Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η οικονομία της Τουρκίας καταρρέει και η χώρα είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο μιας νέας νομισματικής κρίσης, και όχι μόνο λόγω του σοκ της πανδημίας αλλά κυρίως λόγω της επιδείνωσης των σχέσεών της με την Ε.Ε, όπως τονίζει η Capital Economics, εκτιμώντας πως δεν είναι απίθανο η λίρα να καταρρεύσει στο επίπεδο του 8 με 9 έναντι του δολαρίου.
Όπως τονίζει η Capital Economics, η πιο άμεση απειλή για την τουρκική λίρα η οποία ήδη βρίσκεται σε οδό κατάρρευσης, πηγάζει από ανησυχίες σχετικά με τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ. Η απόφαση να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε τζαμί προκάλεσε φήμες ότι το μπλοκ ενδέχεται να ακυρώσει την τελωνειακή του ένωση με την Τουρκία, ενώ την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν υποστήριξε ότι η ΕΕ πρέπει να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία λόγω γεωτρήσεων στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα.
Αναφερόμενη στη χθεσινή ισχυρή υποτίμηση της τουρκικής λίρας (τη στιγμή πως μόνο τον τελυταίο μήνα συνολικά έχει υποτιμηθεί κατά 8%) ο οίκος τονίζει πως σηματοδοτεί την πρώτη σημαντική αποχώρηση από τo επίπεδο σταθεροποίησης έναντι του δολαρίου (peg) και στο 6,85, που είχε επιτευχθεί τον περασμένο μήνα και, εάν οι εντάσεις με την ΕΕ συνεχίσουν να κλιμακώνονται, αναμένεται μεγαλύτερη και πιο βίαια υποτίμηση. Αυτό θα μπορούσε τελικά να αναγκάσει την κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια.
Οι πρόσφατες ολοένα και πιο δρακόντειες προσπάθειες της κεντρικής τράπεζας να διαχειριστεί την πορεία της λίρας ήταν πάντα πιθανό να αποδειχθούν μάταιες, τονίζει. Επίσης, το υψηλό ποσοστό πληθωρισμού της Τουρκίας σημαίνει ότι η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία πρέπει να εξασθενεί συνεχώς προκειμένου να αποφευχθεί η διάβρωση της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας.
Εκτός αυτού, οι μεγάλες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης της Τουρκίας και τα χαμηλά συναλλαγματικά αποθέματα σημαίνουν ότι η κεντρική τράπεζα δεν ήταν ποτέ σε ισχυρή θέση να στηρίξει το νόμισμα, ιδιαίτερα σε περίπτωση ενός σοκ. Η κρίση του κορονοϊού προκάλεσε πτώση των εξαγωγών και ο τουριστικός τομέας έχει “παγώσει” προκαλώντας απότομη αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών τους τελευταίους μήνες, όπως σημειώνει η Capital Economics. Και τα μεγάλα βραχυπρόθεσμα εξωτερικά χρέη της Τουρκίας (170 δισεκατομμύρια δολάρια, 22% του ΑΕΠ) αφήνουν την οικονομία εκτεθειμένη σε πολύ δύσκολες συνθήκες εξωτερικής χρηματοδότησης.
Η οικονομική υποστήριξη από το Κατάρ έσωσε την Τουρκία από το χείλος μιας νέας νομισματικής κρίσης τον Μάιο και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προσπάθησαν επίσης να μειώσουν την πίεση στη λίρα μέσω της συμπίεσης των εισαγωγών – με μια σειρά από αυξήσεις των δασμών τους τελευταίους μήνες – καθώς και με ήπια capital controls.
Αλλά η υποστήριξη από το Κατάρ δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα… τσιρότο σε μία μεγάλη πληγή. Ενώ ο τριπλασιασμό της γραμμής ανταλλαγής νομισμάτων (currency swap) ενίσχυσε τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας, αυτά εξακολουθούν να ανέρχονται στα 32,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν προχωρήσει σε έντονη χρήση swaps συναλλάγματος με τοπικές τράπεζες – από τον Μάιο, αυτά έφτασαν τα 54,4 δισεκατομμύρια δολάρια, από 19 δισεκατομμύρια δολάρια στις αρχές του 2020.
Επιπλέον, οι συμπίεσης των εισαγωγών και τα capital controls είναι απίθανο να είναι πολύ αποτελεσματικά, όπως προειδοποιεί η Capital Economics. Πράγματι, οι προσπάθειες συμπίεσης των εισαγωγών υπονομεύονται από τις προσπάθειες ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψη μέσω μιας νέας πιστωτικής έκρηξης. Και το πιο σημαντικό, καμία πολιτική της κυβέρνησης της Τουρκίας δεν ασχολείται με το πρόβλημα του πληθωρισμού.
Σύμφωνα με την Capital Economics, η πορεία της λίρας απειλείται από τις προκλήσεις που δημιουργεί η Άγκυρα σε επίπεδο ΕΕ, μετατρέποντας την Αγία Σοφία σε τζαμί και προκαλώντας εντάσεις στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα. Η εμπειρία του παρελθόντος δείχνει πως αν επιβληθούν κυρώσεις, ακόμα και αν αυτές είναι περιορισμένες, η απειλή για περαιτέρω δράση και το αρνητικό σήμα που θα σταλεί στις αγορές για τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ θα προκαλέσουν πάγωμα των εισροών κεφαλαίων στη χώρα και περαιτέρω βουτιά της λίρας.
Αυτό θα στρέψει και πάλι τα “φώτα” στην κεντρική τράπεζα η οποία θα μπει σε ένα νέο τεστ για την προθυμία της να αντιμετωπίσει τις πιέσεις του Ερντογάν και να αυξήσει τα επιτόκια.
“Διατηρούμε σοβαρές αμφιβολίες ότι η κεντρική τράπεζα θα ενεργούσε εγκαίρως, διατρέχοντας τον κίνδυνο μιας νέας νομισματικής κρίσης. Η εμπειρία από το 2018 είναι ότι η λίρα θα μπορούσε να ξεπεράσει σημαντικά την δίκαιη αξία της και η υποτίμηση στο επίπεδο του 8 με 9 έναντι του δολαρίου σίγουρα δεν θα ήταν απίθανη”, καταλήγει η Capital Economics.
