Αποκάλυψη: Σκάνδαλο με τη σίτιση των μεταναστών

Η παραμονή χιλιάδων μεταναστών στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, δημιούργησε αναπόφευκτα μια παράλληλη οικονομία που εξαρτάται αποκλειστικά και ανατροφοδοτείται από το ίδιο το μεταναστευτικό πρόβλημα. Τμήμα αυτής της οικονομίας, αφορά την καθημερινή σίτιση του πολυάριθμου αυτού πληθυσμού, που στοιβάζεται στα εκεί κέντρα φιλοξενίας.

Ο τζίρος της σίτισης μετριέται σε εκατομμύρια ευρώ και αναπόφευκτα δημιουργούνται υπερκέρδη, προκαλώντας αντίστοιχο εθισμό και εξάρτηση στις μικρές οικονομίες των νησιών, οι οποίες είναι ευάλωτες, επειδή έχουν πληγεί από την οικονομική κρίση. Ισχύουν άραγε σ’ αυτό αλισβερίσι οι συνθήκες του ελευθέρου ανταγωνισμού; Υπάρχουν φαινόμενα διαπλοκής;

Το SLpress.gr ερεύνησε την υπόθεση και εντόπισε αποφάσεις και συμβάσεις που αποπνέουν οσμή σκανδάλου. Με άλλα λόγια, έχουμε φαινόμενα εκμετάλλευσης ενός ανθρωπιστικού και παράλληλα εθνικού ζητήματος με σκοπό το υπερκέρδος. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά.

Προς το τέλος του 2015 που κορυφώθηκαν οι μεταναστευτικές ροές, η σίτιση γινόταν περιστασιακά από τις Περιφέρειες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τότε οι μεταναστευτικές ροές δεν εγκλωβίζονταν στην Ελλάδα και το υπάρχον υποτυπώδες οικονομικό απόθεμα επαρκούσε μέχρι πρόσφυγες και μετανάστες να φθάσουν στη χώρα προορισμού τους, που συνήθως ήταν η Γερμανία και άλλες χώρες της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης.

Τέλη του 2015 και αρχές του 2016 επιβλήθηκε από τους Ευρωπαίους το κλείσιμο του λεγόμενου βαλκανικού διαδρόμου και παράλληλα δημιουργήθηκαν στα νησιά τα λεγόμενα χοτ-σποτ. Σκοπός ήταν τυπικά να καταγραφούν και ταυτοποιηθούν οι εισερχόμενοι πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά επίσης και για να σταματήσει η ανεξέλεγκτη ροή προς τα βορειοδυτικά.

Το πρακτικά αποτέλεσμα ήταν να εγκλωβιστούν στην Ελλάδα δεκάδες χιλιάδες. Ως γρήγορη λύση για να αντιμετωπιστούν οι έκτακτες ανάγκες, στις περισσότερες των περιπτώσεων προκρίθηκε η λύση των στρατοπέδων, κυρίως γιατί υπήρχαν έτοιμες διαμορφωμένες οι υποδομές. Έτσι εκείνη την περίοδο η σίτιση πέρασε στην αρμοδιότητα του Στρατού.

Η σίτιση και ο πόλεμος των εταιρειών

Στη Χίο η σίτιση γίνεται με προκήρυξη διαγωνισμού από την 96 ΑΔΤΕ (Ανώτερη Διοίκηση Ταγμάτων Εθνοφυλακής), ή από Επιτροπή Διενέργειας Διαγωνισμού που απαρτίζεται από στρατιωτικούς, με την διαδικασία της διαπραγμάτευσης, προκειμένου να επιτευχθεί η πλέον συμφέρουσα προσφερόμενη τιμή. Πολλές φορές μπαίνει πλαφόν ανώτατης τιμής (5,87 ευρώ με ΦΠΑ) ημερησίως ανά άτομο. Το ποσό φαίνεται χαμηλό, αλλά πολλαπλασιαζόμενο με τις χιλιάδες των μεταναστών που υπάρχουν αυτήν την στιγμή στα νησιά και επί 365 μέρες τον χρόνο, προκύπτουν πολλά εκατομμύρια ευρώ.

Εξαιτίας του απρόβλεπτου αριθμού των αφίξεων στα νησιά, η διαδικασία του διαγωνισμού γίνεται σχεδόν κάθε μήνα και μπορεί αυτός να παραταθεί χρονικά. Από οικονομικής απόψεως, όμως, η παράταση δεν μπορεί να αφορά ποσό μεγαλύτερο από το μισό ποσό της αρχικής σύμβασης. Εκτός αυτού υπάρχουν ειδικές προδιαγραφές και πιστοποιήσεις, που ουσιαστικά καθιστούν απαγορευτικό το κόστος ίδρυσης και εγκατάστασης μίας νέας επιχείρησης, ειδικά δε αν οι συμβάσεις είναι για τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Οι συνθήκες που έχουν επιβληθεί λειτουργούν προς όφελος των εταιρειών που είχαν ήδη ασχοληθεί με το συγκεκριμένο αντικείμενο και είχαν λάβει καίρια θέση στη συγκεκριμένη αγορά, δηλαδή στη σίτιση των προσφύγων και μεταναστών από την αρχή της κρίσης. Μία από αυτές τις εταιρίες είναι η ΠΟΤ&ΠΑΝ ΦΟΥΝΤΣΕΡΒΙΣ Α.Ε. με έδρα την Αυλίδα. Εκτός της Χίου, η εταιρεία έχει λάβει μέρος στη σίτιση προσφύγων-μεταναστών στα Οινόφυτα, στην Λαμία, στη Ριτσώνα, στην Μόρια Λέσβου κ.α.

Για το 2017 ήταν η μοναδική εταιρεία που είχε πάρει τους διαγωνισμούς σίτισης στη Χίο, με συνολικό τζίρο 3.076.515 ευρώ, σύμφωνα με τις συμβάσεις που έχουν αναρτηθεί στη Διαύγεια. Οι τιμές που διαμορφώθηκαν ανά άτομο ήταν μόλις δύο λεπτά(!) κάτω από το πλαφόν της ανώτατης τιμής δηλαδή 5,85 ευρώ. Στις συμβάσεις που δεν υπήρχε πλαφόν η τιμή σίτισης ανά μετανάστη ημερησίως έφθασε ακόμα και τα 7,20 ευρώ.

Εξαιρείται ο διαγωνισμός Μαΐου και οι τελευταίες οκτώ ημέρες του 2017. Τότε, για πρώτη φορά η τιμή κυμάνθηκε κάτω από το ανώτερο πλαφόν, στα 3,73 και 3,38 ευρώ αντίστοιχα. Πώς συνέβη αυτή η πτώση της τιμής; Την απάντηση μπορείτε να την φανταστείτε. Στον διαγωνισμό συμμετείχε και δεύτερη εταιρεία, η SALAS INTER.GROUP, όπως θα δούμε παρακάτω.

Γάμος συμφέροντος

Το 2018, από 1-30 Ιανουαρίου η τιμή ήταν στα 3,65 ευρώ με ανάδοχο πάλι την ίδια εταιρεία. Από τις 31 Ιανουαρίου μέχρι τις 14 Μαρτίου ο διαγωνισμός κατοχυρώνεται για πρώτη φορά στην άλλη εταιρεία, στην SALAS INTER. GROUP ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Α.Ε. με έδρα το Μοσχάτο, στην τιμή των 3,51 ευρώ ανά άτομο. Από τις 15 Μαρτίου μέχρι και για τις 28 Μαΐου του 2018 (ΑΔΑ : ΩΓ3Φ6-76Α) η τιμή σκαρφάλωσε πάλι στο ανώτερο πλαφόν.

Πώς συνέβη αυτό; Μπορείτε και πάλι να το φανταστείτε. Τον Μάρτιο 2018 επήλθε ένωση των δύο εταιρειών (ΠΟΤ&ΠΑΝ. και SALAS) σε μία και πήραν τον διαγωνισμό για την σίτιση όσων φιλοξενούνται στις εγκαταστάσεις της ΒΙΑΛ στη Χίο. Πριν φθάσουμε στην ένωση είχε προηγηθεί ένας «πόλεμος» μεταξύ των δύο εταιρειών με εκατέρωθεν ενστάσεις. Συγκροτήθηκε εξαιτίας αυτού Επιτροπή Διενέργειας / Αξιολόγησης (ΑΔΑ : Ω8ΧΣ6-ΔΡΙ), Επιτροπή Αξιολόγησης Ενστάσεων (ΑΔΑ : Ψ7ΧΡ6-1Ε2) και έγινε επανάληψη της διαδικασίας σύναψης σύμβασης (ΑΔΑ: 6ΛΜΜ6-ΓΙΤ). Τελικό αποτέλεσμα ο «γάμος» των δύο εταιρειών (ΑΔΑ : 6ΙΔ86-ΠΨ9).

Από τις αρχές του έτους μέχρι και για τις 28 Μαΐου, μόνο για την ΒΙΑΛ, ο τζίρος σίτισης θα έχει φθάσει τα 1.475.840 ευρώ. Σύμφωνα με τις συμβάσεις, τα άτομα που σιτίζονται καθημερινά είναι περίπου 1.500-2.000. Στη Λέσβο που έχει αυτήν την στιγμή 11.000 εγκλωβισμένους γίνεται αντιληπτό ότι ο τζίρος είναι πολλαπλάσιος, και πολλαπλάσια η εξάρτηση της τοπικής οικονομίας από την αγορά που έχει δημιουργηθεί γύρω από τους πρόσφυγες-μετανάστες.

Σύγκρουση συμφερόντων

Τίθεται λοιπόν εύλογα το ερώτημα αν ισχύουν οι κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και αν προστατεύεται έτσι το δημόσιο συμφέρον. Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, όταν υπήρξε πραγματικά ελεύθερος ανταγωνισμός η τιμή έπεσε πάνω από 40%. Και λίγο αργότερα, το μονοπώλιο αποκαταστάθηκε, λόγω του «γάμου» των δύο πρώην ανταγωνιστών, με αποτέλεσμα η τιμή να επιστρέψει στο πλαφόν.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ο εκπρόσωπος στη Χίο της εταιρείας ΠΟΤ&ΠΑΝ ΦΟΥΝΤΣΕΡΒΙΣ Α.Ε. (ΑΔΑ : Ψ88Σ6-ΔΞΤ), ονόματι Παντελής Καμπούρης, είναι και διορισμένος από τον δήμαρχο πρόεδρος στο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Κοινωνικής προστασίας και Αλληλεγγύης, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Παιδείας, του Δήμου Χίου. Πρόκειται για στέλεχος με μεγάλη επιρροή στη Δημοτική Παράταξη του σημερινού δημάρχου Χίου Μανώλη Βουρνού.

Δεδομένου ότι η δημοτική αρχή αναπόφευκτα εμπλέκεται άμεσα στη διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού εγείρεται ζήτημα σίγουρα ηθικής τάξεως, αλλά ενδεχομένως και νομικού χαρακτήρα, λόγω σύγκρουσης συμφερόντων. Πολλές φορές η πλειοψηφούσα δημοτική παράταξη έχει λάβει αποφάσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο, όσον αφορά το μεταναστευτικό, αρκετές από τις οποίες, μάλιστα, ήταν ενάντια στη βούληση της τοπικής κοινωνίας.

Τέτοιο παράδειγμα είναι η δημιουργία νέου κέντρου φιλοξενίας σε ΧΑΔΑ (Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων), σε απόσταση μόλις 4 χλμ. από το κέντρο της πόλης, την δημιουργία προαναχωρησιακού κέντρου κράτησης αλλοδαπών (ΠΡΟΚΕΚΑ) στο χωριό των Ολύμπων, στο κέντρο δηλαδή της περιοχής που είναι τα Μαστιχοχώρια και πρόσφατα, η σχεδόν σιωπηρή αποδοχή, του διπλασιασμού της χωρητικότητας του κέντρου στη ΒΙΑΛ. Οι αποφάσεις αυτές τελικώς έμειναν στα χαρτιά, επειδή προσέκρουσαν στις αντιδράσεις της μεγάλης πλειονότητας των κατοίκων της Χίου, οι οποίες, μάλιστα, εκφράστηκαν σε δύο τεράστιες (για τα δεδομένα του νησιού) συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.

Αλλά και ο εκπρόσωπος στη Χίο της άλλης εταιρείας, της SALAS INTER. GROUP ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Α.Ε. (ΑΔΑ : ΨΩΧΜ6-ΘΗΝ), ονόματι Δημήτριος Μεσολογγίτης, είναι και περιφερειακός σύμβουλος του συνδυασμού «Εμείς για το Αιγαίο» στη Χίο (ορκίστηκε στις 10/10/2017 στη θέση εκλιπόντος περιφερειακού σύμβουλου). Προφανώς, ισχύουν και γι’ αυτόν ό,τι προαναφέραμε για τον εκπρόσωπο της άλλης εταιρείας.

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ότι στον τομέα της σίτισης τα περισσότερα αθέμιτα κέρδη προκύπτουν όχι μόνο από την τιμή της μερίδας, αλλά από το γεγονός ότι στην πράξη παραδίδονται πολύ λιγότερες μερίδες από όσες προβλέπει η σύμβαση. Έχουμε αρκετές σχετικές καταγγελίες, αλλά όχι αποδείξεις, οι οποίες είναι δύσκολο να βρεθούν, δεδομένου ότι υπάρχει συναλλαγή μεταξύ αυτών που παραδίδουν και αυτών που παραλαμβάνουν. Ως εκ τούτου, δεν υπονοούμε ότι τέτοιου είδους σκάνδαλο λαμβάνει χώρα από τις δύο αναφερόμενες εταιρείες που έχουν αναλάβει τη σίτιση στη Χίο.

Εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες

Τα τελευταία χρόνια και με αφορμή το μεταναστευτικό έχουν δημιουργηθεί τεράστιες εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες. Μία μειονοτική μερίδα επαγγελματιών στη Χίο έχει εμπλακεί επιχειρηματικά με τις ποικίλες όψεις της ιδιότυπης οικονομίας που έχει δημιουργηθεί, λόγω του εγκλωβισμού ενός μεγάλου αριθμού χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών. Η εν λόγω μερίδα αντλεί κέρδη από την ύπαρξη των κέντρων φιλοξενίας και ως εκ τούτου επιδιώκει με κάθε τρόπο τη συνέχιση της λειτουργίας τους. Αυτό την φέρνει σε μετωπική αντίθεση με τη μεγάλη πλειονότητα του τοπικού πληθυσμού, η οποία υποφέρει ποικιλοτρόπως από την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.

Αντί οι αντιθέσεις να επιλυθούν εποικοδομητικά μέσα από τα θεσμικά όργανα, όπως είναι κυρίως ο Δήμος και κατά δεύτερο λόγο η Περιφέρεια, τα θεσμικά όργανα έχουν μετατραπεί σε πεδία σύγκρουσης από τη μία οικονομικών συμφερόντων κι από την άλλη της βούλησης των τοπικών κοινωνιών να βρεθεί μία λύση στο πρόβλημα του εγκλωβισμού προσφύγων και μεταναστών. Αυτό δεν είναι ιδιαιτερότητα της Χίου. Ισχύει σχεδόν πανομοιότυπα και για τα άλλα νησιά, με πρώτη τη Λέσβο, η οποία δοκιμάζεται συχνά από επεισόδια.

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω και προαναφέραμε, εγείρονται εύλογα ερωτήματα για την προφανή σύγκρουση συμφερόντων. Αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι εμπλέκονται επιχειρηματικά πρόσωπα, τα οποία, επειδή ακριβώς κατέχουν δημόσιο αξίωμα, μπορούν να επηρεάσουν τη λήψη σχετικών αποφάσεων και από το Δημοτικό και από το Περιφερειακό Συμβούλιο. Πολύ περισσότερο που πολλές από τις αποφάσεις βρίσκονται σε κατάφωρη αναντιστοιχία με τη βούληση των τοπικών κοινωνιών.

Δυστυχώς, όσο περνάει ο καιρός τα αρνητικά μηνύματα από τα ακριτικά νησιά αυξάνονται. Οι μικρές τοπικές κοινωνίες, που αρχικά υποδέχθηκαν με ανοικτές αγκάλες τα κύματα προσφύγων και μεταναστών υφίστανται βαρύτατες κοινωνικές παρενέργειες. Η καθημερινότητα των απλών ανθρώπων έχει διασαλευθεί σε όλα επίπεδα κι αυτό αναπότρεπτα προκαλεί αντιδράσεις. Πολύ περισσότερο όταν οι υφιστάμενοι τα πάνδεινα απλοί κάτοικοι βλέπουν κάποιους συντοπίτες τους να έχουν μετατρέψει το προσφυγικό-μεταναστευτικό πρόβλημα σε πηγή πλουτισμού και ως εκ τούτου να επιβάλλουν αποφάσεις που έρχονται σε σύγκρουση με τα «θέλω» των τοπικών κοινωνιών.