ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ & ΜΕΛΟΜΑΚΑΡΟΣΥΝΗ
Φέτος τα μελομακάρονά μας θα είναι με μεγαλύτερη δόση φαντασίας.
Εσείς θα μας πείτε αν τα πετύχαμε ή όχι.
Έχουμε και λέμε.
Ανατρέχουμε σε πηγές πληροφόρησης για τους πρώτους στίχους του ποιήματος ΡΩΜΙΟΣΎΝΗ του Βασίλη Μιχαηλίδη στην Κυπριακή διάλεκτο.
Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,
κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ιξηλείψη,
κανένας, γιατί σιέπει την που τ’ άψη ο Θεός μου….
Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψη!…
κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ιξηλείψη,
κανένας, γιατί σιέπει την που τ’ άψη ο Θεός μου….
Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψη!…
Πρόκειται για τους πιο γνωστούς στίχους του Βασίλη Μιχαηλίδη, από το έργο του «η 9η Ιουλίου εν Λευκωσία Κύπρω». Περιγράφοντας τη νύχτα πριν ξημερώσει η τραγική 9η Ιουλίου αλλά και τον διάλογο του Αρχιεπισκόπου με τον Κιουτσούκ Μεχμέτ, ο ποιητής προβάλει το νόημα της Ρωμιοσύνης αλλά και την αυτοθυσία του Κυπριανού.
Η απροσδόκητη ποιότητα του ποιήματος του καθώς και η άριστη χρήση της κυπριακής διαλέκτου τον κατέστησαν στη συλλογική μνήμη της Κύπρου ως τον κορυφαίο της ποιητή….
Η απροσδόκητη ποιότητα του ποιήματος του καθώς και η άριστη χρήση της κυπριακής διαλέκτου τον κατέστησαν στη συλλογική μνήμη της Κύπρου ως τον κορυφαίο της ποιητή….
Σήμερα θα αντικαταστήσουμε την ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ με την ΜΕΛΟΜΑΚΑΡΟΣΥΝΗ.
Βέβαια είναι κάτι πολύ παρακινδυνευμένο διότι πρόκειται για παράλληλες έννοιες ουσιαστικά, αλλά η λογοτεχνία μας το επιτρέπει, οπότε…
ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ και ΜΕΛΟΜΑΚΑΡΟΣΥΝΗ λοιπόν είναι αρχέγονες αντιλήψεις.
Ας πάμε τώρα στον ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΟ της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ.
Τα Χριστούγεννα είναι γιορτή που πάτησε σε παλαιότερες εορτές, με ρίζες αρχαίες και με τελετουργίες και έθιμα που σχετίζονται με την αναγέννηση της ζωής.
Αυτή την εποχή, που οι ημέρες αρχίζουν έστω και στο ελάχιστο να μεγαλώνουν και το φως να δυναμώνει, επέλεξε ο χριστιανισμός να τοποθετήσει τη γέννηση και να γιορτάζει την αναγέννηση του Θεανθρώπου.
Στον πυρήνα του εορτασμού των Χριστουγέννων μπλέκουν με θαυμάσιο τρόπο αρχέγονα προθρησκευτικά, μαγικά, προχριστιανικά αλλά και χριστιανικά στοιχεία και δοξασίες, που όλα συμβολίζουν τη συνέχεια, την αισιοδοξία και την αφθονία.
Για τον λόγο αυτόν είναι μια γιορτή πλούσια και με «υπερβολές»: από τον στολισμό του σπιτιού και την ενδυμασία μέχρι τη διατροφή, όλα είναι καθορισμένα και έχουν τελετουργική σημασία.
Πίτες, γλυκίσματα (σχεδόν πάντα με μέλι και καρύδια), χοιρινό κρέας, ψωμιά και ζύμες, άφθονο βούτυρο – όλα λειτουργούν ως επίκληση στον Θεό και μαγική ευχή να έχουμε πληρότητα, αφθονία και επάρκεια όλη την υπόλοιπη χρονιά.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ανήκουν και τα μελομακάρονα, το κατεξοχήν χριστουγεννιάτικο συμβολικό γλύκισμα της Ελλάδας. Η παρασκευή τους, μαζί με όλες τις άλλες χριστουγεννιάτικες συνταγές, εντάσσεται στη γενική εσωστρέφεια της κρύας αυτής εποχής του χρόνου, στην αρχέγονη λατρεία της εστίας, με τα περισσότερα έθιμα, μεταξύ αυτών και τα γαστρονομικά, να τελούνται εντός του σπιτιού – σε αντίθεση ας πούμε με τα πασχαλινά, που σχεδόν όλα λαμβάνουν χώρα στην ανοιξιάτικη ύπαιθρο.
Το γλυκό του… μακαρίτη
Τα μελομακάρονα ετυμολογικά προέρχονται από την αρχαιοελληνική «μακαρία», ένα είδος ζυμωτής, ημίγλυκης ψυχόπιτας με οβάλ σχήμα, σαν μεγάλο μελομακάρονο, που σερβιριζόταν στα νεκρώσιμα δείπνα για να τιμηθεί η μνήμη του αποθανόντος, να μακαριστεί δηλαδή ο νεκρός, ο μακαρίτης.
Στα μεσαιωνικά/βυζαντινά χρόνια, το νεκρώσιμο δείπνο συνολικά ονομαζόταν «μακαρωνία» και, εκτός από τη μακαρία, σερβίρονταν και ζυμαρικά (όπως συμβαίνει και τα Ψυχοσάββατα, πάλι για την ενθύμηση των νεκρών).
Έτσι, ” έδεσε ” το σιρόπι στο γλυκό, έχουμε και την κατά Αρσενίου παραλλαγή.
Ζαχαροπλάστης να σου πετύχει….
Καλές Γιορτές
Στέλιος Αρσενίου
