Συμφωνία- σταθμός για το κλίμα επετεύχθη στην COP28 στο Ντουμπάι, μετά από ημέρες διαπραγματεύσεων: Στο πλαίσιό της καλούνται ξεκάθαρα όλες οι χώρες σε «μετάβαση» προς την απομάκρυνση από τη χρήση ορυκτών καυσίμων (transition away) μα όχι σε σταδιακή κατάργησή τους (phase out), κάτι που επιδίωκαν πολλές κυβερνήσεις.

Στο πλαίσιο του κειμένου αναγνωρίζεται η ανάγκη για βαθιές, άμεσες και συνεχείς μειώσεις αν είναι η ανθρωπότητα να καταφέρει να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Η 21 σελίδων συμφωνία δεν είναι νομικά δεσμευτική, ωστόσο δείχνει τον δρόμο προς τα εμπρός, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, πως οι χώρες θα πρέπει να συμβάλουν στη «μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα στα συστήματα ενέργειας με δίκαιο, τακτικό και ίσο τρόπο». Σημειώνεται πως πρόκειται για την πρώτη φορά που υπάρχει ξεκάθαρη αναφορά στο μέλλον όλων των ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο, αέριο) σε κείμενο συνδιάσκεψης COP. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, δεν υπάρχει κάτι για τη σταδιακή τους κατάργηση (phase out) κάτι που ήθελαν πολλές κυβερνήσεις. Επίσης, αναγνωρίζεται πως οι εκπομπές παγκοσμίως θα κορυφωθούν πιθανώς πριν το 2025.

Ήδη από την έναρξη της συνεδρίασης της ολομέλειας για το κλείσιμο της διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα οι αντιπρόσωποι υιοθέτησαν την απόφαση που είχαν προετοιμάσει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, γεγονός που προκάλεσε παρατεταμένα χειροκροτήματα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα.

Πρόκειται για «ιστορική απόφαση για να επιταχυνθεί η κλιματική δράση», δήλωσε ο Σούλταν αλ Τζαμπέρ, πρόεδρος της διάσκεψης. Ο ίδιος χαιρέτισε τη συμφωνία ως «ιστορικό πακέτο», λέγοντας πως «δώσαμε μια αλλαγή παραδείγματος που έχει τη δυναμική να επαναπροσδιορίσει τις οικονομίες μας», προειδοποιώντας ωστόσο πως «μια συμφωνία είναι όσο καλή είναι η εφαρμογή της…είμαστε αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που λέμε». Επίσης, τόνισε πως είναι ένα σχέδιο που «καθοδηγείται από την επιστήμη…είναι βελτιωμένο, ισορροπημένο, μα, μην έχετε αυταπάτες, ένα ιστορικό πακέτο για την επιτάχυνση της δράσης για το κλίμα».

«Έχουμε αναφορά στα ορυκτά καύσιμα για πρώτη φορά στην τελική μας συμφωνία» είπε ο αλ Τζαμπέρ, που είναι επίσης διευθύνων σύμβουλος της πετρελαϊκής εταιρείας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Αντιπρόσωπος της Σαμόα ωστόσο εξέφρασε «κάποια σύγχυση» για την έγκριση της συμφωνίας πριν η Συμμαχία Μικρών Νησιωτικών Κρατών παρουσιάσει τις θέσεις της. Η Σαμόα ηγείται της ομάδας των 39 νησιωτικών κρατών, που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή.

Όπως είπε στον πρόεδρο της COP28, «φαίνεται πως απλά πήρατε τις αποφάσεις ενώ τα μικρά νησιωτικά κράτη δεν ήταν στην αίθουσα». Σημειώνεται πως σε δήλωσή της η Συμμαχία έχει εκφράσει προβληματισμούς για «παραθυράκια» στο κείμενο που «είναι λόγος μεγάλου προβληματισμού για εμάς»- ειδικότερα, γίνεται λόγος για «λιτανεία από παραθυράκια» (litany of loopholes», αν και αναγνωρίζεται πως πρόκειται για βελτίωση.

Ο γγ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, προέβη σε ανάρτηση όπου σημειώνει πως «σε όσους αντιτέθηκαν σε μια σαφή αναφορά στη σταδιακή κατάργηση (phase out) των ορυκτών καυσίμων στην COP28, θα ήθελα να πω: Είτε σας αρέσει είτε όχι, η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων είναι αναπόφευκτη. Ας ελπίσουμε πως δεν θα έρθει πολύ αργά».

Ο επικεφαλής του ΟΗΕ για το κλίμα, Σάιμον Στιλ, ευχαρίστησε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τονίζοντας πως «χρειαζόταν αυτή η COP να στείλει ξεκάθαρα σήματα σε πολλά μέτωπα. Χρειαζόμασταν ένα πράσινο φως στις ανανεώσιμες, το κλίμα και την αντοχή….αρχή του τέλους για τα ορυκτά καύσιμα. Όλες οι πλευρές πρέπει να συμφωνήσουν σε κάθε λέξη, κάθε κόμα, κάθε τελεία. Υπογραμμίζει πραγματικά πόσα μπορούν να επιτύχουν αυτές οι συνδιασκέψεις των Ηνωμένων Εθνών».

Εντατικές διαπραγματεύσεις με πολλούς αντιπροσώπους λάμβαναν χώρα και τα ξημερώματα της Τετάρτης, αφού το αρχικό έγγραφο είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από πολλές χώρες, που θεωρούσαν ότι αποφεύγει τις αποφασιστικές εκκλήσεις για δράση ως προς τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας. Όπως σημειώνει το Associated Press, στο έγγραφο η λέξη «πετρέλαιο» δεν εμφανίζεται κάπου στις 21 σελίδες, μα τα «ορυκτά καύσιμα» εμφανίζονται δύο φορές.

Ο Τζον Κέρι, απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, είπε πως όλοι θα έπρεπε να είναι ευχαριστημένοι για τη συμφωνία, λαμβάνοντας υπόψιν τις προκλήσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη σύγκρουση Ισραήλ- Γάζας. Όπως τόνισε, όλοι θα έπρεπε να νιώθουν καλά, ακόμα και αν η συμφωνία δεν είναι τέλεια: «Ο καθένας μπορεί να έλεγε τα πράγματα κάπως διαφορετικά…μα νομίζω ότι είναι λόγος αισιοδοξίας» πρόσθεσε, εκφράζοντας θαυμασμό για αυτό που χαρακτήρισε ως «πνεύμα συνεργασίας». Γενικότερα, όπως μεταδίδουν διεθνή ΜΜΕ, υπάρχει διάχυτη μια έκπληξη σχετικά με το πόσο γρήγορα εγκρίθηκε η συμφωνία από την προεδρία της COP28.

Για μια ημέρα «σοβαρής ικανοποίησης» μίλησε ο Βόπκε Χέκστρα, επίτροπος της ΕΕ για το κλίμα, προσθέτοντας πως είναι μια ημέρα που πρέπει να χαιρετίσουμε το ότι οι συνομιλίες οδήγησαν επιτέλους σε συμφωνία για τα ορυκτά καύσιμα μετά από 30 χρόνια. «Θέλω να ξέρετε πως στεκόμαστε ακόμα αλληλέγγυοι σε εσάς, για όσο χρειατεί» είπε απευθυνόμενος στα μικρά νησιωτικά κράτη. Σημειώνεται πως η ΕΕ πίεζε για ισχυρή αναφορά στα ορυκτά καύσιμα και σε «phase out».

Με πληροφορίες από ΒΒC, Guardian, Associated Press