Γράφει ο Ceteris Paribus

Ως προεβλέπετο και για τους λόγους που εκτενώς έχουμε αναλύσει στην αρθρογραφία του τελευταίου διαστήματος, η τρίτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος έκλεισε χθες με fast track διαδικασίες και σε κλίμα σχεδόν… φιλικό μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών. Η τεχνική συμφωνία που επιτεύχθηκε, είναι κατ’ ουσίαν ένα «προσύμφωνο» ενόψει της επόμενης, τέταρτης αξιολόγησης, η οποία θα είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια αξιολόγηση: οι όροι και το πλαίσιο του διεθνούς οικονομικού ελέγχου ύστερα από τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος τον Αύγουστο του 2018.

Στην πραγματικότητα, η τρίτη αξιολόγηση είχε κλείσει… τον περασμένο Ιούνιο. Τότε, η συμφωνία για τη δεύτερη αξιολόγηση μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών δεν ήταν α λα καρτ, αλλά ένα μεσοπρόθεσμο «πολιτικό deal», που προεξοφλούσε σε γενικές γραμμές και τα επόμενα βήματα μέχρι και την ολοκλήρωση του τρέχοντος ελληνικού προγράμματος. Όσοι δεν συνέλαβαν αυτή την πλευρά της συμφωνίας του περασμένου Ιουνίου, αναπόφευκτα έπεσαν θύματα αυταπατών και συγχύσεων…

Εις εφαρμογήν του «πολιτικού deal» του Ιουνίου…

Τον Ιούνιο του 2017, λοιπόν, συμφωνήθηκε ότι η μεν ελληνική κυβέρνηση θα υλοποιήσει το whatever it takes, θα κάνει δηλαδή «ό,τι χρειαστεί» κατά την τρίτη αξιολόγηση. Οι δανειστές, από την πλευρά τους, δεσμεύτηκαν να στηρίξουν διακριτικά την κυβέρνηση – δηλαδή να τελειώσουν μαζί της τη «δουλειά» της μετάβασης στο νέο πλαίσιο επιτήρησης ύστερα από τον Αύγουστο του 2018. Με την «γαλαντόμα» συναίνεσή τους στη διάθεση του «κοινωνικού μερίσματος» από την κυβέρνηση, οι δανειστές τήρησαν το… συμβόλαιο. Με το «ναι σε όλα» στους δανειστές ώστε να κλείσει γρήγορα-γρήγορα η τρίτη αξιολόγηση, η κυβέρνηση έπραξε επίσης το… χρέος της. Εδώ όμως τελειώνουν οι εκατέρωθεν ρητές δεσμεύσεις και απομένουν δεσμεύσεις γενικού χαρακτήρα και εξαιρετικής βαρύτητας, η τήρηση των οποίων εξαρτάται και από αστάθμητους παράγοντες, κυρίως πολιτικούς: τις πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία και τον τρόπο που θα επηρεάσουν τη νέα ευρωπαϊκή «αρχιτεκτονική», την παραμονή ή όχι του ΔΝΤ στο μεταμνημονιακό πλαίσιο επιτήρησης κ.λπ. Παρ’ όλους αυτούς τους αστάθμητους παράγοντες, το «πολιτικό deal» του Ιουνίου περιλαμβάνει δύο επιπλέον βασικές συμφωνίες:

Πρώτο, ότι η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης στο whatever it takes παραμένει. Και ήδη το ρεπορτάζ βοά ότι τα ζητήματα πιθανών νέων μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα (που η συμφωνία για την τρίτη αξιολόγηση, για πρώτη φορά δεν περιλαμβάνει) μετατίθενται για την τέταρτη αξιολόγηση, του Μαΐου – Ιουνίου 2018. Μεταξύ αυτών, πιθανή αναπροσαρμογή προς τα πάνω συντελεστών του ΕΝΦΙΑ, πιθανή επίσπευση της εφαρμογής του μειωμένου αφορολόγητου από το 2019 και επέκταση του δημοσιονομικού «κόφτη» και μετά το 2018.

Δεύτερο, ότι η όποια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα έχει οριακό χαρακτήρα.Βάσει αυτής της συμφωνίας, η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε να μην κάνει «μεγάλη φασαρία» γι’ αυτό το ζήτημα… Πράγματι, η ελληνική κυβέρνηση έχει στέρξει στην εξαίρεση αυτού του θέματος από την ατζέντα των συζητήσεων. Διακριτικά μόνο, διαρρέει ότι ίσως πλέον, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα θέσει νέα δημοσιονομικά ζητήματα πέραν όσων θέτουν ή θα θέσουν οι Ευρωπαίοι δανειστές, η παραμονή του ΔΝΤ να είναι συμφέρουσα για την Ελλάδα γιατί θα πιέζει για καλύτερες λύσεις για το χρέος – μια έμμεση παραδοχή ότι έριξε «λευκή πετσέτα» στο ζήτημα του χρέους και περιμένει θετικές εξελίξεις μόνο σαν αποτέλεσμα διεργασιών και αντιπαραθέσεων στους κόλπους των δανειστών. (Το ζήτημα του χρέους θα μας απασχολήσει ειδικά σε επόμενο άρθρο)

Ωστόσο, η εμπιστοσύνη μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών δεν έχει αποκατασταθεί, γι’ αυτό η υλοποίηση της συμφωνίας πρέπει να αποδεικνύεται βήμα το βήμα. Έτσι, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι έκλεισε η τεχνική συμφωνία και αναμένεται η επικύρωσή της από το αυριανό Eurogroup αλλά δεν ορίσθηκε το ύψος των δόσεων που θα εκταμιεύσει ο ESM. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι η κυβέρνηση δεν δείχνει να ανησυχεί γι’ αυτό…

Οι πληροφορίες λένε ότι το τελικό ύψος των δόσεων θα καθοριστεί ύστερα από το κλείσιμο της τέταρτης αξιολόγησης (και «υπεραξιολόγησης» καλουμένης), άρα τελεί υπό τις προϋποθέσεις της τελικής, «μεγάλης συμφωνίας» του επόμενου Μαΐου – Ιουνίου.

Το ρεπορτάζ κακώς «τσουβαλιάζει» σαν θέματα που παρέμειναν ανοιχτά το ζήτημα του ΦΠΑ στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και το ζήτημα των δόσεων του ESM: Το πρώτο, αφορά αν θα δοθεί ένα ακόμη πολιτικό «δώρο» στην κυβέρνηση, ενώ το δεύτερο αφορά το κλείσιμο του συνολικού «πακέτου» της μεταμνημονιακής περιόδου του διεθνούς οικονομικού ελέγχου.

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία

Ενδεικτικό των δειγμάτων καλής θέλησης εκατέρωθεν, είναι το γεγονός ότι το αυριανό Eurogroup καλείται να επικυρώσει μια καταρχήν συμφωνία χωρίς προκαταβολική νομοθέτηση πολλών και κρίσιμων προαπαιτούμενων, όπως συνηθιζόταν μέχρι τώρα: οι δανειστές είναι σίγουροι πως η κυβέρνηση θα πράξει τα δέοντα. Πράγματι, μέχρι τις 20 Ιανουαρίου θα υπάρξει καταιγισμός νομοθέτησης των συμφωνηθέντων προαπαιτουμένων.

Τα βασικά σημεία της τεχνικής συμφωνίας είναι τα εξής:

  • Κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς, ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, αστυνομική επιτήρηση των πλειστηριασμών στα Ειρηνοδικεία.
  • Καθιέρωση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και για οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία και την εφορία, με βάση την εμπορική και όχι την αντικειμενική αξία. Η έναρξη τέτοιων πλειστηριασμών έχει τεθεί ως προαπαιτούμενο της «υπεραξιολόγησης» του Μαΐου – Ιουνίου.
  • Πώληση του 40% των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ και απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου.
  • Κατάργηση του ΕΚΑΣ μέχρι το τέλος του 2019. Από οτ μέτρο προβλέπονται εξοικονομήσεις 800 εκατ. ευρώ το 2018 και 853 εκατ. ευρώ το 2019.
  • Αύξηση των οικογενειακών επιδομάτων για το πρώτο και δεύτερο παιδί, αλλά μείωσή τους για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, ταυτόχρονα με νέο «ψαλίδι» σε κοινωνικά και προνοιακά επιδόματα.
  • Νέα νομοθεσία για την προκήρυξη απεργιών, που θα προβλέπει ότι για να ληφθεί απόφαση απαιτείται πλειοψηφία σε σώμα με απαρτία 50% επί των εγγεγραμμένων.
  • Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών των αυτοαπασχολούμενων. Εναλλακτικά, η κυβέρνηση έχει θέσει την πρόταση για μείωσή τους με κάλυψη των όποιων απωλειών μέσω αύξησης των συντελεστών του ΕΝΦΙΑ!
  • Πλήρη συγχώνευση όλων των ασφαλιστικών ταμείων στον ΕΦΚΑ (π.χ. ΕΔΟΕΑΠ).

Η κυβέρνηση ελπίζει ότι το ΔΝΤ δεν θα προσθέσει άλλα δημοσιονομικά ζητήματα… πλην της επίσπευσης εφαρμογής του μειωμένου αφορολογήτου ορίου από το 2019 αντί του 2020.