ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ 1883/4 – 1974: ΤΙΜΟΥΜΕ ΤΑ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΘΡΑΚΙΩΤΗ
Του Θανάση Μουσόπουλου
Έχω τη χαρά εδώ και σαράντα χρόνια να ασχολούμαι με το πολύπλευρο έργο του βορειοθρακιώτη Κώστα Βάρναλη, έχοντας εκδώσει τρία βιβλία και δημοσιεύοντας πληθώρα εργασιών. Το 2024 με την ευκαιρία των πενήντα χρόνων από το θάνατό του, νιώθω το χρέος να προβάλω την προσφορά του.
Ο Κώστας Βάρναλης κατάγεται από την Ανατολική Ρωμυλία / Βόρεια Θράκη. Το Ρωμυλία είναι εξελληνισμός του τουρκικού Ρουμελί = χώρα των Ρωμαίων, Η περιοχή αυτή αποτελεί το βόρειο τμήμα της ενιαίας Θράκης, μια τεράστια κοιλάδα στην καρδιά της βαλκανικής. Γεννήθηκε το 1883/84 στον Πύργο της Ανατολικής Ρωμυλίας / Βόρειας Θράκης. Μετά το Δημοτικό φοιτά στα πασίγνωστα Ζαρίφεια Διδασκαλεία της Φιλιππούπολης, γίνεται – μόλις αποφοιτά – δάσκαλος στον Πύργο. Ο πατέρας του ήταν από την Βάρνα (απ’ όπου το επώνυμο Βάρναλης), παίρνει υποτροφία από την κοινότητα Βάρνας και το 1903 βρίσκεται στην Αθήνα και εγγράφεται στη Φιλοσοφική, ενώ στην πατρίδα του αρχίζουν οι ταραχές. Στην Αθήνα έχουμε τους αγώνες για το Δημοτικισμό.
Ο Βάρναλης δεν ξέκοψε την επαφή του με την πατρίδα του. Στον Πύργο περνούσε κάθε χρόνο τις διακοπές του, έτσι έτυχε το 1906 το καλοκαίρι με τους ‘αυθόρμητους’ βουλγαρικούς ανθελληνικούς διωγμούς. Στα σημαντικά “Φιλολογικά Απομνημονεύματά” του, που κυκλοφόρησαν μετά θάνατο, μπορούμε να δούμε πολλές λεπτομέρειες από τη ζωή του ίδιου του Βάρναλη και των Ελλήνων γενικότερα στη Βόρεια Θράκη.
Ο Κώστας Βάρναλης από το 1904 που εξέδωσε την ποιητική του συλλογή “Κηρήθρες” – για εβδομήντα ολόκληρα χρόνια! – ως το θάνατό του (16 Δεκεμβρίου 1974) ασχολήθηκε και διακρίθηκε στην ποίηση, στο πεζό, στα κριτικά – αισθητικά κείμενα. Λυρικός και σατιρικός ποιητής, δυνατός και εύστοχος πεζογράφος, διεισδυτικός και σφαιρικός κριτικός, σε όλα τα έργα του ο Βάρναλης δείχνει κοινωνική ευαισθησία και ματιά, ενώ συναιρεί το ελληνικό με το οικουμενικό, το λαϊκό με το λόγιο, την παράδοση με την πρωτοπορία.
Ιδεολόγος αγωνιστής, πιστεύει στον κοινωνικό και απελευθερωτικό ρόλο της τέχνης, παλεύοντας το στείρο και αντιδιαλεκτικό ιδεαλισμό.
Ο σύγχρονος άνθρωπος πολλά έχει να κερδίσει όταν έρθει σε επαφή με το ριζοσπαστικό πνεύμα του Βάρναλη. Ειδικά εμείς, εδώ στο χώρο της Θράκης και ευρύτερα της Μακεδονίας, που έχει κατακλυσθεί τα τελευταία εκατό χρόνια από πρόσφυγες της Βόρειας και Ανατολικής Θράκης, στο έργο του Κώστα Βάρναλη θα συναντήσουμε τις ρίζες μας, την ψυχή των προγόνων μας, για να εισπράξουμε δύναμη και έμπνευση στον αγώνα για δικαιότερη και ομορφότερη ζωή.
Με την ευκαιρία, λοιπόν, των πενήντα χρόνων από το θάνατό του, έχουμε χρέος να τιμήσουμε τον οικουμενικό συμπατριώτη μας Κώστα Βάρναλη. Οι Δήμοι, οι Φορείς και η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης μπορούν να παίξουν τον ουσιαστικό ρόλο τους.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ ΞΑΝΘΗ, ΑΡΧΕΣ 2024
Θανάση Μουσόπουλου
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΒΑΡΝΑΛΗ
100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ «ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΗ»
Ξάνθη, 2019
