Αλέξανδρος Μπαλτατζής
ο Πόντιος αγροτικός ηγέτης
Σε αγόρευσή του στην Βουλή: «Ορισμένοι πολιτικοί ζουν για τις ιδεολογίες και κάποιοι άλλοι ζουν από τις ιδεολογίες. Μπήκαμε στην πολιτική για να προσφέρουμε και όχι για να πλουτίσουμε».
Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
Συμπληρώθηκαν 35 χρόνια από τότε που έφυγε από τη ζωή ο αγροτικός ηγέτης Αλέξανδρος Μπαλτατζής (29-7-1987) και την ερχόμενη Τρίτη το πρωί, ημέρα της ονομαστικής του εορτής (του Αγίου Αλεξάνδρου) θα τελεσθεί στην Ξάνθη, στον εορτάζοντα Ιερό Ναό του Αγίου Αλεξάνδρου, (κτήτωρ του οποίου είναι ο αείμνηστος Μπαλτατζής), θεία λειτουργία χοροστατούντος του μητροπολίτου κ. Παντελεήμονος, παρουσία των τοπικών αρχών. Αμέσως μετά θα τελεσθεί επιμνημόσυνη δέηση στον τάφο του στο Νεκροταφείο. Την εκδήλωση οργανώνει το «Κέντρο Μελετών Αλέξανδρος Μπαλτατζής» δια του προέδρου του κ. Θεόδωρου Ρωμανίδη.
Ο μεγάλος αυτός Πόντιος πολιτικός, συνελάμβανε οράματα και είχε τη δύναμη και τη θέληση να τα μετουσιώνει σε πράξη, προς όφελος της αγροτιάς. Αγλαοί καρποί ήταν τα έργα που είχαν τη σφραγίδα τη δική του.
Ο Αλέκος, όπως τον φώναζαν όλοι, γεννήθηκε το 1904 στην Κουταϊδα, κοντά στο Σοχούμ του Καυκάσου. Οι γονείς του κυνηγημένοι από τους Τούρκους εγκατέλειψαν την Χερρίαινα του Πόντου και βρήκαν καταφύγιο στον Καύκασο, όπου ο μικρός Αλέκος με την ιδιαίτερη κλίση στα γράμματα, περάτωσε τις γυμνασιακές σπουδές του. Ήλθαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στο Νεοχώρι Ξάνθης.
Διψασμένος για γνώσεις, εγγράφεται στη Νομική το 1925, γνωρίζεται με μια σπουδαία πολιτική προσωπικότητα, τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου, που επαγγελλόταν αγροτικές μεταρρυθμίσεις και προστασία του αγροτικού προϊόντος και των αγροτών. ΄Ηταν ιδέες που συγκινούσαν έντονα τον Μπαλτατζή.
Στα 25 του χρόνια μεταβαίνει στο χωριό του το Νεοχώρι και ιδρύει τον πρώτο αγροτικό συνεταιρισμό την «Αναγέννηση». Αμέσως μετά ιδρύει συνεταιρισμούς και στα γύρω χωριά, την «Αλήθεια» στη Σταυρούπολη, την «Αφιλοκέρδεια» στο Καρυόφυτο», την «Σωτηρία» στα Κομνηνά και την «Ομόνοια» στο Δαφνώνα.
Το 1930 εκλέγεται πρόεδρος της Ενώσεως Γεωργικών Συνεταιρισμών Ξάνθης και αγκαλιάζει όλους τους αγρότες.. Συστηματοποίησε τις πιστωτικές και προμηθευτικές εργασίες των Συνεταιρισμών με την ίδρυση Συνεταιριστικής τράπεζας και πρακτορείων, αναστατώνοντας το εμπόριο και την αγορά.
Ο Μπαλτατζής αγαπήθηκε, όχι μόνο από τους αγρότες της Ξάνθης άλλα και των γειτονικών νομών, όπου δημιούργησε συνεταιρισμούς εξαπλώνοντας το κίνημα του.
Εκείνοι όμως που τον λάτρεψαν περισσότερο ήταν ο Πόντιοι που έπιναν νερό στο όνομα του. Ο, τι ήταν ο Βενιζέλος για τους Κρητικούς, έλεγαν, είναι και ο Μπαλταζής για τους Ποντίους. ΄Ηταν ο Αλέκος τους!
Μετά την απελευθέρωση ο Μπαλτατζής ιδρύει την ΠΑΣΕΓΕΣ, και γίνεται ο πρώτος πρόεδρος της. Ο καπνός όμως τότε πωλείται σε εξευτελιστικές τιμές. Δημιουργείται αμέσως διακομματική επιτροπή από τον Μπακάλπαση ως πρόεδρο και τον Κων. Καραμανλή ως αντιπρόεδρο και ο Μπαλτατζής παίρνει την πρωτοβουλία και ιδρύει την ΣΕΚΕ ( Συνεταιριστική Ενωσις Καπνοπαραγωγών Ελλάδος). Παράλληλα ιδρύει τις υποτροφίες της ΣΕΚΕ έναν πρωτόγνωρο θεσμό για τα δεδομένα της εποχής και δίνει την ευκαιρία στα αριστεύοντα τέκνα της αγροτιάς να σπουδάσουν δωρεάν στις πόλεις. Πάνω από 400 τέτοια παιδιά σπούδασαν και διέπρεψαν στον δημόσιο βίο.
Το 1950 πήρε την απόφαση για αυτόνομη κάθοδο των συνεταιριστών στις εκλογές και ο ίδιος εκλέγεται βουλευτής Ξάνθης. Το 1956 το Αγροτικό κόμμα του Μπαλτατζή συμπράττει με τον Γ. Παπανδρέου, και άλλα κεντρώα στελέχη. Ο Κων. Μητσοτάκης έλεγε τότε ότι «ό μόνος που είχε κόμμα με βουλευτές, ήταν ο Αλέκος, όλοι οι άλλοι είχαν κόμματα σφραγίδες χωρίς οπαδούς…»
Το αγροτικό κόμμα ήταν ο πυρήνας της Ενώσεως Κέντρου που όταν κέρδισε το 1964 τις εκλογές είχε κορυφαίο στέλεχος τον Μπαλτατζή που ανέλαβε το υπουργείο Γεωργίας.
Μετά την μεταπολίτευση εξελέγη και πάλι βουλευτής και ανέλαβε το αναπτυξιακό και εκσυγχρονιστικό έργο του νομού Ξάνθης, ιδρύοντας μεγάλα συνεταιριστικά εργοστάσια και εταιρίες. Εκτός της ΣΠΕ, της ΣΠΕΚΑ, και της ΣΕΚΟΒΕ που είχε ιδρύσει προδικτατορικά, ιδρύει, την ΣΕΒΑΘ, την ΣΕΚΑΠ, την ΡΟΔΟΠΗ, τον ΝΕΣΤΟ, την ΕΛΒΙΖ, εταιρίες που προστάτευαν το μόχθο των αγροτών και ταυτόχρονα χορηγούσαν στον καταναλωτή φθηνό και εγγυημένο προϊόν.
Στο τέλος ίδρυσε την «Συνεταιριστική Ασφαλιστική», για την οποία δέχτηκε πολλές πιέσεις των οργανωμένων συμφερόντων. Η καλή διοίκηση και διαχείριση της εταιρίας ήταν εκείνα που την κράτησαν κερδοφόρα ως τα σήμερα,
Ο Μπαλτατζής ήταν ένας οραματιστής. Κάθε τι που οραματιζόταν για το καλό της αγροτιάς, το μετουσίωνε σε πράξη. Σ΄ αυτόν οφείλονται οι αγροτικές συντάξεις που νομοθέτησε ο Κων. Καραμανλής, σ’ αυτόν ανήκει το άνοιγμα στις Ανατολικές χώρες που επιχειρήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 (όπως βλέπετε και στην φωτογραφία με το ταξίδι στη Μόσχα όπου εντυπωσίασε τους Ρώσους επισήμους με την άριστη γνώση της ρωσικής γλώσσας)).
Ο Αλέκος έφυγε βυθίζοντας στο πένθος την Ξάνθη και τον αγροτικό κόσμο. Αν δεν γινόταν η κηδεία του Δημοσία Δαπάνη, θα κάναμε έρανο μεταξύ μας για να τον θάψουμε. Γιατί ο Αλέκος δεν είχε περιουσιακά στοιχεία. Και αυτά να τα βλέπουν οι σημερινοί πολιτικοί.
- Λεζάντες φωτογραφιών: 1) Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής 2) Προεκλογική ομιλία του Αλ. Μπαλτατζή στην Ξάνθη 3) Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής σε ομιλίας του σε συγκέντρωση Συνεταιριστών 4) Η κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου, μετά την ορκωμοσία της το 1964, μπροστά ο Αλ. Μπαλτατζής 5) Η ελληνική κοινοβουλευτική Αντιπροσωπεία σε επίσημη επίσκεψη στη Μόσχα διακρίνονται αριστερά οι Εμμανουήλ Κοθρής Γεώργιος Ανδριανόπουλος Ισαάκ Λαυρεντίδης Αλέξανδρος Μπαλτατζής, Εμμανουήλ Μπακλατζής ρώσοι επίσημοι και δεξιά οι Μανώλης Κεφαλογιάννης, Στέφανος Σαράφης, Κομνηνός Πυρομάγλου
