακόμη), που προορίζονται για να τοποθετηθούν τα οστά των ηρώων μας που φυλάσσονται σε μεταλλικά οστεοφυλάκια μέσα στον Ιερό Ναό. Μας υποδέχθηκαν ο διάκος Αιμιλιανός της Ιεράς Μητροπόλεως Αργυροκάστρου και ο πατήρ Ρωμανός (Αλβανόφωνος Χριστιανός ιερέας). Τελέσαμε Τρισάγιο, τηρήσαμε ενός λεπτού σιγή και από όλους μας ψάλθηκε ο Εθνικός Ύμνος.
Ένα πέρασμα από την Κλεισούρα για να δούμε από μακριά, μεταξύ των οροσειρών Τρεμπεσίνα και Τόμορος, το θρυλικό ύψωμα 731. Εκεί όπου οι Ήρωες μας, με σκληρές και άνισες μάχες, απέκρουσαν την Ιταλική Επίθεση και δεν επέτρεψαν στον Ντούτσε να κάνει τον περίπατο που ονειρευόταν στα πάτρια μας εδάφη. Εκεί όπου οι Ήρωες μας τον κατατρόπωσαν υλικά και ηθικά και του στέρησαν το δικαίωμα να έχει λόγο στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις. Εκεί όπου μια χούφτα Ήρωες μας, απέναντι στις 8 πιο επίλεκτες Ιταλικές Μεραρχίες, σε άρματα μάχης και παρά τον ανελέητο βομβαρδισμό που δέχθηκαν επί 15 ημέρες από το Ιταλικό Πυροβολικό και την αεροπορία, δεν νικήθηκαν ποτέ. Το ύψωμα 731 δεν έπεσε ποτέ στα χέρια του Ντούτσε. Δίκαια χαρακτηρίζεται «οι Θερμοπύλες που δεν έπεσαν ποτέ» και δίκαια αναγράφεται στα ιστορικά τοπωνύμια, στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, στην Πλατεία Συντάγματος.
Αμέσως μετά αναχωρήσαμε για το προσκύνημα μας στον τάφο του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Μέσα από το Τεπελένι, όπου στην κεντρική πλατεία δεσπόζει το άγαλμα του Αλή Πασά του Τεπελενλή και περνώντας μέσα από την πόλη Φίερι φθάσαμε στην περιοχή της Μεγάλης Μουζακιάς. Λίγα χιλιόμετρα έξω από το Φίερι και διασχίζοντας ένα στενό και κακοτράχαλο χωματόδρομο, δίπλα στην ανατολική όχθη του Άψου ποταμού, φθάσαμε στο Κολικόντασι. Εκεί είναι κτισμένη η Μονή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού ή Πατροκοσμά, όπου και ο τάφος του. Η Μονή κτίστηκε μεταξύ 1813 και 1814 με εντολή του Αλή Πασά, ο οποίος είχε σε μεγάλη εκτίμηση τον Πατροκοσμά. Τον είχε γνωρίσει κατά το πέρασμα του Αγίου από την περιοχή της Β. Ηπείρου, στο πασαλίκι του. Ότι του προφήτευσε επαληθεύθηκε, τον συμβούλευε για τον τρόπο που πρέπει να διοικεί το πασαλίκι του και έτσι τον είχε εκτιμήσει ως «αληθή άνθρωπο του Θεού»
Μας υποδέχθηκε ο μοναχός Ανδρέας και μας ξενάγησε στις εγκαταστάσεις της Μονής. Εκεί βρίσκεται ο τάφος του Αγίου. Όταν οι Τούρκοι απαγχόνισαν τον Άγιο στο Κολικόντασι, έριξαν το λείψανο του στον Άψο ποταμό. Παρά την πέτρα που είχαν δέσει στο λαιμό του, το λείψανο επέπλεε. Ένας ιερέας της περιοχής, ονόματι Μάρκος, το περισυνέλεξε και το ενταφίασε στην μονή της Θεοτόκου, στην Αρδενίτσα της Β. Ηπείρου. Όταν ο Αλή Πασάς περιέλαβε στο βιλαέτι του την περιοχή της Μεγάλης Μουζακιάς, κάλεσε τον Μητροπολίτη Βελεγράδων Ιωάσαφ τον Β΄ και τον διέταξε να κάνει την ανακομιδή του Αγίου και να κτιστεί μοναστήρι επ’ ονόματι του. Σήμερα το λείψανο του Αγίου βρίσκεται φυλασσόμενο στην Αρχιεπισκοπή στα Τίρανα. Μέρος της κεφαλής του βρίσκεται στην Μητρόπολη της Αιτωλοακαρνανίας, τιμής ένεκεν λόγω της καταγωγής του Αγίου.
Προσκυνήσαμε γονυπετείς στον τάφο του και ψάλαμε το τροπάριο του. Ήταν τόση η αγαλλίαση που δεχθήκαμε από την Χάρη του που δεν θέλαμε να φύγουμε από κοντά Του. Νοιώσαμε την κούραση και την ταλαιπωρία που είχαμε υποστεί μέχρι τώρα, να μας εγκαταλείπουν. Ανανεωμένοι, πλήρως γαληνεμένοι, αναχωρήσαμε για τον επόμενο προορισμό μας.
Φθάνουμε στον Αυλώνα. Μία καινούργια αναπτυσσόμενη πόλη. Κτισμένη στις ανατολικές ακτές της Αδριατικής, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Αλβανίας μετά το Δυρράχιο. Εκεί επισκεφθήκαμε τον Μητροπολιτικό Ναό όπου μας υποδέχθηκαν, κτυπώντας χαρμόσυνα τις καμπάνες. Μετά το προσκύνημα μας ξενάγησαν στις εγκαταστάσεις του Ναού. Οι κυρίες της ενορίας είχαν ετοιμάσει, κεράσματα και με πολύ αγάπη μας τα προσέφεραν μαζί με καφέ και αναψυκτικά στην αίθουσα υποδοχής του Μητροπολιτικού μεγάρου.
Πλήρεις εμπειριών αναχωρήσαμε για Αργυρόκαστρο όπου και διανυκτερεύσαμε.
17 Σεπτεμβρίου (3η Ημέρα): Αργυρόκαστρο – Κακαβιά – Καλπάκι – Ξάνθη
Νωρίς το πρωί μεταβήκαμε στον εντυπωσιακό και επιβλητικό Καθεδρικό Μητροπολιτικό Ναό της Αναστάσεως, που εγκαινιάσθηκε πρόσφατα. Εκεί ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας, με την παρουσία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αργυροκάστρου κ. κ. Δημητρίου, λειτούργησε επικουρούμενος από τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης, τους ιερείς που τον συνόδευαν και από όλους τους ιερείς της περιοχής Αργυροκάστρου. Ο πολυμελής χορός των ιεροψαλτών αποτελείτο από παιδιά της χορωδίας της Ιεράς Μητροπόλεως Αργυροκάστρου. Πλήθος κόσμου παρακολούθησε την Θεία Λειτουργία, μέρος της οποίας τελούνταν παράλληλα και στην αλβανική γλώσσα. Πάρα πολλοί κοινώνησαν από τα χέρια του Μητροπολίτη μας και όλοι λάβαμε με ευλάβεια το αντίδωρο από τον ίδιο. Στο τέλος τα σοφά λόγια των δύο Ποιμεναρχών μας αγαλλίασαν όλους.
Μιλήσαμε με πολλούς ομογενείς, οι οποίοι μας μετέφεραν την αγάπη τους και την νοσταλγία τους για την Πατρίδα. Χαρούμενοι για την επίσκεψη μας και εντυπωσιασμένοι από την παρουσία του Μητροπολίτου μας, μας ευχαρίστησαν και μας παρεκάλεσαν να επαναλαμβάνουμε συχνά τέτοιες επισκέψεις. Τους το υποσχεθήκαμε.
Στη συνέχεια μεταβήκαμε στο παραπλήσιο Εννιάχρονο Ελληνο-Αλβανικό Σχολείο Αργυροκάστρου, «Πνοή Αγάπης». Στο σαλόνι του μας προσφέρθηκαν, από τις κυρίες της ενορίας, καφές, αναψυκτικά και διάφορα κεράσματα. Ο Σεβασμιώτατος Αργυροκάστρου μας ευχαρίστησε για την επίσκεψή μας, στη Β. Ήπειρο, μας ενημέρωσε για το έργο, τις συνθήκες και τις δυσχέρειες, κάτω από τις οποίες επιτελείται, αρχικά το έργο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου, εστιάζοντας συνέχεια στα της δικής του Μητροπολιτικής περιοχής.
Η Διευθύντρια του σχολείου, η ομογενής κ. Κουρεμένου Μελπομένη, μας ξενάγησε στις αίθουσες του σχολείου και μας ενημέρωσε για τα θέματα που τους απασχολούν καθώς και για τη γενική εκπαίδευση της ομογένειας.
Στην ουσία εδώ έλαβε τέλος και το προσκύνημα μας. Πλήρεις εμπειριών, γεμάτοι αγαλλίαση και με αναπτερωμένο το πατριωτικό μας συναίσθημα, ευχαριστήσαμε τους ομογενείς μας βέβαιοι για το Εθνικό έργο που επιτελούν κρατώντας τον Ελληνισμό στην περιοχή τους ζωντανό, τους αποχαιρετήσαμε και αναχωρήσαμε για την Ελλάδα.
Διασχίζοντας και πάλι τα ελληνικά χωριά της Δρόπολης περάσαμε τα σύνορα και μπήκαμε στη Χώρα μας, από το μεθοριακό σταθμό Κακαβιάς, φθάνοντας μετά από πολύωρη διαδρομή, στην Ξάνθη.
Κατά τη διαδρομή μας πραγματοποιήσαμε στάση στο ΚΑΛΠΑΚΙ όπου επισκεφθήκαμε το Πολεμικό Μουσείο Αγώνα 1940. Παρακολουθήσαμε οπτικοακουστική αναπαράσταση της μάχης του Καλπακίου και θαυμάσαμε τα ιστορικά εκθέματα – ντοκουμέντα του μουσείου. Οι στρατιώτες ξεναγοί μας επίλυσαν τις απορίες σχετικά με τα γεγονότα του πολέμου. Σε κοντινή απόσταση είδαμε και τη σπηλιά που χρησιμοποιήθηκε, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ως Στρατηγείο του Διοικητή της 8ης Μεραρχίας, Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, την είσοδο της οποίας σήμερα κοσμεί η προτομή του. Η πίστη του να υπερασπιστεί τη γραμμή άμυνας Ελαίας – Καλαμά καθήλωσε τις Ιταλικές δυνάμεις στο Καλπάκι. Από μακριά είδαμε το γιγάντιο μπρούτζινο άγαλμα του πολεμιστή στρατιώτη του 40, στο λόφο «Σειλητούρια», όπου δεσπόζει της περιοχής. Στην πλαγιά του λόφου «προφήτης Ηλίας», το καλοδιατηρημένο ΟΧΙ, θυμίζει την εποχή και το έπος του ’40.
Ως μέλος του Παραρτήματος Ξάνθης των Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού, εκφράζοντας και τα συναισθήματα του προέδρου μας, των μελών του ΔΣ και των υπολοίπων μελών του Παραρτήματος, ευχαριστούμε θερμά τον Μητροπολίτη μας για την πραγματοποίηση αυτού του προσκυνήματος. Εκτός της τεράστιας σημειολογικής σημασίας που είχε η παρουσία του στη Β. Ήπειρο, προσδίδει κύρος στη δική μας προσπάθεια που έχει αρχίσει εδώ και χρόνια και θα συνεχισθεί μέχρι να τοποθετηθούν τα οστά των Ηρώων μας, που φυλάσσονται στα οστεοφυλάκια ή που είναι διασπαρμένα σε όλη την περιοχή της Β. Ηπείρου, στη γη για την οποία αγωνίστηκαν, βοηθώντας έτσι και τις ενέργειες της Ελληνικής Πολιτείας που γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση.
Εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας, σε όσους και όσες ήταν μαζί μας, όπως και σε όλους που συνετέλεσαν στην επιτυχία αυτού του προσκυνήματος.
Αργύριος Ανδριώτης
Ταξίαρχος ε.α.
Μέλος του Παραρτήματος ΕΑΑΣ Ξάνθης
