Η εξάπλωση του κορονοϊού προκαλεί ανασφάλεια στους πολίτες, για πολλούς λόγους. Μαζί με την ανάγκη για επάρκεια σε υγειονομικό υλικό, ψηλά στη θέση των προτεραιοτήτων που βάζουν οι πολίτες αναδεικνύεται η επάρκεια σε ορισμένα καταναλωτικά αγαθά, ιδιαιτέρως σε υγιεινά και ασφαλή τρόφιμα. Λογικό, διότι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης όπως είναι αυτή που πλέον όλος ο κόσμος βιώνει, το ένστικτο της επιβίωσης είναι αυτό που καθοδηγεί τη λογική.

Είναι θετικό το γεγονός ότι σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, τα οποία  δημοσίευσε ο Οργανισμός του ΟΗΕ για τη Διατροφή και τη Γεωργία, προς το παρόν υπάρχει επάρκεια βασικών αγροδιατροφικών προϊόντων (δημητριακών, ελαίων, κρέατος, γαλακτοκομικών). Η πανδημία ορατά δείχνει να έχει επηρεάσει κυρίως τις τιμές τους, οι οποίες έως τώρα ακολουθούν πτωτική τάση, εξαιτίας προφανώς της προδιαγεγραμμένης προοπτικής για νέα οικονομική ύφεση που διαφαίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο.

Την ίδια ώρα δεν είναι λίγοι εκείνοι που κρούουν – και ορθώς κατά την άποψή μου – τον κώδωνα του κινδύνου για επικείμενες ελλείψεις στην παγκόσμια αγορά τροφίμων και για αύξηση των τιμών τους.

Στην Ελλάδα, ο κρίσιμος – όχι μόνο για την διατροφική επάρκεια αλλά και για την οικονομία γενικότερα – πρωτογενής τομέας πλήττεται και, μάλιστα, ορισμένοι επιμέρους κλάδοι του, όπως η αλιεία και η κτηνοτροφία αντιμετωπίζουν σοβαρότερο πρόβλημα.

Για τον λόγο αυτό θεωρώ επιβεβλημένο άμεσα να ληφθούν μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια της αγροτικής παραγωγής και κατ’  επέκταση η επάρκεια ποιοτικών τροφίμων για τους έλληνες πολίτες, τόσο σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, όσο και μελλοντικά.

Ειδικότερα, είναι απαραίτητο να δρομολογηθούν τα εξής:

Οικονομική στήριξη των αγροτών που πλήττονται άμεσα και, σε αρκετές περιπτώσεις, δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν ακόμα και στην κάλυψη του κόστους παραγωγής των προϊόντων τους. Οι περιορισμοί στις εξαγωγές, το πλήγμα στον τουρισμό, τα έκτακτα μέτρα περιορισμού των καταστημάτων εστίασης και των λαϊκών αγορών είναι παράγοντες, που μεταξύ άλλων, επιβαρύνουν την κατάσταση στoν αγροτικό τομέα, ρίχνουν τις τιμές των προϊόντων ακόμα και κάτω από το κόστος παραγωγής τους, πλήττουν σημαντικά και άμεσα το εισόδημα του έλληνα παραγωγού και του δημιουργούν σοβαρά εμπόδια στη συνέχιση της αγροτικής του δραστηριότητας.

Άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος των εργατών γης. Η δυσκολία λόγω των έκτακτων μέτρων στη μετακίνηση αλλοδαπών εργατών που εποχικά καλύπτουν τις ανάγκες της αγροτικής δραστηριότητας αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα. Πρόσφατα, ο γενικός γραμματέας της COPA-COGECA προειδοποίησε για τον κίνδυνο ελλείψεων σε εποχικά και όχι μόνο αγροτικά προϊόντα στην ευρωπαϊκή αγορά, εξαιτίας αυτού του ζητήματος. Είναι γεγονός ότι όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά και χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία που έχουν αγροτική δραστηριότητα βρίσκονται αντιμέτωπες με τον κίνδυνο να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες της τρέχουσας καλλιεργητικής περιόδου εξαιτίας αυτού του προβλήματος και φθάσαμε στο σημείο να ακούμε ευρωπαίους υπουργούς Γεωργίας να απευθύνουν έκκληση σε φοιτητές και ανέργους να πάνε στα χωράφια και να μαζέψουν τις σοδειές! Είναι σημαντικό, λοιπόν, να καταγραφούν από συνεταιρισμούς και επιχειρήσεις οι ανάγκες των μελών τους σε εργάτες γης και, μέσω διακρατικών συμφωνιών με χώρες που διαθέτουν εργατικό δυναμικό, να καλυφθούν οι ανάγκες αυτές.

Προστασία των ελληνικών προϊόντων του αγροδιατροφικού τομέα από φαινόμενα παράνομων ελληνοποιήσεων και στρεβλώσεων στην αγορά που λειτουργούν σε βάρος τους. Χρειάζεται εντατικοποίηση των ελέγχων στις εισαγωγές και στην εγχώρια αγορά, αλλά και προβολή των ελληνικών προϊόντων, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το καταναλωτικό κοινό υπέρ των ούτως ή άλλως ποιοτικών ελληνικών προϊόντων, να στηριχθεί η ελληνική γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία για να επιβιώσει μέσα στις έντονα ασφυκτικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτή την κρίσιμη περίοδο.

Ενίσχυση και στήριξη των επιχειρήσεων μεταποίησης του αγροδιατροφικού τομέα, οι οποίες μετά την δύσκολη περίοδο οικονομικής κρίσης που αντιμετώπισε η πατρίδα μας τα προηγούμενα χρόνια, καλούνται σήμερα να επιβιώσουν στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί εξαιτίας της πανδημίας. Χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο ώστε οι επιχειρήσεις αυτές να τύχουν αντίστοιχης χρηματοδοτικής στήριξης με αυτή που ισχύει για άλλους τομείς, τόσο μέσα από εθνικά όσο και από ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία.

Εκπόνηση μελέτης από τους αρμόδιους φορείς, στο πλαίσιο της οποίας θα καταγραφούν οι διατροφικές ανάγκες των ελλήνων καταναλωτών και την ίδια στιγμή και οι δυνατότητες της ελληνικής αγροτικής παραγωγής. Είναι σημαντικό ένα τέτοιο «εργαλείο» να αξιοποιηθεί στη χάραξη της εθνικής στρατηγικής για τον αγροδιατροφικό τομέα, προκειμένου να γίνουν στοχευμένες παρεμβάσεις και να διασφαλιστεί ισορροπία ανάμεσα στις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας μας και στις καταναλωτικές ανάγκες στην παρούσα φάση, αλλά και μελλοντικά. Για παράδειγμα αναφέρω ότι η Ελλάδα έχει 20% επάρκεια σε βοδινό κρέας και περίπου 30% σε χοιρινό, με αποτέλεσμα να προχωρά σε σημαντικές εισαγωγές. Την ίδια στιγμή, υπάρχει επάρκεια σε ελληνικό αιγοπρόβειο κρέας χωρίς όμως η ζήτηση να καλύπτει τα επίπεδα παραγωγής, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να δημιουργούνται πλεονάσματα τα οποία οδηγούν σε καθοδική τάση των τιμών του παραγωγού.

Τα παραπάνω θεωρώ ότι αποτελούν βασικές κατευθύνσεις στήριξης του αγροδιατροφικού τομέα, με σκοπό να στηριχθούν οι αγρότες στη δύσκολη συγκυρία, να παραμείνουν στη δραστηριότητά τους και να διατηρηθεί η επάρκεια ποιοτικών και υγιεινών προϊόντων στην αγορά, σε τιμές προσιτές προς το ευρύ καταναλωτικό κοινό.

Άποψή μου είναι ότι οι συνθήκες ευνοούν, επίσης, την ανάληψη κοινής πρωτοβουλίας, κυρίως από τις μεσογειακές χώρες, ώστε τα θέματα της αγροτικής παραγωγής σε συνδυασμό με την κάλυψη των διατροφικών αναγκων των ευρωπαίων πολιτών να βρεθούν στο επίκεντρο αποφάσεων σε επίπεδο Κορυφής της Ε.Ε.

Η συζήτηση αυτή πρέπει να ανοίξει άμεσα και να συνδυαστεί με τις διαπραγματεύσεις για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, ώστε να ληφθούν αποφάσεις στήριξης του αγροτικού τομέα και κατ΄ επέκταση διασφάλισης της επάρκειας σε ποιοτικά και υγιεινά τρόφιμα και στο μέλλον.

Αλέξανδρος Κοντός

Πρώην Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων