ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
2 ΑΠΡΙΛΙΟΥ : ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ/ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα, το 1966, καθιέρωσε ως Ημέρα Παιδικού Βιβλίου την ημέρα των γενεθλίων του μεγάλου δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (2 Απριλίου 1805), με σκοπό να εμπνεύσει στα παιδιά την αγάπη για το διάβασμα και να προκαλέσει την προσοχή των μεγαλυτέρων στο παιδικό βιβλίο.
Θα αναφέρουμε λίγα στοιχεία για το παιδικό βιβλίο στη Θράκη το 19ο αιώνα.
Πρωτεργάτες του παιδικού αναγνώσματος είναι οι κωνσταντινοπουλίτες Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής (1809 – 1892) και ο ποιητής Ηλίας Τανταλίδης (1818 – 1876). Αφετηρία της παιδικής λογοτεχνίας θεωρείται ο «Γεροστάθης ή Αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας» (1858) του κωνσταντινουπολίτη επίσης Λέοντα Μελά (1812 – 1879).
Γενικότερα, όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και στην υπόλοιπη Θράκη, στη Φιλιππούπολη και στην Αδριανούπολη, όπως και στη Σμύρνη, είχαμε από τις αρχές του 19ου αιώνα πρόοδο ως προς τη λειτουργία των σχολείων και την έκδοση βιβλίων για παιδιά, αγόρια και κορίτσια, περιοδικών και παιδαγωγικών μελετών. Πολλοί ήταν οι θρακιώτες που στέλνονταν στην Ευρώπη για παιδαγωγικές, ψυχολογικές και φιλοσοφικές σπουδές. Γύριζαν στις πατρίδες τους και αναλάμβαναν να διδάσκουν ή να διευθύνουν σχολεία. Πολλοί στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου έρχονταν στην Αθήνα και στην υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα, συντελώντας στη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και στην πρόοδο της λογοτεχνίας και μάλιστα της παιδικής.
Αναφέρω ενδεικτικά το Γεώργιο Βιζυηνό, το Βλάσιο Σκορδέλη και τον Αριστοτέλη Κουρτίδη.
Ο Γεώργιος Βιζυηνός (1849 – 1896) με σπουδές στην Αθήνα και στην Ευρώπη έγραψε και δημοσίευσε παιδικά ποιήματα, σχολικά εγχειρίδια ψυχολογίας και λογικής, η διδακτορική του διατριβή αναφέρεται στο παιχνίδι από ψυχολογική και παιδαγωγική άποψη, δημοσίευσε και παιδικά διηγήματα (Ο Άραψ και η κάμηλος αυτού 1879 και το περίφημο στη δημοτική Ο Τρομάρας 1884 και τα δύο στη Διάπλαση των Παίδων).
Ο Βλάσιος Σκορδέλης (1835 – 1898) με σπουδές στην Αθήνα και στην Ευρώπη πρόσφερε ιδιαίτερες υπηρεσίες στην εκπαίδευση και της Βόρειας Θράκης/Ανατολικής Ρωμυλίας και του ελεύθερου ελληνικού κράτους. Εξέδωσε πληθώρα βιβλίων για τον εκπαιδευτικό και το μαθητή. Περίφημος είναι ο Διδασκαλικός Οδηγός του 1890. Επίσης βιβλία με παραμύθια, βιβλία Ιστορίας και φυσιογνωστικών/θετικών επιστημών, Αναγνώσματα για τη νεοελληνική γλώσσα. Πληροφορούμαστε ότι στη βόρεια Θράκη δίδασκε κείμενα της καθομιλουμένης, τη στιγμή που στο ελληνικό βασίλειο ¨Ελληνικά” ήταν τα αρχαία.
Ο Αριστοτέλης Κουρτίδης (1858 – 1928) γεννήθηκε στο Μυριόφυτο, σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, ήρθε το 1878/9 στην Αθήνα, όπου σπούδασε Φιλολογία, στο διάστημα 1889 – 1892 σπούδασε στην Ιένα φιλοσοφία, ψυχολογία και παιδαγωγική. Στην Αθήνα συνεργάστηκε και πολλά περιοδικά και εφημερίδες, ενώ στο διάστημα 1880 – 1894 ήταν αρχισυντάκτης του πρωτοποριακού περιοδικού «Διάπλασις των Παίδων» που είχε ιδρύσει ο Ν. Παπαδόπουλος το 1879 (ο Κουρτίδης παντρεύτηκε την αδελφή του Ν.Παπαδόπουλου). Στην αρχισυνταξία του γνωστού περιοδικού τον διαδέχθηκε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Ο Α. Κουρτίδης έγραψε πολλά κείμενα για παιδιά, μελέτες παιδαγωγικές, σχολικά βιβλία, δίδαξε σε Διδασκαλεία. Γενικά, παρά τον συντηρητισμό του, η προσφορά του ως το θάνατο ήταν συνεχής και αδιάπτωτη.
Η παιδαγωγική προσφορά των τριών αυτών δημιουργών, Βιζυηνού, Σκορδέλη και Κουρτίδη, πολύ λίγο μνημονεύεται στην εποχή μας.
Με τη ευκαιρία του εορτασμού της 2 Απριλίου καλό είναι όχι μόνο να τονίζουμε την αξία του Παιδικού Βιβλίου και της Παιδικής Λογοτεχνίας, αλλά και το ρόλο της εκπαίδευσης για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
