«Στενός κορσές» για την Ελλάδα: Οι δεσμεύσεις-«φωτιά» της κυβέρνησης Τσίπρα για τη μεταμνημονιακή εποχή

Το ανακοινωθέν του Eurogroup περιγράφει λεπτομερώς τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, το πλαίσιο του προγράμματος μεταμνημονιακής παρακολούθησης και συνοδεύεται από παράρτημα δύο σελίδων, στο οποίο σημειώνονται «τηλεγραφικά» οι δεσμεύσεις των επόμενων ετών.

Η επιμήκυνση των δανείων του EFSF θα είναι δέκα έτη, σε συνδυασμό με επέκταση της περιόδου χάριτος για την πληρωμή επιτοκίων επίσης για δέκα έτη. Η δόση που θα λάβει η Ελλάδα θα είναι 15 δισ. ευρώ. Από αυτό το ποσό, τα 3,3 δισ. θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξαγορά προηγούμενων δανείων, όπως αυτών του ΔΝΤ.

Στο παράρτημα, κάτω από την διατύπωση «fiscal structural measures», δηλαδή δημοσιονομικά, διαρθρωτικού χαρακτήρα μέτρα, «κρύβεται» η επαναβεβαίωση της μείωσης των συντάξεων και του αφορολόγητου, καθώς αυτή είναι η ορολογία με την οποία περιγράφουν τα μέτρα αυτά οι θεσμοί και στο παράρτημα σημειώνεται ότι η Ελλάδα θα σεβαστεί απολύτως τη δέσμευσή της να διασφαλίσει την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και 2,2% από το 2023 έως το 2060.

Αναλυτικότερα:

Πολυεπίπεδες μεταρρυθμίσεις, εκσυγχρονισμό του Δημοσίου και πολλές δεσμεύσεις προβλέπει το κείμενο των υποχρεώσεων που καλείται να ακολουθήσει η Ελλάδα στη μεταπρογραμματική εποχή, έτσι ώστε να συνεχίσει να λαμβάνει τα μέτρα βιωσιμότητας του χρέους.

Ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα σημεία του ανακοινωθέντος είναι τα εξής:

1) Δημοσιονομικά

– Προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022 και 2,2% από το 2023 ως το 2060

– Σημειώνεται ότι “οι συμφωνηθείσες δεσμεύσεις πολιτικής που σχετίζονται με το πρόγραμμα θα συνδεθούν με την επιστροφή των ANFAs και SMP” κάτι που σημαίνει ότι η σταδιακή επιστροφή αυτού του ποσού που υπολογίζεται σε 4,5 δισ ευρώ θα γίνεται ανάλογα με την τήρηση των δεσμεύσεων του προγράμματος μεταμνημονιακής παρακολούθησης

– Γίνεται έμμεση αναφορά στις περικοπές συντάξεων και στη μείωση αφορολόγητου καθώς ζητά απ’ την Ελλάδα να σεβαστεί όλες τις δεσμεύσεις της για τη διασφάλιση των ετήσιων δημοσιονομικών στόχων.

– Ζητείται η επαρκής στελέχωση της Ανεξάρτητης Αρχής Εσόδων. Συγκεκριμένα οι μόνιμοι απασχολούμενοι ως το τέλος της χρονιάς θα πρέπει να φθάσουν τις 12.000. Ως το τέλος του 2019 τις 12.500 και ως το τέλος του 2021 τις 13.322

– Η Ελλάδα θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις για να αποφύγει τη συσσώρευση ληξιπρόθεσμων και τις μεταρρυθμίσεις που υποδεικνύει το ελεγκτικό συνέδριο

– Θα ολοκληρώσει τη παρακολούθηση και πρόβλεψη μετρητών για το σύστημα λογαριασμού του Γενικού Δημοσίου, το Σχέδιο Λογαριασμών για την κεντρική διοίκηση

– Μέχρι τα μέσα του 2020 θα πρέπει ο ΕΝΦΙΑ και οι λοιποί φόροι στην ακίνητη περιουσία να μπορούν να υπολογίζονται με βάση αντικειμενικές αξίες που θα είναι πλήρως ευθυγραμμισμένες με τις τρέχουσες εμπορικές τιμές.

– Η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και θα πρέπει να ολοκληρώσει αυτές που έχει προτείνει το Ελεγκτικό Συνέδριο ως τα μέσα του 2021

– Ως το τέλος του 2019 πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το σύστημα παρακολούθησης

2) Κοινωνική πρόνοια

– Η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειες για εκσυγχρονισμό του συστήματος πρόνοιας με την τεχνική βοήθεια της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (SRSS)

– Ως τα μέσα του 2020 θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η δημιουργία ενός ενιαίου ταμείου συντάξεων (ΕΦΚΑ).

– Να εκσυγχρονίσει το σύστημα υγείας ανοίγοντας 120 κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΤΟΜΥ) ως τα μέσα του 2018. Ως τα μέσα του 2020 θα πρέπει να έχουν ανοίξει και τα 240 που έχουν προβλεφθεί.

– Ως το τέλος της χρονιάς θα πρέπει να λειτουργεί η Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), η οποία ως τα μέσα του 2020 θα πρέπει να έχει καταφέρει να είναι υπεύθυνη για την κάλυψη τουλάχιστον του 30% των νοσοκομειακών δαπανών και 40% ως τα μέσα του 2022.

– Να ολοκληρώσει τα κοινωνικά δίκτυα ασφαλείας και τη μεταρρύθμιση τους εφαρμόζοντας τα συμφωνηθέντα για τον τρόπο υπολογισμού της αναπηρίας ως τα μέσα του 2019, αναθεωρώντας τις επιχορηγήσεις των τοπικών μέσων μεταφοράς ως το τέλος του 2019 και ολοκληρώνοντας τους τρεις πυλώνες του Εισοδήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης ως το τέλος του 2019.

3) Χρηματοοικονομική σταθερότητα

– Η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις για την αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος, που συμπεριλαμβάνουν και τη διαχείριση των κόκκινων δανείων διασφαλίζοντας τη διαρκή αποτελεσματικότητα του σχετικού νομικού πλαισίου (πτωχευτική διαδικασία νοικοκυριών και επιχειρήσεων, εξωδικαστικοί συμβιβασμοί, ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, πωλήσεις κόκκινων δανείων κοκ)

– Θα λάβει μέτρα βελτίωσης της λειτουργίας της δικαιοσύνης με χρηματοοικονομική εκπαίδευση των δικαστών ως το τέλος της χρονιάς και ολοκλήρωση της Πύλης Ψηφιακών Υπηρεσιών Δικαστηρίων – ΟΣΔΔΥ ως τα μέσα του 2020

– Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα πρέπει ως το τέλος της χρονιάς να αναπτύξει μία στρατηγική εξόδου για την πώληση των μεριδίων που κατέχει στις συστημικές τράπεζες. Θα παραμείνει αυτόνομο από τη πολιτική και θα συνεχίσει να λειτουργεί με εμπορικούς όρους. Η απόφαση για τη ρευστοποίηση θα ληφθεί ως τα μέσα του 2022.

– Θα συνεχιστεί η χαλάρωση των capital controls, σύμφωνα με τον οδικό χάρτη

4) Αγορά εργασίας – αγορές προϊόντων

– Η Ελλάδα θα περιφρουρησει την ανταγωνιστικότητα μέσω μιας διαδικασίας επικαιροποίησης του κατώτατου μισθού, που θα είναι ευθυγραμμισμένη με τις προβλέψεις 4172/2012.

– Η εφαρμογή του σχεδίου για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας θα ολοκληρωθεί ως τα μέσα του 2019

– Η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τη μεταρρύθμιση για την αδειοδότηση των επενδύσεων

– Θα ολοκληρώσει το κτηματολόγιο ως τα μέσα του 2021, εντάσσοντας μέσα πλήρεις πληροφορίες για τις δασικές εκτάσεις ως τα μέσα του 2019.

– Για την ενεργειακή μεταρρύθμιση, η αποεπένδυση της ΔΕΗ απ’ τα λιγνιτικά θα έχει ολοκληρωθεί ως το τέλος της χρονιάς

– Ως τα μέσα του 2019 θα λειτουργεί πλήρως το Target Model ενώ τα μέτρα που συμφωνήθηκαν από κοινού για το σύστημα δημοπρασιών ενέργειας ΝΟΜΕ θα εφαρμοστούν ως τα μέσα του 2019

5) Υπερταμείο και ιδιωτικοποιήσεις

– Το Πρόγραμμα Αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας και το Στρατηγικό Σχέδιο της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (Υπερταμείου) θα εφαρμόζεται σε μία διαρκή βάση

– Η Ελλάδα δεσμεύεται να ολοκληρώσει τις συναλλαγές του ΔΑΑ «Ελ. Βενιζέλος» και του ΔΕΣΦΑ (ως τα μέσα 2018), των ΕΛΠΕ (συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς υπολοίπων μετοχών στο Υπερταμείο) και της Μαρίνας Αλίμου (ως τα μέσα 2019), της Εγνατίας, του εμπορικού σκέλους της ΔΕΠΑ, των μετοχών του ΔΑΑ, της ΕΥΔΑΠ, της ΕΥΑΘ και των λιμανιών Αλεξανδρούπολης και Καβάλας (ως το τέλος 2019).

– Την πώληση ή άλλη μορφή νομισματοποίησης των μετοχών της ΔΕΗ, του δικτύου της ΔΕΠΑ, των περιφερειακών λιμένων Ηγουμενίτσας και Κερκύρας και της υπόγειας αποθήκης της Καβάλας (ως τα μέσα του 2021) καθώς και άλλα περιφερειακά λιμάνια (ως τα μέσα του 2022) που θα προταθούν απ’ τους συμβούλους του ΤΑΙΠΕΔ και βάσει της συμφωνηθείσας διαδικασίας μεταξύ της κυβέρνησης και του Ταμείου.

– Τη μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο και την αναδιάρθρωση της εταιρείας ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) που θα ολοκληρωθούν στα τέλη του 2018

– Αξιολόγηση/αντικατάσταση όλων των ΔΣ των ΔΕΚΟ ως τα μέσα 2019

6) Δημόσια Διοίκηση

– Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης θα συνεχιστεί

– Θα ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων στο Δημόσιο. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίσει το διορισμό Διοικητικών Γενικών Γραμματέων και όλων των Γενικών Διευθυντών σύμφωνα με το νόμο 4369/2016 ως το τέλος του 2018 με ανεξάρτητη αξιολόγηση της διαδικασίας

– Ολοκλήρωση του τρίτου κύματος κινητικότητας στο Δημόσιο ως τα μέσα του 2019

– Ολοκλήρωση του κεντρικού συστήματος διαχείρισης ανθρώπινων πόρων (ψηφιακό οργανόγραμμα για όλους τους δημόσιους φορείς και σύνδεση με μία αρχή πληρωμών) ως το τέλος του 2019

-Εφαρμογή όλων των συστάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς ως τα μέσα του 2021.

Η ανακοίνωση του Eurogroup στα ελληνικά

Τα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους που υιοθέτησαν σήμερα οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης περιλαμβάνονται αναλυτικά στην τελική δήλωση του Eurogroup, η οποία χαιρετίζει επίσης την ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης και περιγράφει το πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας.

Ειδικότερα, στην ανακοίνωση του Eurogroup επικροτούνται οι ελληνικές αρχές για την ολοκλήρωση της εφαρμογής των προαπαιτούμενων και την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος. «Η Ελλάδα βγαίνει από το πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας με μια ισχυρότερη οικονομία που στηρίζεται στις δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν» αναφέρει η δήλωση, επισημαίνοντας πως «είναι σημαντικό να συνεχιστούν αυτές οι μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποτελούν τη βάση για μια βιώσιμη πορεία ανάπτυξης με υψηλότερη απασχόληση και δημιουργία θέσεων εργασίας». Στο πλαίσιο αυτό, το Eurogroup χαιρετίζει και την ολοκλήρωση της στρατηγικής ανάπτυξης της Ελλάδας, η οποία «στοχεύει στην ενίσχυση της μακροπρόθεσμης αναπτυξιακής προοπτικής της Ελλάδας και στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος».

Σε ό,τι αφορά τους στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος για το μέλλον, το Eurogroup χαιρετίζει τη δέσμευση της Ελλάδας να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και τη μετέπειτα ευθυγράμμισή της με τους κανόνες της ΕΕ. «Η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει ότι αυτό συνεπάγεται ένα πρωτογενές πλεόνασμα κατά μέσο όρο 2,2% του ΑΕΠ κατά την περίοδο από το 2023 έως το 2060» σημειώνει η ανακοίνωση.

Σε ό,τι αφορά την έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους το Eurogroup υπενθυμίζει ότι «οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας θα πρέπει να παραμείνουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και κάτω από το 20% του ΑΕΠ στη συνέχεια, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι το χρέος μειώνεται σταθερά».

Ως μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους η δήλωση του Eurogroup παραθέτει:

– την κατάργηση από το 2018 του step-up επιτοκίου που σχετίζεται με τα δάνεια του δεύτερου ελληνικού προγράμματος.

– τη χρήση από τον ESM των κερδών των κεντρικών τραπεζών (SMPs, ANFAs) από τα ελληνικά ομόλογα του 2014 και τη σταδιακή επιστροφή τους στην Ελλάδα. Τα εν λόγω κεφάλαια θα μεταφέρονται στην Ελλάδα ισόποσα, σε εξαμηνιαία βάση (Δεκέμβριο και Ιούνιο), αρχής γενομένης από το 2018 μέχρι τον Ιούνιο του 2022 μέσω ξεχωριστού λογαριασμού του ESM και θα χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών ή για τη χρηματοδότηση άλλων συμφωνηθέντων επενδύσεων.

– την παράταση της περιόδου χάριτος για τα δάνεια του EFSF κατά 10 χρόνια και την επιμήκυνση της μέσης διάρκειας λήξης κατά 10 χρόνια.

Επίσης, σημειώνεται ότι «βάσει της ανάλυσης της βιωσιμότητας του χρέους από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, το Eurogroup θα επανεξετάσει στο τέλος της περιόδου χάριτος, το 2032 εάν χρειάζονται πρόσθετα μέτρα χρέους», ενώ γίνεται αναφορά στη συμφωνία του Μαΐου του 2016 για ένα «μηχανισμό, ο οποίος θα ενεργοποιείται στην περίπτωση πολύ δυσμενέστερου απρόοπτου μακροοικονομικού σεναρίου». Αυτός ο μηχανισμός, θα περιέχει μέτρα όπως την «περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους με ανώτατο όριο και παρατάσεις των πληρωμών τόκων του δανείου του EFSF», στο βαθμό που είναι αναγκαία για τη βιωσιμότητα του χρέους.

Σε ό,τι αφορά τη μεταμνημονιακή εποπτεία, το Eurogroup επισημαίνει ότι τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους «πρέπει να περιέχουν κίνητρα που θα διασφαλίζουν ισχυρή και συνεχή εφαρμογή από την Ελλάδα των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος». Αναφέρεται επίσης στη σύνδεση συγκεκριμένων δεσμεύσεων πολιτικής με την επιστροφή των SMPS και ANFAs, καθώς και την κατάργηση του επιτοκίου step up, χαιρετίζοντας παράλληλα «την πρόθεση της Επιτροπής να ενεργοποιήσει τη διαδικασία ενισχυμένης εποπτείας τις επόμενες εβδομάδες και επίσης την υποστήριξη αυτής της προσέγγισης από τις ελληνικές αρχές».

Εξάλλου, στην ανακοίνωση του Eurogroup γίνεται αναφορά στις εν εξελίξει νομικές διαδικασίες κατά των εμπειρογνωμόνων του ΤΑΙΠΕΔ και κατά του πρώην προέδρου και άλλων στελεχών της ΕΛΣΤΑΤ, καλώντας τους θεσμούς να παρακολουθούν την πορεία τους στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής επιτήρησης.

Αναφορικά με την τελευταία δόση που θα λάβει η Ελλάδα, το Eurogroup σημειώνει:

«Με την ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών, τα όργανα διοίκησης του ESM αναμένεται να εγκρίνουν την εκταμίευση της πέμπτης και της τελευταίας δόσης του προγράμματος του ESM ύψους 15 δισ. ευρώ. Από το συνολικό αυτό ποσό, 5,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε ξεχωριστό λογαριασμό και θα χρησιμοποιηθούν για την εξυπηρέτηση του χρέους, ενώ τα 9,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε ειδικό λογαριασμό για τη δημιουργία ταμειακού αποθέματος, που θα χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση του χρέους σε περίπτωση ανάγκης». Η χρήση των εν λόγω κεφαλαίων θα γίνεται μετά από συμφωνία με τους θεσμούς, ενώ σημειώνεται ότι «συνολικά, η Ελλάδα βγαίνει από το πρόγραμμα με ένα σημαντικό ταμειακό απόθεμα ύψους 24,1 δισ. ευρώ, το οποίο θα καλύψει τις δανειακές ανάγκες της κυβέρνησης για περίπου 22 μήνες μετά το τέλος του προγράμματος».

Τέλος, σχετικά με το ΔΝΤ, η δήλωση του Eurogroup αναφέρει ότι «η διοίκηση του ΔΝΤ εξέφρασε την ικανοποίησή της για την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος ESM και για την περαιτέρω εξειδίκευση των μέτρων για το χρέος που δόθηκε σήμερα από τα κράτη-μέλη».

Συνεχίζοντας, επισημαίνεται ότι παρόλο που «δεν είναι πλέον δυνατή η ενεργοποίηση» του δικού του προγράμματος, το ΔΝΤ επιβεβαίωσε «τη συνεχιζόμενη συμμετοχή του στην Ελλάδα στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας, παράλληλα με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα».