Εναν αναπάντεχο «σύμμαχο» της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, ο οποίος μπορεί να συμβάλει στην εξήγηση των επώδυνων εξάρσεων της νόσου, ανακάλυψαν ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια στις ΗΠΑ. Η ανακάλυψη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Immunology» δίνει ελπίδες για την ανάπτυξη νέων θεραπειών ενάντια στην αυτοάνοση διαταραχή ενώ παράλληλα μπορεί να επιτρέψει τη χρήση ενός απλού τεστ αίματος για την ανίχνευση ατόμων που αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Αναπάντεχα ευρήματα

Τα ευρήματα ήταν αναπάντεχα για τους ερευνητές. Η Σάνγια Αραντζέλοβιτς, ερευνήτρια στο εργαστήριο του καθηγητή Κόντι Ραβιτσάντραν, βρισκόταν στη φάση διεξαγωγής πειραμάτων σε ποντίκια με στόχο να κατανοήσει καλύτερα τι προκαλεί τη φλεγμονή που συνδέεται με τη φλεγμονώδη αρθρίτιδα. Παρατήρησε λοιπόν ότι η αποσιώπηση ενός γονιδίου που ονομάζεται ELMO1 οδηγούσε σε ύφεση τα συμπτώματα της αρθρίτιδας στα πειραματόζωα. Η ανακάλυψη αυτή την εξέπληξε καθώς η ερευνητική ομάδα στην οποία συμμετέχει πίστευε αρχικώς ότι η αποσιώπηση του συγκεκριμένου γονιδίου θα συνδεόταν αντιθέτως με αύξηση της φλεγμονής.

«Το εύρημα αυτό μας άφησε έκπληκτους» ανέφερε ο δρ Ραβιτσάντραν, επικεφαλής του Τμήματος Μικροβιολογίας, Ανοσολογίας και Βιολογίας του Καρκίνου στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης και προσέθεσε: «Λατρεύω αυτού του είδους τα ευρήματα επειδή κατά πρώτον μας λένε ότι δεν είχαμε κατανοήσει πλήρως το επιστημονικό πρόβλημα όταν ξεκινήσαμε να το εξερευνούμε και κατά δεύτερον επειδή μας προκαλούν να σκεφτούμε με διαφορετικό τρόπο. Με δεδομένο ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα πλήττει εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, νιώσαμε την ανάγκη να διερευνήσουμε περαιτέρω την αναπάντεχη αυτή ανακάλυψη».

Η περαιτέρω διερεύνηση έδειξε ότι το γονίδιο ELMO1 προάγει τη φλεγμονή μέσω μιας ομάδας λευκών αιμοσφαιρίων που ονομάζονται ουδετερόφιλα. Ο δρ Ραβιτσάντραν περιέγραψε τα ουδετερόφιλα ως την «πρώτη γραμμή άμυνας» του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς «μυρίζονται» πρώτα τις πιθανές απειλές και εξαπολύουν επίθεση. «Υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι καλά για τον οργανισμό καθώς μας σώζουν από πολλές βακτηριακές λοιμώξεις. Πολλές φορές όμως τα «πυρά» τους μπορεί να είναι καταστροφικά για τους υγιείς ιστούς – όταν για παράδειγμα εξαπολύουν επίθεση για πολύ μεγάλο διάστημα ή εμφανίζονται σε μια περιοχή σε πολύ μεγάλους αριθμούς – στην περίπτωσή μας διηθώντας στις αρθρώσεις στην αρθρίτιδα».

Προς προγνωστικό τεστ αίματος

Οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης ότι υπάρχει μια φυσική παραλλαγή (πολυμορφισμός) του γονιδίου ELMO1, η οποία βοηθά τα ουδετερόφιλα να γίνουν πιο «δραστήρια» και να εισβάλουν σε μεγαλύτερους αριθμούς στις αρθρώσεις προκαλώντας φλεγμονή. Εκτιμούν ότι μελλοντικά ένα πιθανό τεστ αίματος θα μπορεί να εντοπίζει ποια άτομα φέρουν αυτή την παραλλαγή συμβάλλοντας σημαντικά στην πρόγνωση της νόσου.

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ειδικοί σε γενικές γραμμές είναι απρόθυμοι να μπλοκάρουν γονίδια όπως το ELMO1 στους ανθρώπους.

Και αυτό διότι τέτοια γονίδια εκτιμάται ότι παίζουν πολλούς και διαφορετικούς ρόλους στον ανθρώπινο οργανισμό. Ωστόσο ο δρ Ραβιτσάντραν πιστεύει πως το ELMO1 είναι διαφορετικό: «Το ELMO1 κωδικοποιεί την παραγωγή πολύ συγκεκριμένων ομάδων πρωτεϊνών μόνο στα ουδετερόφιλα και σε κανέναν άλλον τύπο κυττάρων από τους πολλούς που ελέγξαμε. Ετσι θεωρούμε ότι θα μπορούμε να παρέμβουμε μέσω της αποσιώπησής του επιλεκτικά σε έναν μόνο κυτταρικό τύπο ώστε να μειώσουμε τη φλεγμονή της αρθρίτιδας».

Αποσιώπηση χωρίς παρενέργειες

Οταν η ερευνητική ομάδα μπλόκαρε το ELMO1 σε ποντίκια με ρευματοειδή αρθρίτιδα, η φλεγμονή των αρθρώσεων στα πειραματόζωα μειώθηκε σημαντικά χωρίς να εμφανιστούν άλλα προβλήματα στον οργανισμό τους, σημείωσε ο επικεφαλής της μελέτης.

Ο ίδιος και η ομάδα του προσπαθούν τώρα να εντοπίσουν φάρμακα που θα μπορούσαν να αποσιωπήσουν το γονίδιο.

Συγχρόνως σχεδιάζουν το τεστ αίματος που θα εντοπίζει τον πολυμορφισμό του ELMO1, ο οποίος οδηγεί τα ουδετερόφιλα στο να επιτελέσουν καταστροφικό έργο στις αρθρώσεις. «Η μελέτη αυτή αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα σχετικά με το πώς η βασική έρευνα μπορεί να οδηγήσει σε νέες ανακαλύψεις για σοβαρά κλινικά προβλήματα που επηρεάζουν τη ζωή μεγάλου αριθμού ανθρώπων» κατέληξε ο δρ Ραβιτσάντραν.