“Αιγαιοπελαγίτικο πρόβλημα Ελλάδας και Τουρκίας! Γιατί 12 μίλια; Αποκλειστικά νέα”, είναι ο τίτλος άρθρου Τουρκικού ΜΜΕ του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:

“Η Ελλάδα προσθέτει μια νέα πρόκληση  κατά της Τουρκίας στο Αιγαίο. Γιατί λοιπόν η Ελλάδα θέλει να αυξήσει το όριο της χωρικής θάλασσας στα 12 μίλια; 

Σήμερα σας λέμε γιατί η Ελλάδα θέλει να αυξήσει το όριο χωρικών υδάτων του Αιγαίου στα 12 ναυτικά μίλια, ως αποτέλεσμα της ανάλυσής μας…

Η Σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 1994, είναι μια διεθνής σύμβαση που ορίζει τα δικαιώματα και τις ευθύνες των εθνών σχετικά με τη χρήση των ωκεανών, θέτοντας κανόνες για τις διεθνείς επιχειρήσεις, τις επιχειρήσεις, το περιβάλλον και  τη διαχείριση των θαλάσσιων φυσικών πόρων

Είναι η Τουρκία μέρος αυτής της Συμφωνίας; 

Ωστόσο, η Τουρκία δεν είναι μέρος αυτής της σύμβασης και δεν την έχει υπογράψει. Επειδή αυτή η σύμβαση επιτρέπει στις χώρες να ορίσουν τις χωρικές τους θάλασσες ως 12 μίλια. Αυτή η συμφωνία αναφέρεται στα ωκεάνια και ανοιχτά θαλάσσια σύνορα. Η Ελλάδα θέλει την υλοποίηση αυτής της σύμβασης για το Αιγαίο. Σε αυτό
πλαίσιο, υπάρχει κατάσταση κατά της Τουρκίας στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου. Περίπου 30 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Κολομβίας, του Ισραήλ, του Περού, της Βενεζουέλας και της Τουρκίας, δεν είναι ακόμη συμβαλλόμενα μέρη στη Σύμβαση.

Τι γίνεται με τη Συνθήκη της Λωζάνης;

Στη Συνθήκη της Λωζάνης, η χωρική θάλασσα για το Αιγαίο προβλεπόταν ως 3 μίλια. Το πλάτος των χωρικών υδάτων της Δημοκρατίας της Τουρκίας έχει καθοριστεί στα 6 ναυτικά μίλια με τον νόμο περί χωρικών υδάτων της 15.5.1964. Επί του παρόντος, τα χωρικά ύδατα τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας είναι 6 μίλια στο Αιγαίο Πέλαγος.

Ως εκ τούτου, και οι δύο χώρες ισχυρίζονται ότι τα χωρικά τους ύδατα και ο εναέριος χώρος πάνω από αυτά τα χωρικά ύδατα παραβιάζονται από τη μία  και από την άλλη. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, καμία χώρα δεν μπορεί να υποχρεωθεί να εφαρμόσει τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας συμφωνίας στην οποία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος.

Η Τουρκία είναι δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Συνθήκη της Λωζάνης.

Θα λυθεί;

Επιπλέον, ενώ η προαναφερθείσα διεθνής σύμβαση ρυθμίζει τις συνθήκες των ανοιχτών θαλασσών και ωκεανών, ερμηνεύεται από την Ελλάδα ότι εφαρμόζεται σε μια ενδιάμεση θάλασσα, όπως το Αιγαίο, που βρίσκεται μόνο εντός των συνόρων των δύο χωρών.

Υπάρχουν πολλές στρατιωτικές και ακαδημαϊκές σπουδέςγια το θέμα, αλλά η Τουρκία υποστηρίζει ότι θα πρέπει να βρεθεί λύση με νομικές, διπλωματικές και τεχνικές μελέτες και όχι με στρατιωτικά μέτρα.”

Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα

Από τα παραπάνω επιχειρείται να φανεί ότι η Ελλάδα είναι αυτή που δημιουργεί προβλήματα στο Αιγαίο και όχι η Τουρκία

Η πραγματικότητα είναι βέβαια εντελώς διαφορετική αφού η Τουρκία άρχισε, σταδιακά, να θέτει σε εφαρμογή την πολιτική των αυξανόμενων αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων που σταδιακά περιέλαβε:

1 Αμφισβήτηση του νομίμου και κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδας, με   απειλή πολέμου (casus belli), να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας και όπως έχει πράξει το σύνολο σχεδόν των παράκτιων κρατών της διεθνούς κοινότητας, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης (σε Εύξεινο Πόντο και Ανατολική Μεσόγειο),

Το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας ορίστηκε το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή (Ν. 230/1936 και μεταγενέστερο Ν.Δ. 187/1973). Διατηρήθηκε, εντούτοις, ρητώς το όριο των 10 ναυτικών μιλίων αιγιαλίτιδας ζώνης όσον αφορά στον εναέριο χώρο, βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τον νόμο 5017/1931).

Βάσει εθιμικού κανόνα του Δικαίου της Θάλασσας, που ενσωματώνεται και στη Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Ελλάδα δικαιούται να επεκτείνει μέχρι τα 12 ν.μ. την αιγιαλίτιδα ζώνη της.

Το δικαίωμα επέκτασης του ορίου της αιγιαλίτιδας ζώνης μέχρι τα 12 ν.μ. είναι κυριαρχικό και ασκείται μονομερώς και κατά συνέπεια δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό ή εξαίρεση και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως από τρίτα κράτη (το άρθρο 3 της Σύμβασης, που ενσωματώνει κανόνα εθιμικού δικαίου, ουδένα περιορισμό ή εξαίρεση ως προς το δικαίωμα αυτό θέτει).

Η συντριπτική πλειοψηφία των παράκτιων κρατών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει προσδιορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ.

Η ίδια η Τουρκία έχει επεκτείνει, ήδη από το 1964, την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.

Η Ελλάδα κατά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (Ν. 2321/1995) δήλωσε ρητά ότι επιφυλάσσεται να ασκήσει σε οιοδήποτε χρόνο το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ν.μ.

Ως αντίδραση προς τη νόμιμη αυτή θέση της Ελλάδας, η τουρκική Βουλή εξουσιοδότησε με ψήφισμά της (8/6/1995) την τουρκική κυβέρνηση, εν λευκώ και στο διηνεκές, να κηρύξει πόλεμο (casusbelli) στην Ελλάδα (εξουσιοδότηση για χρήση και στρατιωτικών μέσων κατά της Ελλάδος), σε περίπτωση που η τελευταία επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της πέραν των 6 ν.μ.

Η συμπεριφορά αυτή της Τουρκίας παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής χρήσης βίας (άρθρο 2, παρ. 4), περί ειρηνικής επίλυσης (άρθρο 2, παρ. 3) και περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης (Προοίμιο).

Παράλληλα, δυναμιτίζει τη συμμαχική σχέση που οφείλουν να έχουν κράτη που μετέχουν στην ίδια Συμμαχία και αντίκειται στις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται το ΝΑΤΟ (άρθρα 1 και 2 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου).

Η άρση του casus belli έχει συμπεριληφθεί μεταξύ των βασικών κριτηρίων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, στο πλαίσιο της υποχρέωσής της για πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και της καλής γειτονίας που αποτελεί θεμέλια αρχή πάνω στην οποία έχει οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Είναι αυτονόητο ότι ένα υποψήφιο προς ένταξη κράτος δεν είναι δυνατόν να απειλεί με πόλεμο άλλο κράτος και πολύ περισσότερο ένα μέλος της ΕΕ και μελλοντικό εταίρο.

Αποτελεί, επίσης, αναγκαία προϋπόθεση για την ουσιαστική βελτίωση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων και τη μείωση της έντασης. Είναι προφανές ότι οι προσπάθειες εξομάλυνσης των σημείων τριβής και ειρηνικής επίλυσης των διαφορών δεν μπορούν να ευοδωθούν υπό το κράτος απειλής πολέμου.

2  Αμφισβήτηση του εύρους του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, μέσω συνεχών παραβιάσεών του από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη,

3 Αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί νησιών και παραβίασή της ακόμα και στην περίπτωση κατοικημένων περιοχών,

4 Αμφισβήτηση των θαλάσσιων συνόρων

5.Αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων εντός του FIR Αθηνών που ασκεί η Ελλάδα βάσει αποφάσεων του ICAO, και η συνεχής άρνηση συμμόρφωσης της Τουρκίας προς τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας,

6. αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για θέματα έρευνας και διάσωσης και

7 Απαίτηση της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου.

Τις προαναφερόμενες αμφισβητήσεις, η Τουρκία προωθεί στην πράξη με μεθόδους και πρακτικές που αντίκεινται στις θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (απειλή πολέμου, παραβιάσεις εθνικού εναέριου χώρου που πραγματοποιεί ακόμα και με οπλισμένα μαχητικά αεροσκάφη και μάλιστα υπεράνω κατοικημένων περιοχών κλπ.)

Πώς απαντά η Ελλάδα στην τουρκική στάση;

Η Ελλάδα είναι αυστηρώς προσηλωμένη στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών επί τη βάσει του διεθνούς δικαίου. Η Ελλάδα έχει αποδεχθεί με δήλωσή της τη  γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης με τις εξαίρεσεις που ρητά ορίζονται στο κείμενο αυτής, ενώ  έχει κυρώσει τη Σύμβαση των ΗΕ  για το Δίκαιο της Θάλασσας

Με δήλωσή της το 2015 εξαίρεσε από τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Σύμβασης τις οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών, σύμφωνα με το άρθρο 298 αυτής

Η Ελλάδα επιδιώκει, στο πλαίσιο αυτό, να επιλύσει τη μόνη διαφορά που υφίσταται μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και, ειδικότερα, το δίκαιο της θάλασσας.