Με τιμή και σεβασμό.
Οι ορθόδοξοι χριστιανοί έχουμε την ευλογία να είμαστε βαπτισμένοι στο Όνομα της Αγίας Τριάδος. Έχουμε πολλά κοινά. Ένα από αυτά είναι η κοινή μας πνευματική μήτρα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτό, εξάλλου, το επιβεβαιώνει η ιστορία και η αλήθεια των πραγμάτων.
Στις 11 Ιουνίου εορτάζει ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος. Από το 1991 βρίσκεται στο Θρόνο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Όλα αυτά τα χρόνια, χρόνια δύσκολα και πολλών δοκιμασιών για την ανθρωπότητα αλλά και για το Φανάρι, ο Πατριάρχης με σύνεση, προσοχή και με βαθιά θεολογική παιδεία στέκεται σε ένα Θρόνο που υπενθυμίζει στον καθένα πως η διακονία προς τον άνθρωπο και την κοινωνία αποτελεί μία ανηφορική οδό με πολλές πίκρες και με λίγες χαρές.
Δεν χρειάζεται να γίνει αναφορά στα όσα κατάφερε όλα αυτά τα χρόνια ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Αυτά είναι καταγεγραμμένα, πολυσήμαντα και ωφέλιμα. Το βέβαιο είναι πως δεν αντλεί κύρος από το θεσμικό του ρόλου, αλλά το πρόσωπο του είναι που συγκεντρώνει αρετές δοσμένες από τον Θεό και καλλιεργημένες από τον ίδιο. Νιώθω την ανάγκη να εκφράσω μερικές σκέψεις. Το πρόσωπο του Πατριάρχη έχει αγαπηθεί από πολλούς, αλλά κι έχει πολεμηθεί. Πρόσωπα που εκτιμούν και σέβονται το πρόσωπο του, αλλά και πρόσωπα που πολεμούν τον ίδιο και τον καθυβρίζουν σε κάθε τους ευκαιρία. Η θέση αυτή δεν είναι άνετη, έχει κόπο. Έχει και πόνο. Και μόνο ο Τριαδικός Θεός δίνει δύναμη και χάρη στις προσπάθειες αυτού του πνευματικού ανδρός ώστε να ανταπεξέλθει στη διακονία του και να τιμήσει τη θέση που ο Θεός του παραχώρησε.
Έχει χαρακτηριστεί ως αιρετικός και ως εχθρός της ορθοδοξίας. Ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στο ράσο από μικρή ηλικία, ακολουθώντας τον άγαμο βίο κι έχοντας ως πνευματικό καθοδηγητή τον μακαριστό και σπουδαίο Μητροπολίτη Χαλκηδόνος κυρό Μελίτωνα Χατζή, άνθρωπο με οξύτητα πνεύματος που έβλεπε πολύ μπροστά. Τα βήματα του ακολούθησε και ο Πατριάρχης. Όμως, παρά τις ατέλειες του προσώπου του (όπως συμβαίνει με κάθε πρόσωπο) έχει πολεμηθεί και αμφισβητηθεί. Εκείνοι που τον πολεμούν και τον καθυβρίζουν τον κατηγορούν πως πουλάει την πίστη. Η πίστη πέρα από το ότι αποτελεί προσωπική υπόθεση, δεν πουλιέται από ένα πρόσωπο. Στην περίπτωση δε του Οικουμενικού Πατριάρχη, μόνο ένας αφελής Πατριάρχης θα επιδίωκε έστω και μεθοδευμένα κάτι τέτοιο. Μέχρι στιγμής όμως καμία πίστη δεν έχει πουληθεί και καμία ένωση Εκκλησιών δεν έχει πραγματοποιηθεί.
Τα παραπάνω έχω την αίσθηση πως τα ισχυρίζονται όσοι φοβούνται τη συνάντηση, το διάλογο με κάθε διαφορετικό πρόσωπο που δεν είναι εκείνοι. Όλοι το γνωρίζουν πως δεν θα υπάρξει ένωση Εκκλησιών εάν οι Δυτικοί δεν αποκηρύξουν τις κακοδοξίες τους (αλάθητο, filioque κ.τ.λ.). Δεν είναι απλά τα πράγματα. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο του αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, του αγίου Γρηγορίου Θεολόγου και του Γενναδίου Σχολαρίου γνωρίζει να συνδιαλέγεται στους αιώνες, διαφυλάσσοντας την ορθόδοξη παράδοση και το ορθόδοξο βίωμα. Η Εκκλησία πάντοτε βρισκόταν σε διάλογο. Ποτέ της δεν κλείστηκε σε γραφεία και σε τέσσερις τοίχους. Έδωσε θεολογία, έδωσε λόγο, θεωρία, πράξη, στους δρόμους, στις πλατείες, σε συναντήσεις απρόσμενες κι ευλογημένες. Και το πιο σημαντικό. Μπήκε σε διάλογο, χωρίς να φοβηθεί μήπως απωλέσει τη δόξα της, την αλήθεια της, τη μοναδικότητα της. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ως συνεχιστής των μεγάλων αγίων δεν αποξένωσε την Εκκλησία, αλλά την γνώρισε στην κτίση, την ιστορία, τους ανθρώπους της.
Αφήνω για το τέλος να σκιαγραφήσει το πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη ένας καλός φίλος, όχι για τις θεολογικές του γνώσεις, αλλά για την απλότητα, ησυχία και ταπεινότητα του προσώπου του παρά τις θέσεις από τις οποίες διακονεί την Εκκλησία. Το 2017 σε συνέντευξη μας στην Πεμπτουσία, ο Αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Πατριάρχη π. Ιωάννης Χρυσαυγής σημείωνε για το πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη: ‘’Η πρώτη συνάντησή μου με τον Παναγιώτατο ήταν στην μητρική μου Αυστραλία, σχεδόν πριν τριάντα χρόνια, όταν εκείνος ήταν ακόμη Γέρων Μητροπολίτης του Οικουμενικού Θρόνου ενώ εγώ ήμουν νεαρός διάκος στην Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας. Ο ανοιχτός χαρακτήρας του στο παγκόσμιο κάλεσμα της εκκλησίας και η προθυμία του να ρισκάρει πάντα τον διάλογο με τον σύγχρονο κόσμο – έστω πολλές φορές πληρώνοντας το ακριβό τίμημα της παρανόησης και παραπληροφόρησης από αυτάρεσκους σχολιαστές και αυτοαποκαλούμενους επικριτές, ή πάλι την περιφρόνηση και προδοσία από εκκλησιαστικούς ανταγωνιστές για διάφορα δήθεν «πρωτεία» – πάντα με έλκυαν σαν παράδειγμα και παραδειγματισμό για το πως η εκκλησία θα έπρεπε να ζει μέσα στην ιστορία και να συμπεριφέρεται μέσα στον κόσμο’’.
Κληρικός Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)
