Σχιζοφρένεια
Επιμέλεια κειμένου : Μαρία Θεοδωρίδου
Κοινωνική Λειτουργός
Η λέξη σχιζοφρένεια είναι σύνθετη λέξη και προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις σχίζειν = διαχωρισμός και φρην = εγκέφαλος, νους, μυαλό δηλαδή το σχίσιμο του μυαλού. Είναι η πλέον γνωστή αλλά και πολύπλοκη ψυχική ασθένεια και ταυτόχρονα η πλέον αινιγματική στο πεδίο της ψυχοπαθολογίας. Είναι μια χρόνια και σοβαρή ψυχική διαταραχή, η οποία προσβάλει τόσο τους άντρες όσο και τις γυναίκες και προκαλεί αποδιοργάνωση του ατόμου προσβάλλοντας όλες τις λειτουργίες του όπως τη σκέψη, την αντίληψη, το συναίσθημα, τη βούληση, την προσωπική ταυτότητα, τις διαπροσωπικές σχέσεις και γενικότερα τη συμπεριφορά. Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η νόσος μπορεί να επιδεινωθεί και να προκαλέσει δυσάρεστες ή και επικίνδυνες επιπλοκές.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν τόσο στη μορφή όσο και στη σοβαρότητά τους, με περιόδους ύφεσης και έξαρσης. Πιο συγκεκριμένα συμπτώματα της σχιζοφρένειας είναι :
- Παραληρητικές ιδέες : Εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία περιεχομένου όπως προσωπική φαντασίωση του ατόμου που βέβαια ο ίδιος πιστεύει ότι είναι αληθινή ενώ δεν συμβαίνει αυτό στην πραγματικότητα, παραλήρημα καταδίωξης ή απειλής. Γενικά το άτομο νιώθει ότι διώκεται, ότι κινδυνεύει από κάποιον ή κάτι.
- Ψευδαισθήσεις (συνήθως ακουστικές=το άτομο ακούει φωνές να του μιλούν ή και πιο σπάνια οπτικές=το άτομο βλέπει πράγματα ή καταστάσεις που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα)
- Αποδιοργανωμένος λόγος και συμπεριφορά
- Έντονο παραμιλητό
- Μειωμένη ικανότητα του λόγου
- Δυσκολία στην έναρξη και ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων
- Δυσκολία συγκέντρωσης και προσήλωσης
- Προβλήματα αποστήθισης
- Μειωμένες εκτελεστικές λειτουργίες
- Μειωμένη ευχαρίστηση από τις απολαύσεις της ζωής
- Απάθεια και έλλειψη εκφραστικότητας (τόσο στις κινήσεις του προσώπου όσο και στη φωνή)
- Κοινωνική απομόνωση
Τα αίτια της διαταραχής
Τα αίτια της σχιζοφρένειας δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί. Οφείλεται σε γενετικούς, βιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Όσον αφορά τα γενετικά αίτια οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι η διαταραχή αυτή τείνει να εκδηλώνεται σε μέλη οικογενειών όπου υπάρχει οικογενειακό ιστορικό και κληρονομικότητα. Τείνει να εμφανίζεται όταν ο οργανισμός του ασθενή βιώσει μία στρεσογόνα κατάσταση. Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η σχιζοφρένεια τείνει να εμφανίζεται στις ίδιες οικογένειες. Ωστόσο, υπάρχουν και πολλά περιστατικά ατόμων με τη νόσο που έχουν ελεύθερο κληρονομικό ιστορικό, ενώ άτομα με κληρονομική προδιάθεση δεν εμφανίζουν την νόσο. Όσον αφορά τους βιολογικούς παράγοντες η χημεία και η δομή του εγκεφάλου παίζουν σημαντικό ρόλο στην ισορροπία του, σε σχέση με τους νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές είναι ουσίες που εξασφαλίζουν την επικοινωνία των νευρικών κυττάρων. Η ανισορροπία αυτών των χημικών ουσιών επηρεάζει τον τρόπο που ένας άνθρωπος αντιδρά στα εξωτερικά ερεθίσματα. Η νόσος μπορεί να προκληθεί και από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως οι ιογενείς λοιμώξεις ή οι διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα, η έκθεση σε ιούς, η κακή διατροφή της εγκύου, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η έκθεση της εγκύου σε τοξικές ουσίες, προβλήματα κατά τον τοκετό, η λήψη ψυχοτρόπων φαρμάκων κατά την εφηβική και νεαρή ενήλικη ζωή και άλλοι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες. Έχει παρατηρηθεί ότι αν η ηλικία του πατέρα όταν αποκτά τέκνο είναι αρκετά μεγάλη, αυξάνει ο κίνδυνος εμφάνισης σχιζοφρένειας στο παιδί του.
Αντιμετώπιση
Η διάγνωση γίνεται από ψυχίατρο. Η αντιμετώπισή της επιτυγχάνεται με φαρμακευτική αγωγή (αντιψυχωσικά φάρμακα), ψυχοθεραπεία, προγράμματα αποκατάστασης, ενώ μπορεί να χρειαστεί και νοσηλεία. Όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και αυτά, πρέπει να λαμβάνονται μόνο κατόπιν εντολής και παρακολούθησης ιατρού. Η στενή επικοινωνία μεταξύ του ειδικού, του ασθενούς και της οικογένειάς του είναι εξαιρετικά ωφέλιμη. Θα πρέπει να συζητούν σχετικά με την εξέλιξη των συμπτωμάτων, τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Η κατανόηση της νόσου και η ύπαρξη υποστήριξης από το οικογενειακό και το στενό περιβάλλον του ασθενούς είναι πολύ σημαντικές για την καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου. Η σχιζοφρένεια είναι μια χρόνια νόσος. Ο ασθενής στην πορεία της ζωής του θα βιώσει περιόδους ύφεσης και περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων (υποτροπές). Κατά τις περιόδους των υποτροπών και κρίσεων, ίσως κριθεί απαραίτητη η νοσηλεία του, ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλειά του, η σωστή διατροφή του, καθώς και ο απαραίτητος ύπνος, μαζί με την δέουσα ιατρική φροντίδα. Η θεραπεία για τη σχιζοφρένεια στοχεύει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, την αποφυγή των υποτροπών, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της λειτουργικότητας του ασθενή. Όσο νωρίτερα προσφύγει ένας ασθενής με σχιζοφρένεια στον ειδικό, τόσο πιο καλή η έκβαση της νόσου σε βάθος χρόνου. Η σχιζοφρένεια απαιτεί θεραπεία εφ’ όρου ζωής, ακόμη και όταν τα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει. Εάν διακοπεί η θεραπεία τότε τα συμπτώματα θα επανέλθουν εντονότερα και θα είναι πιο δύσκολη η αντιμετώπισή τους. Τα φάρμακα για τη σχιζοφρένεια όπως και όλα τα άλλα αντιψυχωτικά πρέπει να χορηγούνται μόνο κατόπιν ιατρικής εντολής και παρακολούθησης. Είναι πολύ σημαντικό να μην σταματήσετε την αγωγή σας αν δεν ενημερώσετε πριν τον θεράποντα ιατρό σας.
Επιμέλεια κειμένου : Μαρία Θεοδωρίδου
Κοινωνική Λειτουργός
