‘Το δάσος στο γήπεδο’

‘Το δάσος στο γήπεδο’

Με ένα ενδιαφέρον άρθρο του που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα αθλητικού περιεχομένου ‘Contra.gr,’ o αθλητικογράφος Γιώργος Περπερίδης[1] αναφέρεται σε ένα πρωτότυπο καλλιτεχνικό εγχείρημα[2] που λαμβάνει χώρα στο γήπεδο ή στον αγωνιστικό χώρο του γηπέδου του Αυστριακού ποδοσφαιρικού συλλόγου ‘Αούστρια Κλάγκενφουρτ,’ με τον Ελβετό καλλιτέχνη Klaus Littmann, να προβαίνει στην τοποθέτηση δένδρων εντός αγωνιστικού χώρου που συνθέτουν ένα ‘αυτόνομο’ δάσος.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο άρθρο του ο Γιώργος Περπερίδης: «Σκλήθρες, λεύκες, ιτιές, σφένδαμοι, βελανιδιές και άλλες κατηγορίες δέντρων (συνολικά 299) συνθέτουν το δάσος που δημιουργήθηκε στον αγωνιστικό χώρο του γηπέδου!».[3]

Ο Ελβετός καλλιτέχνης «εμπνεύστηκε από την ιδέα του Αυστριακού αρχιτέκτονα Max Peitner και το δυστοπικό του σχέδιο ‘For forest – The Enending Attraction of Nature’ πριν από τρεις δεκαετίες»,[4] διαβάζουμε εκ νέου, εκεί όπου ο Klaus Littmann, επιχειρώντας την ίδια συνάρθρωση εντός του όλου καλλιτεχνικού project, ποδοσφαίρου (κοινωνιο-ποδοσφαιρικό ‘πράττειν’), και περιβάλλοντος-περιβαλλοντικής ευαισθησίας, προσιδιάζει στην, κατά τον Γερμανό ποιητή Φρίντριχ Χαίλντερλιν, «αναστροφή»[5] (Umkehr), ήτοι στην καλλιτεχνική-πραγμολογική ανά-κληση του γηπέδου μίας ποδοσφαιρικής ως χώρου κλιματικής-περιβαλλοντικής ενθύμησης (η επικεφαλής Πολιτικής της ‘WWF Ελλάς’ Θεοδότα Νάντσου, κάνει λόγο πλέον για «κλιματική κρίση» και όχι για «κλιματική αλλαγή»),[6] ενώ προσεγγίζει εκ νέου τον αγωνιστικό χώρο και τις διαστάσεις του υπό το εμπρόθετο πρίσμα της άμεσης, ‘δυναμολογικής’ ή αλλιώς ‘ζωτικής γέννησης,’ αναγνωρίζοντας όχι τους ποδοσφαιριστές δύο αντίπαλων ομάδων, όσο την αξιο-θεμελίωση-‘γέννηση’[7] ενός δάσους που περιλαμβάνει διάφορα είδη και εννοιολογείται ως «Οίκος της Ζωής μέσα στη Φύση»,[8] για να παραπέμψουμε στην αναλυτική του Σάββα Μιχαήλ, αναπαράγοντας τις σημάνσεις μίας στρατηγικής έγκλησης ή διά-κλεισης: σε αυτό το πλαίσιο, το δάσος και το δασικό οικοσύστημα φέρει τις και ‘φορτισμένες’ πλαισιώσεις της δυνατότητας αναπαράστασης όχι ως ‘πνεύμονας’ (κάτι που κατέστη εμφανές στις πρόσφατες πυρκαγιές του Αμαζονίου),[9] αλλά ως ένας «Οίκος της Ζωής» που εδώ εν προκειμένω, εναλλάσσεται (επρόκειτο για περιοδικό έκθεση που εκκίνησε στις 8 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 27 Οκτωβρίου),[10] με την πρόσληψη του ποδοσφαιρικού σταδίου ως συμβολικού ‘Οίκου-Εστίας’ για τους φιλάθλους της τοπικής ποδοσφαιρικής ομάδας, αφήνοντας να διαρρεύσει η ιδιαίτερη εμμένεια της ‘κρίσης’: πόσα τέτοια δάση καταστρέφονται καθημερινά; Τι δύναται να σημάνει η απώλεια του για το τοπικό οικοσύστημα και για την βιο-ποικιλότητα; Πως αναπτύσσεται ένα δάσος εντός ποδοσφαιρικό γηπέδου με διακύβευμα-πρόταγμα όχι πλέον το τέρμα-γκολ, αλλά την ‘γέννηση’ και την διατήρηση ενός δάσους;

 

Το ποδόσφαιρο και ο ‘οίκος’ του, συγκλίνουν με το όλο ‘πνεύμα’ του project του Littmann, πάνω στο έδαφος μίας ‘σκοπολογίας’ που συνυφαίνεται για να προσλάβει όμως και διαφορετικές ατραπούς.

Το ποδοσφαιρικό γήπεδο[11] και οι διαστάσεις του δύνανται να λειτουργήσουν ως ‘κάτοπτρο’ εντός του οποίου αναδεικνύεται το διφυές πλαίσιο της κρισιμότητας-σημαντικότητας της κλιματικής αλλαγής, η θεωρούμενη ως απουσία εν-συναίσθησης για ό,τι επι-τελείται ‘βίαια’ και δραστικά, συγκροτώντας και νοηματοδοτώντας παράλληλα το σημαίνον του ‘θεατή.’ ‘Θεατής’ του ποδοσφαιρικού αγώνα και θεάματος, ή και ‘θεατής’ ως προς το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής που εδώ συγκεκριμενοποιείται διαμέσου της εγκατάστασης και της ανάδειξης του δάσους;

Ο ίδιος ο δημιουργός τονίζει ό,τι «στόχος μας ήταν να αμφισβητήσουμε την αντίληψή μας για τη φύση και να προβληματιστούμε για το μέλλον της», υποστηρίζει χαρακτηριστικά ο δημιουργός του project με την υποσημείωση πως ενδεχομένως μια μέρα «η φύση να βρίσκεται μέσα ειδικά σχεδιασμένους χώρους».[12]

Δύναται να αναφερθεί πως ο λόγος που αρθρώνει ο Ελβετός καλλιτέχνης σχηματοποιείται το πεδίο της αμφισβήτησης μίας ‘κρατούσας αντίληψης’ για το φύση, προχωρεί στην έγκληση του μεσο-μακροπρόθεσμου μέλλοντος ως χρόνου όπου δεν θα ‘ενυπάρχουν’ δάση (‘καταστροφολογική’ θεώρηση)[13], ενώ εκφράζεται το υπόδειγμα της δυνατότητας ‘υβριδοποίησης-‘στεγανοποίησης’ της φύσης και του δάσους: «ενδεχομένως μια μέρα η φύση να βρίσκεται μέσα ειδικά σχεδιασμένους χώρους»,[14] προσθέτει, δεικνύοντας προς την ίδια στιγμή, προς τον άξονα ‘γέννησης’ του δάσους, διαμεσολαβώντας το χωρο-χρονικό πρόσημο πριν: ‘πριν το δάσος καταστεί, ως φυσικός χώρος, παρελθόν, ευρισκόμενο μόνο ‘τεχνητά,’ ας φροντίσουμε για την ‘γέννηση-διατήρηση του,’ με όρους πληθυντικούς-μαζικούς. Η εγκατάσταση διασπείρει στον αγωνιστικό χώρο δένδρα, υπενθυμίζει υπόγεια τους όρους χρήσης και λειτουργίας γηπεδικών εγκαταστάσεων που αποδίδουν έμφαση στο εν γένει φιλο-περιβαλλοντικό πρόσημο (γήπεδα ‘Άγιαξ’ στο Άμστερνταμ, της ‘Borussia Dortmund’ στην πόλη του ‘Dortmund,’ ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Κόστα Ρίκα),[15] εκθέτει την κρισιμότητα της καταστροφής και της δράσης καλλιτεχνικά νοούμενων και υπό έντονο φως (‘το δάσος είναι το ‘τέρμα’ εμφανιζόμενο ‘παντού’), που ανασύρει δένδρα-μνήμες και δυνητικά δένδρα-‘χαλάσματα,’ σημασιοδοτώντας τις προκείμενες επαναπρόσληψης ενός Σπινοζικού «τρίτου είδους γνώσης»[16] που σχετίζεται με το ‘πράττειν’ της κλιματικής αλλαγής και καταστροφής των δασών καθώς και της ουσιώδους κατανόησης σχετικά με το  τι δύνανται να επιφέρουν. Το ποδοσφαιρικό στάδιο[17] καλύπτεται με ατάκτως ερριμμένα δένδρα[18] που λειτουργούν ως τμήμα ενός δασικού οικοσυστήματος, που δύναται να ‘γεννηθεί,’ όσο και να ‘καταστραφεί’ εάν δεν υπάρξει μαζική ‘αφύπνιση,’ ένας επιδραστικός ‘συναγερμός,’ τοποθετώντας τον καλλιτέχνη εγγύτερα στις ακτιβιστικές δράσεις της νεαρής Σουηδής Γκρέτα Τούνμπεργκ. «Το εν λόγω project αποτελεί την μεγαλύτερη δημόσια καλλιτεχνική εγκατάσταση στην Αυστρία μέχρι σήμερα».[19] Η εγκατάσταση αποτελεί μία τελετουργία που ομνύει στο ‘πνεύμα’ της ‘προτροπής,’ αναζητώντας τις ‘ρίζες’ του δένδρου και του δάσους εντός αστικού ιστού-χώρου, ανα-καλώντας διαλεκτικά το ποιητικά εκπεφρασμένο Νερουδιανό ‘πνεύμα’ του δένδρου[20] που είναι τόσο παλιό όσο και η ανθρώπινη ιστορία

[1] Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία,’ Αθλητική ιστοσελίδα ‘Contra.gr,’ 08/09/2019, https://www.contra.gr/podosfairo/dasos-katelave-podosfairiko-gipedo-stin-aystria.7497447.html. Ο τίτλος που επιλέγεται για το άρθρο διατυπώνεται ωσάν ερώτημα, ‘παίζοντας’ με τις προεκτάσεις της κατάληψης χώρου και δη ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου οι χρήσεις του οποίου  είναι διαφορετικές. Ο Ελβετός καλλιτέχνης επανεπινοεί καλλιτεχνικά όσο και περιβαλλοντικά την έννοια του χώρου και της αξιοποίησης του, φαντασιακά τον ‘θρυμματίζει’ για να τοποθετήσει κάθε ξεχωριστό δέντρο ενοποιώντας τον ‘την στιγμή που πρέπει,’ ήγουν ως ‘δάσος’ που ‘γεννά’ το βίο όσο και ‘κινδυνεύει.’

[2] Διαμέσου αδρών γραμμών, ο Γιώργος Περπερίδης, δεικνύει την πρωτοτυπία του όλου εγχειρήματος: «Αυτό είναι κάτι που σίγουρα κανείς δεν έχει ξανασυναντήσει σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο. Και συμβαίνει στο Wörthersee Stadium Klagenfurt, έδρα της Αούστρια Κλάγκενφουρτ». Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π.

[3] Διάφορα είδη δένδρων συν-αποτελούν ένα δάσος εντός αστικού χώρου, δάσος το οποίο και τίθεται στο επίκεντρο ωσάν ‘φαντασμαγορία,’ ανασύροντας στη δημόσια σφαίρα και ρητορική ό,τι διακυβεύεται καθημερινά, ό,τι πλησιάζει αυτό που ο Kidron ορίζει ως «κοινωνική οδύνη». Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π. Για την έννοια της «κοινωνικής οδύνης» του Kidron, βλέπε σχετικά, Οικονόμου Λεωνίδας, ‘Στέλιος Καζαντζίδης. Τραύμα και συμβολική θεραπεία στο λαϊκό τραγούδι,’ Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2015, σελ. 115.

 

[4] Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π. Η καλλιτεχνική εργασία του Klaus Littmann, διεκδικεί την ιδιότυπη ‘συνέχεια’ της ‘εργασίας’ του Αυστριακού αρχιτέκτονα Max Peitner, αποτελώντας την ουσιώδη και νοηματική-εννοιολογική μετεξέλιξη της στον παροντικό χρόνο.

[5] Αναφέρεται στο: Μιχαήλ Σάββας, ‘Homo Liber,’ στο: Μιχαήλ Σάββας, (επιμ.), ‘Homo Liber. Δοκίμια για την Εποχή, την Ποίηση και την Ελευθερία,’ Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα, 2016, σελ. 41.

[6] Βλέπε σχετικά, ‘Θ. Νάντσου στο One Channel: Δεν μιλάμε για κλιματική αλλαγή, αλλά για κλιματική κρίση,’ Ενημερωτική-Δημοσιογραφική ιστοσελίδα, ‘In.gr,’ 10/09/2019, https://www.in.gr/2019/09/10/in-tv/ekpompes/th-nantsou-sto-one-channel-den-milame-gia-klimatiki-allagi-alla-gia-klimatiki-krisi/.  Ο λόγος της σημαίνει την ευρύτητα μετασχηματισμού της ‘αλλαγής’ σε ‘μείζονα κρίση,’ με περιβαλλοντικές, κοινωνικές, παραγωγικές, πολιτισμικές προεκτάσεις: «Δεν πρόκειται για κλιματική αλλαγή, αλλά για κλιματική κρίση» τόνισε η κ. Νάντσου, ενώ επεσήμανε και το γεγονός πως μια τέτοια κρίση έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις και επιδεινώνει τα δύσκολα καιρικά φαινόμενα».

 

[7] Στο συγκεκριμένο project διαφαίνονται και τάσεις μίας κριτικής εστίασης, αφενός μεν στα χαρακτηριστικά που προσλαμβάνει η συγχρονική κεφαλαιακή συσσώρευση (‘δίψα για κέρδος’) αφετέρου δε, στα χαρακτηριστικά του καταναλωτικού-εμπορευματικού τρόπου ζωής που τείνει στην  ‘ακόρεστη σπατάλη.’

[8] Βλέπε σχετικά, Μιχαήλ Σάββας, ‘Homo Liber,’ στο: Μιχαήλ Σάββας, (επιμ.), ‘Homo Liber. Δοκίμια για την Εποχή, την Ποίηση και την Ελευθερία…ό.π., σελ. 41.

[9] Η αναπαράσταση του Αμαζονίου ως ‘πνεύμονα’ ενέχει ‘ζωτικές’ εκφάνσεις, εκφάνσεις προσφοράς της ζωής ωσάν μη-εικονοκλαστικό ‘άρτο,’ ενώ αντίστοιχα το δάσος ως «Οίκος της Ζωής» (και ο Αμαζόνιος) δια-κρατεί την περιεχομενικότητα της προσφοράς και της διατήρησης της ζωής στο μακρύ ιστορικό χρόνο, σημασιοδοτώντας αυτό που εξελίσσεται στον κανόνα, δηλαδή στην ‘καταστροφή’ που δεν έχει ‘αύριο.’ Βλέπε σχετικά, ‘Αμαζόνιος: Φωτιά στον «πνεύμονα» του πλανήτη,’ Εφημερίδα ‘Η Καθημερινή,’ 23/08/2019, https://www.kathimerini.gr/1039511/gallery/epikairothta/kosmos/amazonios-fwtia-ston-pneymona-toy-planhth.

[10] Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π. «Το Wörthersee Stadium Klagenfurt θα είναι προσβάσιμο για το κοινό (ελεύθερη είσοδος τόσο την ημέρα, όσο και τη νύχτα με τη συνοδεία προβολέων) από τις 8 Σεπτεμβρίου έως τις 27 Οκτωβρίου, όταν και σταδιακά θα αρχίσει η μεταμφύτεση των δέντρων σε χώρο πλησίον του γηπέδου».  Τα δέντρα-δάσος θα συνεχίσουν να υπενθυμίζουν το διακύβευμα.

[11] Η πρωτοβουλία του Ελβετού καλλιτέχνη, δημιούργησε και αντιδράσεις, σε ποδοσφαιρικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. «Η πρωτοβουλία αυτή δεν χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από όλους, καθώς αρχικά δημιούργησε πρόβλημα στην Wolfsberger AC, σύλλογος της Καρινθίας που συμμετέχει στο Europa League και το μόνο γήπεδο που συναντούσε τις προϋποθέσεις της UEFA για ματς της διοργάνωσης ήταν το Wörthersee Stadium. Ωστόσο τα συμβόλαια μεταξύ του Littmann και της πόλης είχαν υπογραφεί από το 2017 και έτσι η WAC θα μετακομίσει στο Graz για τα εντός έδρας ματς του Group J με τις Μπασακσεχίρ, Ρόμα και Γκλάντμπαχ». Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π.

[12] Το σημαίνον της ‘καταστροφής’ του δάσους και της φύσης τίθεται έντονα, εκεί όπου η ιστορική εξέλιξη συναιρείται με μία ‘μελλοντολογική’ πρόβλεψη ‘απώλειας’ δασών, πόρων και ζωών, στο εγκάρσιο σημείο όπου ο λόγος που αρθρώνεται δομεί την ‘απώλεια’ δάσους και κατ’ επέκταση την κλιματική-περιβαλλοντική αλλαγή και ό,τι φέρει μελλοντικά όσο και παροντικά,  ως ‘απώλεια’ μείζονος κλίμακας.’ Δεν θεωρούμε πως επρόκειτο για μία έκφραση ‘εσχατολογίας’ από πλευράς του Klaus Littmann όσο για την διατύπωση ενός λογοθετικού σημαίνοντος που επιθυμεί και να δια-κρατήσει τα συμφραζόμενα μίας ‘δουλειάς τεκμηρίου’ που κατατίθεται στο ‘αρχείο’ του γηπέδου: ‘έτσι ήταν κάποτε το δάσος  όπως αυτό που βλέπετε.’ (οπτική αναφορά/τεκμήριο ύπαρξης). Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π.

[13] Το δάσος που ‘καταστρέφεται’ και ανάγεται στο ‘μη,’ στο ανθρώπινο-κοινωνικό όσο και φυσικό ‘μη,’ αναγνωρίζεται, όταν δεν ‘ενσαρκώνει,’ μια «πολιτεία άναρθρη και διαλυμένη», όπως τίθεται από τον συγγραφέα Μενέλαο Λουντέμη. Στην ενδεχομενικότητα ‘καταστροφής,’ που θα ευρίσκεται η ανθρώπινη ζωή; Βλέπε σχετικά, Λουντέμης Μενέλαος, ‘Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος,’ Εκδόσεις Δέκατη, Αθήνα, 1977, σελ. 17.

[14] Η ‘ταυτότητα’ της ‘καταστροφής’, της ανθρωπογενούς παρέμβασης στη φύση, τίθεται εκ νέου. Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π.

 

[15] Βλέπε σχετικά, ‘Τα γήπεδα του κόσμου που άνοιξαν τον δρόμο προς τη βιωσιμότητα του ποδοσφαίρου

Η μπάλα δεν μένει ανεπηρέαστη από την κλιματική κρίση…’ Ενημερωτική Ιστοσελίδα ‘Το Περιοδικό,’ 27/08/2019, http://www.toperiodiko.gr/τα-γήπεδα-του-κόσμου-που-άνοιξαν-τον-δρ/#.XWo0HCgzbIU.

[16] Βλέπε σχετικά, Μιχαήλ Σάββας, ‘Homo Liber,’ στο: Μιχαήλ Σάββας, (επιμ.), ‘Homo Liber. Δοκίμια για την Εποχή, την Ποίηση και την Ελευθερία…ό.π., σελ. 41.

[17] Η πολιτική αντίδραση του ακροδεξιού ‘Κόμματος της Ελευθερίας’ υπήρξε ιδιαίτερη έντονη και λεκτικά-λογοθετικά ‘φορτισμένη:’ «Αυτό ήταν το μικρότερο από τα προβλήματα καθώς η FPO (Freedom Party of Austria), ένα δεξιό εθνικό-συντηρητικό κόμμα της χώρας, αποκάλεσε τον Littmann ‘πουτ@ν@ς γιο’ και καλούσε για βανδαλισμούς στα δέντρα του σταδίου με σχόλια τύπου ‘κρεμάστε τον καλλιτέχνη στο επόμενο δέντρο». Υπό αυτή την οπτική γωνία, ο πολιτικοϊδεολογικός λόγος που εκ-φέρει το ακροδεξιό ‘Κόμμα της Ελευθερίας,’ ασκεί μία επιθετική, λεκτική βία (η βία αρθρώνεται στη γλώσσα, πρωταρχικά, όπως επισημαίνει εναργώς ο Στάθης Κουβελάκης), η οποία παράγοντας συνδηλώσεις ‘άρνησης’ της εγκατάστασης και σε ένα δεύτερο επίπεδο ‘καταστροφής’ της, ενσωματώνει τις όψεις της σωματικής βίας που συνιστά την ‘διαγραφή’ (θανάτωση) του καλλιτέχνη και της τέχνης του από την δημόσια ζωή και μάλιστα με τα μέσα που χρησιμοποιεί ο ίδιος: κρεμώντας τον στο «επόμενο δέντρο», ως υποκείμενο που ‘παραβίασε’ την ‘τάξη’ της πόλης, του αγωνιστικού χώρου και του γηπέδου της πόλης, με την ‘άρνηση’ ως προς την συγκεκριμένη μορφή τέχνης και το περιεχόμενο της, να ‘διαπραγματεύεται’ με αυτό που εκτίθεται ως ‘βίαιος θάνατος’. Ποιος δύναται να θανατωθεί; Το και τα δάση ή ο καλλιτέχνης που κατασκευάζει ‘αηδίες’ και ‘τερατουργήματα’ που παραπέμπουν στην Εβραϊκή ‘συνωμοσία’ περί κλιματικής αλλαγής; Ο συνωμοσιολογικός λόγος διάσπαρτος από στοιχεία αντι-σημιτισμού, συναντούν την εθνικιστική (που ευρίσκεται η ‘λευκή δύναμη;’),  πρόσληψη της τέχνης ως αριστερίζουσας ‘αηδίας’ που τείνει στο ‘τίποτα.’ . Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π.

 

[18] Αντιστικτικά κινούμενη ως προς τον λόγο του ακροδεξιού-εθνικιστικού ‘Κόμματος της Ελευθερίας’ η δήμαρχος της πόλης θέτει στην ανάλυση της, προθέσεις μίας πολιτισμικών οριζόντων, διεθνο-πολιτικής. «Σε κάθε περίπτωση η δήμαρχος της πόλης, Maria-Luise Mathiaschitz στήριξε την πρωτοβουλία, τονίζοντας πως “είναι μια μοναδική ευκαιρία να παρουσιάσουμε το Κλάνγκενφουρτ ως μια κοσμοπολίτικη πόλη”. Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π.

 

[19] Βλέπε σχετικά, Περπερίδης Γιώργος, ‘Μπορεί ένα δάσος να καταλάβει ποδοσφαιρικό γήπεδο στην Αυστρία…ό.π. Το γήπεδο συνιστά το σημείο αναφοράς της πόλης, εγκολπώνοντας εκείνη την μορφή δημιουργίας που αντλεί από διάφορα ερεθίσματα λειτουργώντας δίκην ανοιχτού, εκφραστικού πίνακα με μόνο ένα χρώμα και σημείο: δάσος.

 

[20] Το δένδρο εντός της Νοτιοαμερικάνικης γης στις σημάνσεις της Νερουδιανής ποιητικής (‘Canto General’),  καθίσταται το δένδρο-‘μητέρα’ (‘El Arbol Madre’), εκφέροντας το πλέγμα της εμπρόθετης δια-κράτησης: το δένδρο δια-κρατεί το ανθρώπινο ‘ίχνος’ επί της ιστορίας και το ανθρώπινο αίμα, αντλώντας από το περίγραμμα της υπέρβασης και όντας ‘ευρετήριο’ των ανθρώπινων ονομάτων που συν-διαμορφώνουν την ιστορία της ηπείρου.