Τουρκία: Ενός κακού δοθέντος…
Μπορεί ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας από τις αρχές του 2019 να μεταμορφώθηκε σε κομματάρχη του ΑΚΡ για τις δημοτικές εκλογές της 30ης Μαρτίου, μπορεί να γύρισε ολόκληρη την Τουρκία με εκατό και πλέον εμπρηστικές ομιλίες καθυβρίζοντας όλους όσους θεωρεί «εχθρούς» της Τουρκίας, μπορεί ο εφοπλιστής – ταμίας της «Φαμίλιας» Μπιναλί Γιλντιρίμ να έσπευσε λίγες ώρες μετά το κλείσιμο της κάλπης να προαναγγείλει την «νίκη» του, το κακό όμως έγινε:
Η αντιπολίτευση μέσα στους 10 μητροπολιτικούς δήμους που κέρδισε, πήρε και τους δήμους – σύμβολα της Τουρκίας (Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη) οδηγώντας το καθεστώς της «Φαμίλιας» σε αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων και προκαλώντας μια ασυνήθιστη παρέμβαση του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς, ο οποίος προέτρεψε το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) να αποδεχθεί τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στην Άγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη αντί να τα αμφισβητεί! (8 Απριλίου 2019).
Την ίδια ημέρα, ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας μετέβη στην Μόσχα για συνομιλίες με τον Βλαδίμηρο Πούτιν. Κύριο μενού η προμήθεια του πυραυλικού συγκροτήματος S-400 «Triumph», η «φάκα» της Συρίας στην οποία πιάστηκε η μεγαλομανία του Ρ.Τ. Ερντογάν (σε προεκλογικές συγκεντρώσεις υποσχόταν «αντιμετώπιση του προβλήματος όχι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων»), το πυρηνικό εργοστάσιο του Άκουγιου κ.α.
Η Αμερικανοί είχαν βεβαίως φροντίσει, πριν από τη επίσκεψη (5 Απριλίου 2019), να ξεκαθαρίσουν με δήλωση τουState Department πως μια μονομερής Τουρκική επέμβαση στην Συρία θα είχε «ολέθριες συνέπειες».
Και για να «βοηθήσουν» στο κατάλληλο κλίμα της συνάντησης Πούτιν – Ερντογάν, ο μεν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πένς κάλεσε την Τουρκία «να επιλέξει αν θα παραμείνει σύμμαχος στο ΝΑΤΟ ή αν θα διακινδυνεύσει την ασφάλεια αυτής της εταιρικής σχέσης με τις παράτολμες αποφάσεις της, όπως είναι η αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400», αφ΄ ετέρου δε το Πεντάγωνο, που ανακοίνωσε πως εξετάζει την πώληση του προηγμένου μαχητικού F-35 «στην Ελλάδα, τη Ρουμανία, την Ισπανία, την Πολωνία και την Σιγκαπούρη».
Τα αποτελέσματα της επίσκεψης Ερντογάν στην Μόσχα ήταν -στα λόγια τουλάχιστον- εντυπωσιακά: Η συμφωνία για τους πυραύλους S-400 έχει λήξει, γίνονται συζητήσεις και για άλλα στρατιωτικά – εξοπλιστικά συστήματα, τα ρωσικά όπλα θα πληρώνονται με τουρκικές λίρες, διεξάγονται εντατικές διαβουλεύσεις για «πολιτική λύση» στη Συρία, ολοκληρώνεται ο αγωγός Turkish Stream (έχει ήδη κατασκευαστεί το 85% περίπου) και αποφασίστηκαν κοινές περιπολίες στο Ιντλίμπ.
Η απάντηση των ΗΠΑ δεν άργησε παρά μία μόνο ημέρα: Ενώ συνεδρίαζαν στην Μόσχα οι επιτροπές Εξωτερικών Υποθέσεων της Ρωσικής, Τουρκικής και Ιρανικής βουλής, οι Αμερικανοί γερουσιαστές Μπομπ Μενέντεζ (επικεφαλής των Δημοκρατικών στην επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας) και Μάρκο Ρούμπιο (Ρεπουμπλικάνος, μέλος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων), κατέθεσαν ένα «Νομοσχέδιο για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο του 2019» που δυσκολεύει εξαιρετικά την θέση της Τουρκίας στο δυτικό στρατόπεδο. Συνοπτικά, ζητείται:
(α) Η άρση εμπάργκο όπλων προς την Κυπριακή Δημοκρατία που είχε επιβληθεί (κατόπιν απαίτησης της Τουρκίας) πριν από πολλές δεκαετίες,
(β) Η επέκταση της εξωτερικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα και η χορήγηση βοήθειας, υπό τη μορφή στρατιωτικής εκπαίδευσης, ύψους 2.000.000 δολαρίων προς Ελλάδα και Κύπρο,
(γ) Η υποβολή καταλόγου με τον αριθμό των παραβιάσεων του Ελληνικού εναέριου χώρου και της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία,
(δ) Η παρεμπόδιση της μεταφοράς των μαχητικών F-35 στην Τουρκία εφόσον η Άγκυρα συνεχίσει την υλοποίηση του σχεδιασμού της για την αγορά του ρωσικού συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400 και
(ε) Σε μια τέτοια περίπτωση, η επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, σύμφωνα με τον Νόμο Περί Αντιμετώπισης των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA).
Το «κερασάκι στην τούρτα» μπήκε με άρθρο στους New York Times που υπογράφουν τέσσερις Αμερικανοί γερουσιαστές – Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι (James Inhofe πρόεδρος και Jack Reed, µέλος της Επιτροπής Άμυνας της Γερουσίας, Jim Risch πρόεδρος και Robert Menendez µέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας):«Στο τέλος του χρόνου η Τουρκία θα έχει στο έδαφός της είτε F-35 είτε S-400, όχι και τα δύο».
Στις 10 Απριλίου 2019 η Τουρκία, με οργισμένη απάντηση του Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, απειλούσε πως «Ενδέχεται να αγοράσει περισσότερα αμυντικά συστήματα S-400 ή άλλα, σε περίπτωση που οι ΗΠΑ δεν τους πουλήσουν τα πυραυλικά συστήματα Patriot» και πως «αν η Άγκυρα δεν λάβει τα μαχητικά F-35 θα πρέπει να καλύψει από αλλού τις ανάγκες της».
Την επομένη, 11 Απριλίου 2019, ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας (ΑΚΡ) Οµέρ Τσελίκ, απευθυνόμενος στις ΗΠΑ αναρωτήθηκε «πώς μια σύμμαχος χώρα στο ΝΑΤΟ μπορεί να στέλνει νταλίκες µε όπλα σε τρομοκρατικές οργανώσεις που απειλούν την ασφάλεια της Τουρκίας».
Πριν προλάβουν να συνέλθουν οι Τούρκοι από τις επιπλοκές της αδιέξοδης πολιτικής «και με τον χωροφύλαξ και με τον αστυφύλαξ», νέες κακές ειδήσεις είδαν το φως της δημοσιότητας (11 Απριλίου 2019):
Ο διεφθαρμένος, επί τριάντα χρόνια πρόεδρος του Σουδάν και «αδελφός» του Ρετζέπ Τ. Ερντογάν Όμαρ αλ Μπασίρ, ανετράπη από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο αρχηγός του πραξικοπήματος, Υπουργός Άμυνας του Σουδάν, Ιμπν Αούφ λίγες μέρες πριν από το πραξικόπημα είχε ιδιαίτερη συνάντηση με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, γεγονός που θέτει σε μεγάλο κίνδυνο τις τεράστιες «επενδύσεις» της Τουρκίας στην Αφρικανική χώρα.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υπέγραψε την απόφαση η οποία θεσπίζει την 24η Απριλίου σαν ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ταυτόχρονα, το Ιταλικό κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο καλεί την κυβέρνηση να «αναγνωρίσει επισήμως τη γενοκτονία των Αρμενίων και να δοθεί στο θέμα διεθνής προσοχή».
Η Τουρκία κατηγόρησε την μεν Γαλλία για στάση «που απέχει πολύ από το να είναι φιλική» και πως «θα έχει αρνητικές συνέπειες στις σχέσεις της με την Τουρκία», την δε Ιταλία πως «Ο Ματέο Σαλβίνι έχει αφοσιωθεί στο να σαμποτάρει τις σχέσεις Τουρκίας-Ιταλίας».
Είχε προηγηθεί, αρχές Απριλίου, η είδηση της προέλασης του ηγέτη του Λιβυκού Εθνικού Στρατού Χαλίφα Χάφταρ προς την Τρίπολη. Ο Λίβυος στρατηγός, μόλις πριν από λίγους μήνες (Δεκέμβριος 2018), είχε καταγγείλει την Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ότι παραβιάζει το εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε στην Λιβύη από τον Φεβρουάριο του 2011 εξοπλίζοντας ένοπλες ομάδες, υποστηρίζοντας τρομοκρατικές οργανώσεις και προκαλώντας χάος στην χώρα.
Στις 12 Απριλίου 2019, το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ταξιδιωτική οδηγία με την οποία καλεί τους Αμερικανούς πολίτες να αναθεωρήσουν τυχόν σχέδια ταξιδιού στην Τουρκία διότι «αντιμετωπίζουν κίνδυνο απαγωγών και τρομοκρατικών επιθέσεων».
Σε όλα αυτά, θα πρέπει να προσθέσει κανείς τον καλπάζοντα πληθωρισμό μέσα στην Τουρκία, τη συνεχή διολίσθηση της Τουρκικής λίρας, τις πτωχεύσεις σημαντικών επιχειρηματικών ομίλων και την ταυτόχρονη αύξηση της ανεργίας – ιδίως στους νέους.
Μόνη παρηγοριά μέσα σε αυτό το αρνητικό τοπίο, η δήλωση του Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπου του Ρώσου πρόεδρου, ο οποίος χαιρέτησε «την σταθερή στάση της Τουρκίας σχετικά µε την αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας S-400, παρά τις Αμερικανικές πιέσεις» (14 Απριλίου 2019).
Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α: Οι αθόρυβες, με Αμερικανική υποστήριξη, Ελληνικές και Κυπριακές διπλωματικές πρωτοβουλίες (τριμερής σύνοδοι κορυφής Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ, Ελλάδος-Κύπρου-Αιγύπτου, Ελλάδος-Κύπρου-Ιορδανίας και τριμερής σύνοδος Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδος-Κύπρου-Λιβάνου), σε συνδυασμό με την διαρκή διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας από τις Η.Π.Α., την Ευρώπη, το Ισραήλ, πολλές και σημαντικές Αραβικές χώρες, ακόμα και την Κίνα με την αφορμή των Ουιγούρων Τούρκων, είναι βέβαιο πως δημιουργούν εντελώς καινούργια γεωπολιτικά δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για διαδικασίες οι οποίες, εφ΄ όσον ολοκληρωθούν στην κατεύθυνση που έχουν ήδη πάρει, θα σημάνουν τις πιο σπουδαίες γεωπολιτικές ανακατατάξεις από την εποχή του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Οι ανακατατάξεις αυτές φαίνονται τόσο θετικές για τα Ελληνικά και Κυπριακά εθνικά συμφέροντα, ώστε αναρωτιέται κανείς αν είναι too good to be true!
Πάντως η Τουρκία δείχνει να οδεύει σε ένα κατήφορο αυτοκαταστροφής ή στην καλύτερη γι΄ αυτήν περίπτωση, σε μια ουσιαστική γεωπολιτική υποβάθμιση ακόμα και στην περίπτωση της πιο θεαματικής κολοτούμπας που θα μπορούσε να κάνει ο ψευτο-σουλτάνος της Άγκυρας!
