Η καλύτερη Παρασκευή είναι… μαύρη

Πέρυσι οι περισσότεροι αιφνιδιάστηκαν. Αρκετοί αδιαφόρησαν, ουκ ολίγοι, ακόμη και μεγάλες λιανεμπορικές αλυσίδες, την αποδοκίμασαν, αν όχι τη χλεύασαν.

Η επιτυχία της ωστόσο, πέρα από κάθε πρόβλεψη και προσδοκία, οδήγησε φέτος σε δραστική αλλαγή στάσης. Ο λόγος φυσικά για την Black Friday, την ημέρα των μεγάλων προσφορών, που φέτος είναι την ερχόμενη Παρασκευή 24 Νοεμβρίου. Τα πολλαπλάσια οφέλη σε τζίρο, ακόμη και ο εξαπλασιασμός του σε κάποιες περιπτώσεις, οδήγησαν φέτος και τους πιο επιφυλακτικούς να προετοιμαστούν κατάλληλα, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο, αν και μένει να δούμε εάν η προετοιμασία θα είναι και στο πλέον σημαντικό επίπεδο, αυτό της επάρκειας αποθεμάτων.

Το πιο ενδιαφέρον ίσως στοιχείο είναι ότι φέτος αποφάσισαν να οργανωθούν και οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, διεκδικώντας μερίδιο από τις λιανεμπορικές αλυσίδες, εγχώριες και ξένες, με τη σχετική προτροπή για συμμετοχή σε αυτή την προαιρετική ενέργεια να γίνεται από τον ίδιο τον πρόεδρο της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) Βασίλη Κορκίδη. Οι μικρομεσαίοι πέρυσι συμμετείχαν σε μικρό βαθμό στην Black Friday, πολλοί δε εξ αυτών ύστερα από απόφαση που έλαβαν μόλις το πρωί της ημέρας των μεγάλων προσφορών. Η καθιέρωση πλέον της Black Friday στη συνείδηση εμπόρων και καταναλωτών οδήγησε φέτος και τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή να προβεί στην έκδοση οδηγιών προς επιχειρηματίες και καταναλωτές.

Η Βlack Friday στην Ελλάδα μετράει μόλις τρία χρόνια ζωής. Την ξεκίνησε το 2015 το εκπτωτικό χωριό McArthurGlen Athens, αξιοποιώντας το γεγονός ότι σημαντικό μέρος των επισκεπτών του είναι τουρίστες. Να σημειωθεί ότι φέτος το McArthurGlen Athens στις 24 Νοεμβρίου θα λειτουργεί από τις 8 το πρωί, δύο ώρες νωρίτερα από το κανονικό του ωράριο. Το 2016 αποφάσισαν να σύρουν τον χορό οι μεγάλες αλυσίδες τεχνολογικών προϊόντων Public και Πλαίσιο, καθώς και η αλυσίδα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών Media Markt. Η κορυφαία αλυσίδα στην κατηγορία ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, η «Κωτσόβολος», πέρυσι επέλεξε να μην προβεί σε διαφήμιση. Κάτι που, ωστόσο, δεν της στοίχισε σύμφωνα με τη διοίκησή της σε τζίρο, καθώς την ημέρα εκείνη εξαπλασίασε τις πωλήσεις της. Φέτος, πάντως, προβαίνει σε μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία για την Black Friday καθώς, όπως παραδέχεται η διοίκησή της, «η Black Friday είναι κάτι που δεν μπορείς να αγνοήσεις». Την τελευταία εβδομάδα πριν από την περυσινή Black Friday αποφάσισαν να συμμετέχουν σχεδόν όλα τα μεγάλα εμπορικά κέντρα και φυσικά πολλές λιανεμπορικές αλυσίδες. Η περυσινή Black Friday έφτασε βεβαίως και στην υπερβολή, καθώς ακόμη και μεζεδοπωλεία προέβησαν σε προσφορές ακολουθώντας την ξαφνική μόδα της ημέρας. Ανάλογα φαινόμενα πάντως δεν αποκλείονται και φέτος, καθώς προσφορές για την Black Friday διαφημίζουν ακόμη και ινστιτούτα αισθητικής.

Φέτος η προετοιμασία ξεκίνησε από νωρίς για μικρούς και μεγάλους. Κατ’ αρχάς oι σχετικές ανακοινώσεις και διαφημίσεις έχουν ξεκινήσει εδώ και δύο εβδομάδες και θα κορυφωθούν αυτή την εβδομάδα. Δεύτερον, αρκετές αλυσίδες καλούν τους καταναλωτές να εγγραφούν στα σχετικά ενημερωτικά έντυπα (newsletters) που αποστέλλονται ηλεκτρονικά, έτσι ώστε να τους πληροφορήσουν από την παραμονή της Black Friday για τα είδη που θα διαθέσουν σε προσφορά. Μάλιστα, στις ιστοσελίδες τους φιλοξενούν οδηγίες για καλύτερες και ασφαλέστερες αγορές, καθώς και ενημερωτικά άρθρα για την ιστορία του θεσμού. Τρίτον, κάποιες αλυσίδες, όπως για παράδειγμα η H&M, ξεκίνησαν από την Πέμπτη και για όλη την εβδομάδα προσφορές.

Ακόμη και επταπλασιασμός των πωλήσεων σε κάποια καταστήματα

Η απρόσμενη επιτυχία της Black Friday στην Ελλάδα έχει να κάνει με το ότι οι Ελληνες είναι επιρρεπείς σε ξενόφερτες μόδες; Αυτή θα ήταν η απλή απάντηση σε μια περίοδο μη κρίσης. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει: το διαθέσιμο εισόδημα έχει συρρικνωθεί δραστικά, τα καταστήματα χάνουν συνεχώς τζίρο και οι καταναλωτές κυνηγούν τις προσφορές, είτε πρόκειται για προϊόντα σούπερ μάρκετ είτε για ρούχα είτε ακόμη και για ένα δείπνο σε εστιατόριο.

Το 2016 σε σύγκριση με το 2008 ο κύκλος εργασιών στο λιανεμπόριο ήταν χαμηλότερος κατά 36,85%, ενώ ο δείκτης όγκου πωλήσεων έχει υποχωρήσει κατά 41,4%. Στο διάστημα αυτό δεκάδες χιλιάδες λιανεμπορικές επιχειρήσεις έβαλαν «λουκέτο», ενώ αρκετές αναγκάστηκαν να συρρικνώσουν το δίκτυο των καταστημάτων τους και να προχωρήσουν σε μειώσεις προσωπικού και αμοιβών. Η Black Friday, όπως και κάθε εκπτωτική περίοδος, αποτελεί πλέον αφενός μια τονωτική ένεση για την αγορά, αφετέρου μια ευκαιρία για τον καταναλωτή να αγοράσει κάτι που είχε ονειρευτεί και δεν μπορούσε να το αποκτήσει με άλλον τρόπο. Το τελευταίο, βεβαίως, στον βαθμό που θα δούμε και στην Ελλάδα εκπτώσεις ακόμη και 70%, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό.

Αποκαλυπτικά για το μέγεθος της επίδρασης που είχε η Black Friday στις πωλήσεις τεσσάρων μεγάλων αλυσίδων διαφόρων κλάδων που συμμετείχαν πέρυσι στην ελληνική Black Friday, είναι τα στοιχεία της εταιρείας Qivos (πρώην Cloudbiz).

Η εταιρεία Qivos δραστηριοποιείται στη δημιουργία προγραμμάτων επιβράβευσης. Οι εταιρείες που συμμετείχαν με προσφορές στην περυσινή Black Friday είδαν τις ημερήσιες πωλήσεις τους να εκτοξεύονται εκείνη την Παρασκευή (25 Νοεμβρίου 2016) σε σύγκριση με την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016 κατά 390% κατά μέσο όρο και 346% κατά μέσο όρο σε σύγκριση με τον ημερήσιο μέσο όρο πωλήσεων εβδομάδας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, κάποιες αλυσίδες είδαν τις πωλήσεις τους την Black Friday αυξημένες έως και 575% σε σύγκριση με μια Παρασκευή πριν και 519% σε σχέση με τον ημερήσιο μέσο όρο πωλήσεων εβδομάδας. Μία από αυτές έκανε πωλήσεις 699.637 ευρώ στην Black Friday του 2016, ενώ μια Παρασκευή πριν οι πωλήσεις ήταν 103.592 ευρώ, και ο ημερήσιος μέσος όρος πωλήσεών της ήταν 112.960 ευρώ. Από την άλλη, αλυσίδες που δεν πραγματοποίησαν προσφορές είδαν τις πωλήσεις τους μειωμένες τόσο σε σύγκριση με μία Παρασκευή πριν όσο και σε σχέση με τον ημερήσιο μέσο όρο εβδομάδας, κατά 4% και 8% αντιστοίχως.

Τριπλάσιες συναλλαγές πραγματοποιήθηκαν την περυσινή Black Friday και στα ηλεκτρονικά καταστήματα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με έρευνα της RTB House τα ηλεκτρονικά καταστήματα σημείωσαν στις 25 Νοεμβρίου 2016 αύξηση στην επισκεψιμότητα κατά 150% σε σχέση με τη συνολική επισκεψιμότητα όλου του Νοεμβρίου. Επιπλέον, οι καταναλωτές πραγματοποίησαν περισσότερες συναλλαγές κατά 228% εκείνη την ημέρα σε σχέση με τις συναλλαγές όλου του μήνα.

Ξεκίνησε το 1932 στις ΗΠΑ και έχει εξαπλωθεί από το Πακιστάν μέχρι τη Βολιβία

Μπορεί στην Ελλάδα η Βlack Friday να μπαίνει τώρα στη ζωή μας, όμως, στις ΗΠΑ μετρά ήδη 85 χρόνια ζωής. Ξεκίνησε το 1932, πραγματοποιείται πάντα την Παρασκευή μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών και σηματοδοτεί την έναρξη της εορταστικής περιόδου ενόψει των Χριστουγέννων.

Γιατί, ωστόσο, μία ημέρα που θεωρείται γιορτή για το λιανεμπόριο ονομάζεται «Μαύρη Παρασκευή»; Οι εκδοχές που κυκλοφορούν είναι πολλές με πιο δημοφιλείς τις ακόλουθες: πρώτον, διότι είναι μια ημέρα που οι επιχειρήσεις από «το κόκκινο», δηλαδή από ζημίες, έχουν κέρδη, λόγω των υψηλών πωλήσεων που διενεργούν. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο όρος Black Friday χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τροχονόμους στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, προκειμένου να περιγράψουν τη φριχτή κίνηση που είχε στους δρόμους εκείνη την ημέρα λόγω των εκπτώσεων και της έναρξης της χριστουγεννιάτικης περιόδου. Αλλωστε, η ονομασία Black Friday θεωρείται ότι καθιερώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ενώ μέχρι τότε ήταν απλώς η επομένη μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών.

Για να αντιληφθεί κάποιος τη σημασία που έχει ειδικά για τις ΗΠΑ η συγκεκριμένη ημέρα, ας δούμε ορισμένα στοιχεία. Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιεί κάθε χρόνο η Εθνική Ομοσπονδία Λιανεμπορίου των ΗΠΑ (National Retail Federation) σε συνεργασία με την Prosper Insights and Analytics στη φετινή Black Friday αναμένεται να ψωνίσουν 115 εκατομμύρια καταναλωτές, ενώ το 2016 ψώνισαν στην Black Friday 101,7 εκατομμύρια καταναλωτές στις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ είναι ένα πενθήμερο προσφορών: ξεκινά από την Ημέρα των Ευχαριστιών, στη συνέχεια πραγματοποιείται η Black Friday, ακολουθεί η Small Business Saturday, η οποία ξεκίνησε το 2010 ως προσπάθεια ενίσχυσης του τζίρου των μικρών επιχειρήσεων, προσφορές γίνονται και την Κυριακή, ενώ έπεται η Cyber Monday.

Η τελευταία ξεκίνησε το 2005 και αφορά εκπτώσεις και προσφορές στο ηλεκτρονικό εμπόριο.

Συνολικά αυτό το πενθήμερο εκτιμάται ότι θα ψωνίσουν 164 εκατομμύρια καταναλωτές, το 69% των Αμερικανών, με το 70% αυτού του αριθμού να πραγματοποιεί τις αγορές του στη διάρκεια της Black Friday. Οι Αμερικανοί καταναλωτές αξιοποιούν την ημέρα αυτή για να πραγματοποιήσουν πολλές από τις χριστουγεννιάτικες αγορές τους, τάση που σιγά σιγά κάνει την εμφάνισή της και στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη φετινή έρευνα της Deloitte για τις δαπάνες που θα κάνουν οι Ελληνες καταναλωτές για τα Χριστούγεννα, το 10% προγραμματίζει τις σχετικές αγορές του την ερχόμενη Παρασκευή, 24 Νοεμβρίου, προκειμένου να επωφεληθεί των χαμηλότερων τιμών.

Χρόνο με τον χρόνο η επιτυχία της Black Friday έχει ως συνέπεια αυτή να εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο και στις πέντε ηπείρους. Πλέον πραγματοποιείται εκτός από τις ΗΠΑ, στον Καναδά, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο Μεξικό, στη Ρουμανία, στο Πακιστάν, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Νορβηγία, στην Αυστραλία, στην Ισπανία, στην Κόστα Ρίκα, στον Παναμά, στη Νότια Αφρική, στην Αυστρία, στην Ελβετία, στη Βολιβία, στην Κολομβία, στη Δανία, στη Φινλανδία, στην Ιρλανδία, στη Σουηδία, στην Ολλανδία, στη Νέα Ζηλανδία, στην Ουκρανία, στο Βέλγιο.

Η εξάπλωση σε πολλές από τις παραπάνω χώρες έχει γίνει μετά το 2010 και σε αρκετές των περιπτώσεων ξεκίνησε από τις προσφορές που γίνονταν αρχικά στα ηλεκτρονικά καταστήματα και μάλιστα από τους παγκόσμιους κολοσσούς στο ηλεκτρονικό εμπόριο, όπως είναι η Amazon. H Amazon ξεκίνησε από την Παρασκευή να «αποκαλύπτει» σταδιακά τις προσφορές στις οποίες θα προχωρήσει στις 24 Νοεμβρίου 2017.

Η Ελλάδα

Αρκετά διστακτικοί ήταν πέρυσι οι μικρομεσαίοι λιανέμποροι. Στην Αθήνα συμμετείχαν στην Black Friday κυρίως οι αλυσίδες και λιγότερο τα μεμονωμένα καταστήματα. Σε ορισμένες περιοχές, πάντως, η συμμετοχή ήταν πολύ υψηλότερη, όπως στα Ιωάννινα (50%) και στο Χαλάνδρι (40% των καταστημάτων).

Τα ποσοστά έκπτωσης έφτασαν έως 40%.

Η Αμερική

Το 30% του τζίρου του λιανεμπορίου στις ΗΠΑ πραγματοποιείται την περίοδο από την Black Friday έως τα Χριστούγεννα. Μόνο την Black Friday υπολογίζεται ότι θα ψωνίσουν φέτος 115 εκατομμύρια Αμερικανοί καταναλωτές. Το 66% αυτών θα ψωνίσει για να επωφεληθεί των εκπτώσεων, ενώ το 26% το κάνει για να τηρήσει την παράδοση.

Και το Διαδίκτυο

Σύμφωνα με την Adobe Digital Insights οι διαδικτυακές πωλήσεις της Black Friday ξεπέρασαν τα 3 δισ. δολάρια το 2016, ενώ για το 2017 οι προβλέψεις κάνουν λόγο για αύξηση του τζίρου στα 5,5 δισ. δολάρια. Οι αριθμοί αυτοί αναμένεται να αυξηθούν το 2017, καθώς πολλοί θέλουν να αποφύγουν τις τεράστιες ουρές που σχηματίζονται στα φυσικά καταστήματα.